Wikipedia

Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku

Cerkiew pod wezwaniem Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy – prawosławna cerkiew parafialna w Białymstoku. Należy do dekanatu Białystok diecezji białostocko-gdańskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Cerkiew Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy
cerkiew parafialna
Ilustracja
Widok ogólny
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Miejscowość

Białystok (Starosielce)
ul. Węgierska 15

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny

Diecezja

białostocko-gdańska

Wezwanie

Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy

Wspomnienie liturgiczne

15/28 sierpnia

Położenie na mapie Białegostoku
Mapa konturowa Białegostoku, blisko lewej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Cerkiew Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Cerkiew Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Cerkiew Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy”
53°07′19,9200″N 23°04′36,1200″E/53,122200 23,076700
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Lokalizacja edytuj

Cerkiew znajduje się na cmentarzu prawosławnym w dzielnicy Starosielce, przy ulicy Węgierskiej 15.

Historia edytuj

Do I wojny światowej w Starosielcach działała szkolna cerkiew Świętych Cyryla i Metodego. W 1919 została ona przejęta przez miejscową społeczność katolicką i zaadaptowana na kościół[1][2]. Powracający z bieżeństwa, na które udali się w 1915, prawosławni otrzymali zgodę jedynie na korzystanie z kaplicy cmentarnej[3].

Położenie kamienia węgielnego pod rozbudowywaną kaplicę na cmentarzu prawosławnym w Starosielcach miało miejsce 28 sierpnia 1928, zaś 4 grudnia 1928 budowla była już gotowa i została wyświęcona[3]. Cerkiew była świątynią filialną parafii Opieki Matki Bożej w Choroszczy razem z cerkwią w Fastach (do 1927; wówczas obiekt ten przejęli neounici) i cerkwią w Topilcu[4]. W 1930 neounicki duchowny służący w Fastach, ks. Gapanowicz, bezskutecznie usiłował przejąć cerkiew w Starosielcach, musiał jednak ustąpić wobec niechęci wiernych w kwestii zmiany wyznania[5]. W 1935 świątynia stała się filią soboru św. Mikołaja w Białymstoku[6].

Cerkiew poważnie ucierpiała w czasie działań wojennych II wojny światowej. W świątyni przechowywana jest ikona Chrystusa, w którą uderzył odłamek pocisku, oraz zniszczony (przedziurawiony) dzwon[3]. Aleksander Kundin-Kirykowicz, proboszcz parafii starosieleckiej, zwracał się do władz z prośbą o zgodę na przebudowę świątyni, ale spotkała się ona z odmową[3]. W 1961 dokonano jedynie jej prowizorycznego remontu[7]. Dopiero w 1972 ks. Michał Chomczyk uzyskał zgodę na rozbudowę cerkwi. W rzeczywistości podjęto prace nad wzniesieniem zupełnie nowej, murowanej cerkwi. 27 sierpnia 1972 kamień węgielny pod jej budowę poświęcił biskup białostocki i gdański Nikanor. Ten sam hierarcha wyświęcił gotową świątynię 25 maja 1979[3]. Przebudowę przeprowadzono według projektu Michała Bałasza, który zakładał pozostawienie z pierwotnego obiektu jedynie ściany wschodniej z mozaiczną ikoną Matki Bożej, wzorowaną na fresku Wiktora Wasniecowa z soboru św. Włodzimierza w Kijowie. Starsza świątynia pozostawała we wnętrzu nowego obiektu, całkowicie nim obudowana[8].

W 1981 wizytacji kanonicznej w świątyni dokonał biskup białostocki i gdański Sawa, który ocenił obiekt jako zadbany i pozostający w doskonałym stanie. Rok później Wiktor Gutkiewicz przeprowadził prace konserwatorskie wizerunku Matki Bożej na wschodniej ścianie cerkwi[9].

We wnętrzu cerkwi znajduje się trzyrzędowy ikonostas, zaprojektowany przez Jerzego Grygorczuka i wykonany przez Wincentego Krukowskiego. Polichromię we wnętrzu świątyni zaprojektował i wykonał Józef Łotowski, zaś posadzkę z kolorowej terakoty zaprojektował Michał Bałasz. Ten sam twórca oraz Halina Cieślińska-Brzeska zaprojektowali witraże dla cerkwi[10]. Na wyposażeniu świątyni pozostają trzy ikony przechowywane pierwotnie w dawnej cerkwi Świętych Cyryla i Metodego: wizerunki Chrystusa i Matki Bożej oraz ikona Ostatniej Wieczerzy[10].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Parafia św. Andrzeja Boboli
  2. ↑ Początek Naszej Wspólnoty. [dostęp 2013-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-28)].
  3. ↑ a b c d e J. Troc, Stulecie parafii prawosławnej w Starosielcach, Białystok–Starosielce 2002, s. 3
  4. ↑ S. Borowik. Unici w Fastach. „Przegląd Prawosławny”. 4 (238), kwiecień 2005. ISSN 1230-1078.
  5. ↑ J. Troc, Stulecie parafii prawosławnej w Starosielcach, Białystok–Starosielce 2002, ss. 18–19
  6. ↑ Stulecie parafii prawosławnej w Starosielcach, Białystok–Starosielce 2002, s. 19
  7. ↑ Stulecie parafii prawosławnej w Starosielcach, Białystok–Starosielce 2002, s. 20
  8. ↑ J. Troc, Stulecie parafii prawosławnej w Starosielcach, Białystok–Starosielce 2002, s. 21
  9. ↑ J. Troc, Stulecie parafii prawosławnej w Starosielcach, Białystok–Starosielce 2002, s. 24
  10. ↑ a b J. Troc, Stulecie parafii prawosławnej w Starosielcach, Białystok–Starosielce 2002, s. 25

Bibliografia edytuj

  • Elżbieta Danieluk, Andrzej Danieluk, Aleksander Sosna, Cerkwie Białegostoku i okolic, Białystok: Fundacja Sąsiedzi, 2013, ISBN 978-83-934373-6-8, OCLC 860454903.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cerkiew_Zaśnięcia_Najświętszej_Maryi_Panny_w_Białymstoku&oldid=65962332”