Wikipedia

Cillian Murphy

aktor irlandzki

Cillian Murphy (irl.: Cillian Ó Murchú; ur. 25 maja 1976 w Corku) – irlandzki aktor. Karierę rozpoczął jako wokalista, gitarzysta i autor tekstów zespołu rockowego The Sons of Mr. Green Genes. Laureat Złotego Globu i Oscara za tytułową rolę w filmie Oppenheimer (2024)[1][2].

Cillian Murphy
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

25 maja 1976
Cork

Zawód

aktor

Współmałżonek

Yvonne McGuinness
(od 2004)

Lata aktywności

od 1996

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Cillian Murphy, Sally Potter i Bruno Ganz (2017)
Cillian Murphy (2010)

Życiorys edytuj

Wczesne lata edytuj

Urodził się w Corku jako najstarsze z czworga dzieci kuratora szkolnego i nauczycielki języka francuskiego, ma młodszego brata Páidi oraz dwie siostry – Sile/Sheilę i Orlę. Jako nastolatek chętnie grał w rugby i czytał książki. Po ukończeniu Presentation Brothers College Cork studiował prawo na University College Cork w Cork[3].

Muzyka edytuj

W wieku 10 lat zaczął grać oraz pisać piosenki. Grał na gitarze wraz ze swoim bratem Páidi w kilku zespołach, z których jeden nazwali Sons of Mr. Greengenes, na cześć piosenki ich idola, Franka Zappy. Byli także obsesyjnymi fanami zespołu The Beatles. Cillian mówił o sobie jako „specjaliście od dziwacznych tekstów oraz niekończących się solówek gitarowych”.

Rodzice Murphy’ch nie zgodzili się na wydanie przez nich płyty. Decyzja, podyktowana młodym wiekiem Páidi (uczył się w szkole średniej), zaważyła na niepodpisaniu kontraktu. Jednocześnie proponowana przez wytwórnię umowa była niekorzystna finansowo i wiązałaby się z przekazaniem wytwórni praw do kompozycji Murphy’ego. Wkrótce, po pierwszej roli w teatrze, Cillian odszedł od kariery muzyka rockowego, co później skomentował: „Myślę, że gdzieś jest taki gen, odpowiadający za występowanie. Jeżeli masz go w DNA, musi kiedyś wyjść. Jeżeli chodzi o mnie, początkowo ujawnił się w muzyce, potem przeszedł w aktorstwo”.

Kariera aktorska edytuj

Z czasem pojawił się na scenie Corcadorca Theatre Company sztukach: Mechaniczna pomarańcza (A Clockwork Orange) i Przestroga synów Ulsteru udających się w kierunku Somme (Observe the Sons of Ulster Marching Toward the Somme). We wrześniu 1996 zadebiutował na profesjonalnej scenie Triskel Theatre, grając rolę niestabilnego nastolatka Darrena z Cork we wstrząsającej sztuce Endy Walsha Disco Pigs i zebrał znakomite recenzje. Rok potem zagrał w 26-minutowym filmie krótkometrażowym Kiedy (Quando, 1997). Po debiutanckiej roli kinowej barmana w dramacie kryminalnym Sweety Barrett (The Tale of Sweety Barrett, 1998) zagrał w dramacie Okop (The Trench, 1999) u boku Daniela Craiga, Jamesa D’Arcy’ego i Bena Whishaw i dramacie Nad przepaścią (On the Edge, 2001) jako zagubiony nastolatek[4].

Za postać nastoletniego Prosiaka, samozwańczego króla żyjącego w niezdrowym związku z urodzoną tego samego dnia, w tym samym szpitalu i prawie w tym samym momencie Runt, w niezależnym dramacie Disco Pigs (2001) był nominowany do nagrody IFTA (Irish Film & Television Awards)[5]. Za rolę chorobliwie chudego Jima walczącego z zombie i zbuntowanymi żołnierzami w apokaliptycznym horrorze Danny’ego Boyle’a 28 dni później (28 Days Later, 2002) otrzymał nominację do nagrody MTV Movie Awards i Stowarzyszenia Krytyków Sieciowych. W czarnej komedii Intermission (2003) u boku Colina Farrella wcielił się we wściekłego, niepewnego siebie i nieumiejącego wyrażać swoich uczuć Johna[6].

Po występie w melodramacie wojennym Wzgórze nadziei (Cold Mountain, 2003) z Jude’em Law, Nicole Kidman, Renée Zellweger, Philipem Seymourem Hoffmanem, Natalie Portman i Charlie Hunnamem oraz melodramacie biograficznym Dziewczynie z perłą (Girl with a Pearl Earring, 2003) u boku Colina Firtha i Scarlett Johansson jako prosty syn rzeźnika zagrał czarny charakter, wybitnego psychiatrę z Gotham City doktora Jonathana Crane’a w filmie fantasy Christophera Nolana Batman: Początek (Batman Begins, 2005), a za występ w produkcji został nominowany do nagrody MTV Movie Awards[7].

Za kreację chłodnego terrorysty pasażera samolotu o intensywnie niebieskich oczach mordercy w dreszczowcu Wesa Cravena Red Eye (2005) z Rachel McAdams i Jackiem Scalią zdobył nominację do nagrody Saturna. Rola syna księdza (Liam Neeson) i jego gosposi, która występuje jako transpłciowa kobieta na londyńskiej scenie w komediodramacie Neila Jordana Śniadanie na Plutonie (Breakfast on Pluto, 2005) przyniosła mu nominację do nagrody Złotego Globu[8].

W dramacie wojennym Kena Loacha Wiatr buszujący w jęczmieniu (The Wind That Shakes the Barley, 2006) zagrał młodego irlandzkiego lekarza, który porzuca karierę i w ślad za bratem wstępuje do partyzantki IRA.

Życie prywatne edytuj

W 2004 ożenił się z Yvonne McGuinness (ur. 1972), z którą ma dwóch synów: Malachy’ego (ur. 2005) i Arana (ur. 2007)[9].

Filmografia edytuj

Filmy
Rok Tytuł oryginalny Tytuł polski Rola Uwagi Źródła
1997 Quando – Pat film krótkometrażowy [10]
1998 The Tale of Sweety Barrett – barman Pat [10][11]
1999 Eviction – Brendan McBride film krótkometrażowy [10]
Sunburn – Davin McDerby [10][11]
At Death's Door – Grim Reaper, Jr. film krótkometrażowy [10][11]
The Trench Okop Rag Rookwood [10][11][12]
2000 Filleann an Feall – Ger film krótkometrażowy [10]
A Man of Few Words – drużba film krótkometrażowy [10]
2001 On the Edge Nad przepaścią Jonathan Breech [10][11][12]
How Harry Became a Tree Jak Harry stał się drzewem Gus [10][11][12]
Disco Pigs – Darren / Pig [10][11][12]
Watchmen – Phil film krótkometrażowy [10]
2002 28 Days Later 28 dni później Jim [10][11][12]
2003 Intermission – John [10][11][12]
Girl with a Pearl Earring Dziewczyna z perłą Pieter [10][11][12]
Cold Mountain Wzgórze nadziei Bardolph [10][11][12]
Zonad – Guy Hendrickson film krótkometrażowy [10][11]
2005 Batman Begins Batman: Początek doktor Jonathan Crane / Scarecrow [10][11][12]
Red Eye – Jackson Rippner [10][11][12]
Breakfast on Pluto Śniadanie na Plutonie Patrick „Kitten” Braden [10][11][12]
2006 The Silent City – żołnierz film krótkometrażowy [10][11]
The Wind That Shakes the Barley Wiatr buszujący w jęczmieniu Damien O'Donovan [10][11][12]
2007 Sunshine W stronę słońca Robert Capa [10][11][12]
Watching the Detectives Uwaga Violet Neil Lewis [10][11][12]
2008 The Dark Knight Mroczny rycerz doktor Jonathan Crane / Scarecrow cameo [10][11][12]
The Edge of Love Granice namiętności William Killick [10][11][12]
Waveriders – narrator film dokumentalny [10][11][12]
2009 Perrier's Bounty Sposób na gangstera Michael McCrea [10][11][12]
The Water – syn [10][11]
2010 Peacock – John Skillpa / Emma Skillpa [10][11][12]
Hippie Hippie Shake – Richard Neville [10][11][12]
Inception Incepcja Robert Fischer [10][11][12]
Tron: Legacy Tron: Dziedzictwo Edward Dillinger, Jr. cameo, niewymieniony w napisach [10][11]
2011 Retreat – Martin [10][11][12]
In Time Wyścig z czasem Raymond Leon [10][11][12]
2012 Red Lights Czerwone światła Tom Buckley [10][11][12]
Broken – Mike Kiernan [10][11][12]
The Dark Knight Rises Mroczny rycerz powstaje doktor Jonathan Crane / Scarecrow cameo [10][11][12]
2013 Harriet and the Matches – Cat (głos) film krótkometrażowy [10]
2014 Aloft Do nieba Ivan [10][11][12]
Transcendence Transcendencja agent specjalny Donald Buchanan [10][11][12]
From the Mountain – narrator film krótkometrażowy [10]
2015 In the Heart of the Sea W samym sercu morza Matthew Joy [10][11][12]
2016 Anthropoid Operacja Anthropoid Jozef Gabčík [10][11][12]
Free Fire – Chris [10][11][12]
2017 The Party Party Tom [10][11][12]
Dunkirk Dunkierka dygoczący żołnierz [10][11][12]
2018 The Delinquent Season – Jim [10][12]
The Overcoat – Akaky film krótkometrażowy [10]
2019 Anna – Lenny Miller [10][11][12]
2020 A Quiet Place Part II Ciche miejsce 2 Emmett [10][11][12]
2021 All of This Unreal Time – człowiek film krótkometrażowy [10]
2023 Kensuke's Kingdom – tata [10]
Oppenheimer – J. Robert Oppenheimer [10][11][12]
2024 Small Things like These Drobiazgi takie jak te Bill Furlong także producent [10][13]
Produkcje telewizyjne
Rok Tytuł oryginalny Tytuł polski Rola Uwagi Źródła
2013–2022 Peaky Blinders – Thomas Shelby rola główna [10][14]
2022 Guillermo del Toro's Cabinet of Curiosities Gabinet osobliwości Guillermo del Toro Antonio odcinek: „Lot 36” [10]
Gry wideo
Rok Tytuł oryginalny Tytuł polski Rola Uwagi Źródła
2005 Batman Begins – doktor Jonathan Crane / Scarecrow [10][15]
2023 Peaky Blinders: The King's Ransom – Thomas Shelby [10][16]
Teatr
Rok Tytuł oryginalny Rola Miejsce Uwagi Źr
1996–1998 Disco Pigs Darren / Pig światowa trasa [17]
1998 Much Ado About Nothing Claudio Kilkenny Castle, Kilkenny [18]
1999 The Country Boy Curly Town Hall Theatre, Galway [19]
Juno and the Paycock Johnny Boyle Gaiety Theatre, Dublin [20]
2002 The Shape of Things Adam Gate Theatre, Dublin [21]
2003 The Seagull Konstantine Edinburgh International Festival, Edynburg [22]
2004 The Playboy of the Western World Christy Mahon Town Hall Theater, Galway [23]
2006 Love Song Beane Ambassadors Theatre, City of Westminster [24]
2010 From Galway to Broadway and back again Christy Mahon Town Hall Theatre, Galway [25]
2011–2012 Misterman Thomas Magill Galway Arts Festival, Galway

Royal National Theatre, Londyn

St. Ann's Warehouse, Nowy Jork

[26]
2014 Ballyturk No. 1 Galway Arts Festival, Galway

Olympia Theatre, Dublin Cork Opera House, Cork

Royal National Theatre, Londyn

[27]
2018–2019 Grief is the Thing with Feathers Crow, Dad O’Reilly Theatre, Pittsburgh

Barbican Centre, Londyn

St. Ann's Warehouse, Nowy Jork

[28]

Przypisy edytuj

  1. ↑ "Oppenheimer" rozbił bank na Złotych Globach. Oto lista zwycięzców w 2024 roku [online], naTemat.pl [dostęp 2024-01-08] (pol.).
  2. ↑ Redakcja WP Popkultura, Oscary 2024: Oto najlepsze filmy roku. Pełna lista laureatów [online], film.wp.pl, 10 marca 2024 [dostęp 2024-03-11] (pol.).
  3. ↑ Cillian_Murphy [online], Listal [dostęp 2018-04-28] (ang.).
  4. ↑ Jason Buchanan, Cillian Murphy Biography [online], AllMovie [dostęp 2022-04-03] (ang.).
  5. ↑ Cillian_Murphy [online], MYmovies [dostęp 2018-04-28] (wł.).
  6. ↑ Cillian_Murphy [online], Rotten Tomatoes [dostęp 2018-04-28] (ang.).
  7. ↑ Cillian Murphy (25 de Maio de 1976) [online], Filmow [dostęp 2018-04-28] (port.).
  8. ↑ Cillian Murphy Awards [online], AllMovie [dostęp 2022-04-03] (ang.).
  9. ↑ Kirsty Blake Knox (2018-04-26), Cillian Murphy eyes up part in Young Offenders after moving home to Ireland [online], „Irish Independent” [dostęp 2018-04-28] (ang.).
  10. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg Cillian Murphy | Actor, Producer, Writer [online], IMDb [dostęp 2024-03-17] (ang.).
  11. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq Cillian Murphy movies [online], www.listal.com [dostęp 2024-03-17].
  12. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak Cillian Murphy | Movies and Filmography [online], AllMovie [dostęp 2024-03-17] (ang.).
  13. ↑ Nancy Tartaglione, Cillian Murphy To Star In & Produce ‘Small Things Like These’ Backed By Ben Affleck & Matt Damon’s Artists Equity [online], Deadline, 20 marca 2023 [dostęp 2024-03-17] (ang.).
  14. ↑ Howell Davies, Cillian Murphy gives Peaky Blinders update as he reveals future of Tommy Shelby [online], The Sun, 11 marca 2024 [dostęp 2024-03-17] (ang.).
  15. ↑ Batman Begins PS2, XBOX, GCN, GBA | GRYOnline.pl [online], GRY-Online.pl [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  16. ↑ Peaky Blinders: The King’s Ransom na nowym trailerze [online], www.gram.pl, 31 stycznia 2023 [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  17. ↑ Alan Corr, Watch: Previously unseen 1996 footage of Cillian Murphy [online], 9 marca 2024 [dostęp 2024-03-18] (ang.).
  18. ↑ Much Ado About Nothing [online], The Irish Times [dostęp 2024-03-18] (ang.).
  19. ↑ The Country Boy - Druid Theatre [online], www.druid.ie [dostęp 2024-03-18] (ang.).
  20. ↑ Karen Fricker, Juno and the Paycock [online], Variety, 20 września 1999 [dostęp 2024-03-18] (ang.).
  21. ↑ GATE THEATRE DUBLIN : THE SHAPE OF THINGS [online], web.archive.org, 8 lutego 2005 [dostęp 2024-03-18] [zarchiwizowane z adresu 2005-02-08].
  22. ↑ GATE THEATRE DUBLIN : THE SHAPE OF THINGS [online], web.archive.org, 8 lutego 2005 [dostęp 2024-03-18] [zarchiwizowane z adresu 2005-02-08].
  23. ↑ Karen Fricker, The Playboy of the Western World [online], Variety, 21 lutego 2004 [dostęp 2024-03-18] (ang.).
  24. ↑ Natasha Tripney, Love Song @ New Ambassadors Theatre, London | Theatre [online], musicOMH, 1 grudnia 2006 [dostęp 2024-03-18] (ang.).
  25. ↑ From Galway to Broadway and Back Again - Druid Theatre [online], www.druid.ie [dostęp 2024-03-18] (ang.).
  26. ↑ The Deep Heart's Core: Cillian Murphy in Misterman [online], Interview Magazine, 13 grudnia 2011 [dostęp 2024-03-18] (ang.).
  27. ↑ Michael Billington, Ballyturk review – Cillian Murphy and Stephen Rea are in fine comic form, „The Guardian”, 21 lipca 2014, ISSN 0261-3077 [dostęp 2024-03-18] (ang.).
  28. ↑ Grief is the Thing with Feathers [online], Complicité [dostęp 2024-03-18] (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cillian_Murphy&oldid=73417627”