Cmentarz farny we Wrześni
Cmentarz farny we Wrześni – zabytkowy cmentarz rzymskokatolicki, znajdujący się w centrum Wrześni, w powiecie wrzesińskim, w województwie wielkopolskim.
 nr rej. 721/Wlkp/A z 6.05.1970 i z 2.12.2008[1]
| |
 Pomnik bohaterom poległym w walkach o niepodległość Ojczyzny 1918–1919 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Gnieźnieńska |
| Typ cmentarza |
wyznaniowy |
| Wyznanie | |
| Data otwarcia |
ok. 1800 |
| Data ostatniego pochówku |
1973 |
| Zarządca |
Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Stanisława Biskupa Męczennika we Wrześni |
Mapa cmentarza
| |
Położenie na mapie Wrześni  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wrzesińskiego  | |
Położenie na mapie gminy Września  | |
 52°19′49,63″N 17°33′55,00″E/52,330453 17,565278
| |
Zlokalizowany jest między ulicą Gnieźnieńską, 68 Pułku Piechoty i Antoniego Zamysłowskiego, od południa przylegający do terenu Samorządowej Szkoły Podstawowej nr 1 im. 68 Wrzesińskiego Pułku Piechoty oraz Miejskiego Klubu Sportowego Victoria Września. Główna brama do cmentarza znajduje się przy ulicy Gnieźnieńskiej. Cmentarz powstał ok. 1800, ostatnie pochówki miały miejsce w 1973. Na terenie cmentarza znajduje się niewielka kaplica. Na cmentarzu znajdują się groby z różnych okresów, w tym o charakterze pomnikowym, związane z ważnymi wydarzeniami historycznymi.
Mogiła powstańców poległych 2 maja 1848 w bitwie pod Sokołowem edytuj
Mogiła powstańców poległych 2 maja 1848 w bitwie pod Sokołowem (powstanie wielkopolskie (1848)) powstała ze składek zebranych wśród mieszkańców Wrześni w czasie uroczystego nabożeństwa żałobnego za poległych powstańców, które odbyło się 21 sierpnia 1848 we wrzesińskiej farze. Nabożeństwo odprawiane zostało przez 20 duchownych, przy udziale rannych uczestników bitwy przywiezionych z wrzesińskiego szpitala. Uroczystość uświetnił chór Katedry Gnieźnieńskiej. W wyniku zbiórki zebrano ok. 200 talarów. Mogiła jest najstarszym z grobów zachowanych na wrzesińskim cmentarzu.
Wśród pochowanych są: Kazimierz Gadomski (23 l.), Ludwik Gąsiorowski, Szymon Głębocki (26 l.), Maksymilian Komoroski, Antoni Milski, Maksymilian Ogrodowicz (33 l.) i Jan Żołnierkiewicz (29 l.)[2].
-
Mogiła powstańców poległych 2 maja 1848 w bitwie pod Sokołowem -
Inskrypcja na krzyżu nagrobnym
Groby powstańców styczniowych z 1863 edytuj
Spośród wrzesińskich uczestników powstania styczniowego z 1863 na cmentarzu spoczywają J. Krzywdziński, L. Szablikowski i F. Tasiemski.
Groby uczestników strajku dzieci wrzesińskich z 1901 edytuj
Na cmentarzu znajdują się groby uczestników strajku dzieci wrzesińskich z 1901.
Zbiorowe mogiły powstańców wielkopolskich z lat 1918–1919 edytuj
W dwóch zbiorowych mogiłach pochowani są uczestnicy powstania wielkopolskiego z lat 1918–1919. Pierwsza z nich poświęcona jest bohaterom poległym w walkach o niepodległość ojczyzny 1918–1919. Druga bohaterskim obrońcom ojczyzny czasu Powstania Wielkopolskiego 1918–1919, obrony Lwowa 1919, wojny z Rosją Bolszewicką 1920, żołnierzom Legii Wrzesińskiej i 68 Pułku Piechoty.
-
Tablica z nazwiskami powstańców wielkopolskich 1918–1919 (z lewej strony mogiły) -
Tablica z nazwiskami powstańców wielkopolskich 1918–1919 (z prawej strony mogiły) -
Bohaterskim obrońcom ojczyzny czasu Powstania Wielkopolskiego, obrony Lwowa, wojny z Rosją Bolszewicką, żołnierzom Legii Wrzesińskiej i 68 Pułku Piechoty
Groby ofiar z 1939 oraz lata okupacji hitlerowskiej edytuj
Na cmentarzu pochowane są ofiary z września 1939 oraz lat okupacji hitlerowskiej. Na mogile wzniesiono obelisk z inskrypcją: „Zbiorowa mogiła rodaków, którzy bezbronni padli ofiarą najeźdźcy w latach 1939–1944”[3].
Grób gen. Romana Abrahama edytuj
Na cmentarzu spoczywa generał brygady Wojska Polskiego, dowódca Wielkopolskiej Brygady Kawalerii doktor Roman Abraham.
-
Grobowiec rodzinny gen. bryg. dr. Romana Abrahama -
Płyta nagrobna gen. bryg. dr. Romana Abrahama i jego żony Marty
Groby zasłużonych mieszkańców Wrześni edytuj
Na cmentarzu pochowano zasłużonych mieszkańców Wrześni, m.in. Andrzeja Prądzyńskiego i Krystynę Poślednią.
Pomnik Katyński edytuj
Na terenie cmentarza znajduje się również Pomnik Katyński, upamiętniający ofiary ludobójstwa sowieckiego w Katyniu, Miednoje i Charkowie w 1940.
-
Pomnik Katyński
Bibliografia edytuj
- Września. Wydawnictwo Multimedialne Info-Media, s. 19
- Krzysztof Jodłowski: Zabytki Wrześni. [w:] Marian Torzewski (red.): Września. Historia miasta. Muzeum Regionalne im. Dzieci Wrzesińskich we Wrześni, Września, 2006, ISBN 978-83-924220-0-6
- Hanna Bachorz: Września. Historia - Zabytki - legendy. Muzeum Regionalne im. Dzieci Wrzesińskich we Wrześni
Linki zewnętrzne edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 257 [dostęp 2012-06-22].
- ↑ Jarosław D. Górski: Kosynierzy z 1848 roku spoczywający na cmentarzu parafialnym we Wrześni..
- ↑ Września - Mogiła ofiar II wojny światowej. Atrakcje turystyczne Wrześni. Ciekawe miejsca Wrześni [online], polskaniezwykla.pl [dostęp 2020-06-24].