Wikipedia

Maksymilian Ogrodowicz

Maksymilian Teofil Ogrodowicz h. Brochwicz (ur. w 1815 roku w Poznaniu[1], zm. 2 maja 1848 we Wrześni) – polski szlachcic, spiskowiec. Uczestnik powstania listopadowego oraz powstań wielkopolskich 1846 roku i 1848 roku[2][3][4].

Życiorys edytuj

Urodził się w rodzinie Franciszka Łukasza Ogrodowicza (1777[5]-1850) h. Brochwicz[6] i Teresy Krzesińskiej (ok. 1781-1824[7]). Jego ojciec był weteranem powstania kościuszkowskiego[8]. W chwili jego narodzin był mecenasem Trybunału Cywilnego Departamentu Poznańskiego[9]. W 1816 r. był wymieniany jako patron trybunału miasta Kórnika[10]. Następnie został mecenasem Sądu Najwyższej Instancji w Warszawie, a później radcą sprawiedliwości w Poznaniu[2][11]. Dwukrotnie, w latach 1843 i 1844 był wybierany do rady miejskiej jako jej przewodniczący[12][13]. Dziadek Karol Ogrodowicz był burmistrzem Pyzdr[5][14].

Po ukończeniu edukacji, wziął udział w powstaniu listopadowym. W powstaniu brał też udział jego brat, Napoleon Antoni[15] (1806-1850)[5]. Ponadto w powstaniu brali też udział Józef[16] i Leopold Ogrodowiczowie, jednakże brak wskazówek umożliwiających ich jednoznaczną identyfikację jako braci Maksymiliana[17]. Maksymilian brał udział w obronie Warszawy, w czasie której dostał się do niewoli. Został uwolniony w 1833 roku, po czym powrócił do Wielkiego Księstwa Poznańskiego, gdzie trudnił się jako rządca. W tym czasie był członkiem kilku stowarzyszeń rolniczych. W 1846 r. został rządcą majątku Ludwika Antoniego Stanisława Poleskiego w Klunkwicy[2].

W lutym 1846 r. skontaktował się ze Stanisławem Sadowskim w celu przystąpienia do spisku mającego na celu wywołanie powstania. Sadowski powierzył mu zadanie zorganizowania przygotowań do powstania we własnej okolicy i zawiadomienie pozostałych spiskowców. Do spisku miał też wciągnąć swojego brata Antoniego, przeciwko któremu dowody nie były jednak jednoznaczne. Na wieść o aresztowaniu Sadowskiego w dn. 25 lutego, Maksymilian udał się do Poznania. Namówił jednego ze spiskowców, Wincentego Chachulskiego, do zaatakowania Świecia w celu uwolnienia ks. Jana Tułodzieckiego, także zaangażowanego w przygotowania. Następnie miał się połączyć z jego oddziałem i wspólnie ruszyć do Galicji, gdzie powstanie przybrało bardziej dynamiczny obrót. Na wieść o niepowodzeniu misji Chachulskiego, Ogrodowicz udał się samotnie do granicy Królestwa Polskiego na wysokości Wrocławia. Po trzech dniach powrócił do Księstwa Poznańskiego, gdzie 5 kwietnia został aresztowany w okolicy Bydgoszczy[2]. W czasie przesłuchania w dn. 10 sierpnia 1847 r. jego adwokat Gall zeznał, że jego wcześniejsze zeznania zostały wymuszone torturami, w tym spaniem w czasie mrozów na ziemi bez okrycia i morzeniem głodem[18]. Przeciwko Ogrodowiczowi zeznali świadkowie, leśnik Boesig, ogrodnik Figurski i kucharz Sawicki. 2 grudnia 1847 r. sąd w Berlinie uznał braci Ogrodowiczów winnymi jako wspólników spisku i skazał ich na utratę kokardy, czyli szlachectwa oraz karę dożywotniego pozbawienia wolności w berlińskiej fortecy[2].

 
Krzyż na mogile zbiorowej powstańców wielkopolskich na cmentarzu farnym we Wrześni

Ogrodowicz został uwolniony z więzienia na skutek amnestii ogłoszonej w czasie rewolucji marcowej w 1848 roku. Po powrocie do kraju przyłączył się do drugiego powstania wielkopolskiego. Brał udział w bitwie pod Sokołowem, gdzie na skutek rany głowy zmarł 2 maja w lazarecie we Wrześni[3][4]. Został pochowany w zbiorowej mogile powstańców na cmentarzu farnym we Wrześni[19].

W ślad za braćmi Ogrodowiczami podążyli dwaj synowie Napoleona Antoniego, Władysław Stanisław Wojciech (1841-1883)[20] i Antoni Mikołaj (1846-1927), uczestnicy powstania styczniowego[6].

Postać Maksymiliana Ogrodowicza występuje w powieści Wiosna ludów aut. Macieja Wierzbińskiego z 1919 roku[21].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Metryka chrztu Maksymiliana Teofila Ogrodowicza nr 31/1815. Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej Poznań - Kolegiata św. Marii Magdaleny. Miejsce przechowywania: Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu. Baza Systemu Indeksacji Archiwalnej. [dostęp 2022-10-12]. (pol.).
  2. ↑ a b c d e Sprawa więźniów poznańskich przed sądem berlińskim w pierwszej instancyi. Paryż: L. Martinet, 1848, s. 69-71; 206. [dostęp 2022-10-09].
  3. ↑ a b Jarosław D. Górski. Bohaterzy Wiosny Ludów 1848 roku, uczestnicy bitwy pod Sokołowem. „Wieści z Ratusza. Biuletyn Informacyjny Urzędu Miasta i Gminy we WRześni”. nr 8/2013, s. 10, 2013-04-26. Września: Urząd Miasta Wrześni. ISSN 1428-2828. [dostęp 2022-10-10]. 
  4. ↑ a b Białyniak: W półwiekową rocznicę. Rok 1848-my. Opis wypadków w Berlinie i W. Księztwie Poznańskiem.. Poznań: Nakładem drukarni W. Simona, 1898, s. 59. [dostęp 2022-10-10].
  5. ↑ a b c Metryka chrztu Franciszka Łukasza Ogrodowicza (1777) oraz Napoleona Antoniego Ogrodowicza nr 1/1807, Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Pyzdry. Miejsce przechowywania: Archiwum Diecezjalne we Włocławku.. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2022-10-07]. (pol.).
  6. ↑ a b Jerzy Bajek: Antoni Brochowicz-Ogrodowicz. Trzemeszno 1863 -Projekt trzemeszeńskich gimnazjalistów i licealistów., 2013-04-14. [dostęp 2022-10-08]. (pol.).
  7. ↑ Metryka zgonu Teresy z Krzesińskich Ogrodowicz nr 137/1824, Akta stanu cywilnego gminy (cyrkułu) VII miasta Warszawy, Sygn. 0189/D-/129. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Warszawie.. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2022-10-07]. (pol.).
  8. ↑ Maciej Brzeziński: Pyzdry - wielka historia małego miasta. miastopoznaj.pl, 2019-10-15. [dostęp 2022-10-11]. (pol.).
  9. ↑ „Dodatek do Gazety Poznańskiej”. nr 71, 1812-09-02. Poznań: W. Decker. [dostęp 2022-10-11]. 
  10. ↑ Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej. T. Tomy 7-8. Poznań: Biblioteka Kórnicka, 1959, s. 11. [dostęp 2022-10-09].
  11. ↑ Marek Jerzy Minakowski: Franciszek Ogrodowicz (ID: sw.166183). Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl), 2022-10-09. [dostęp 2022-10-09]. (pol.).
  12. ↑ Studium niemcoznawcze. T. Wydanie 29. Poznań: Instytut Zachodni, 1976, s. 64. [dostęp 2022-10-09].
  13. ↑ Stanisław Karwowski: Historya Wielkiego Księstwa Poznańskiego. T. Tom 1. Poznań: Nakładem drukarni braci Winiewiczów, 1918, s. 214. [dostęp 2022-10-09].
  14. ↑ Metryka ślubu Franciszka Ogrodowicza, syna Karola nr 118/1824, Akta stanu cywilnego gminy (cyrkułu) VII miasta Warszawy, Sygn. 0189/D-/129. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Warszawie.. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2022-10-07]. (pol.).
  15. ↑ Posługiwał się jedynie drugim imieniem.
  16. ↑ Jan Strnad: Polskie powstanie listopadowe i Morawy w latach trzydziestych XIX wieku. s. 216. [dostęp 2022-10-11].
  17. ↑ Kościół i parafia w Nadarzynie. W: Nadarzyn na przestrzeni wieków. Historia Nadarzyna od średniowiecza po czasy współczesne. Nadarzyn: Urząd Gminy Nadarzyn, 2014, s. 15. ISBN 978-83-923726-8-4. [dostęp 2022-10-11].
  18. ↑ „Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu”. t. 17-19, s. 16, 1951. Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu. [dostęp 2022-10-10]. 
  19. ↑ Jarosław D. Górski: Kosynierzy z 1848 roku spoczywający na cmentarzu parafialnym we Wrześni.
  20. ↑ PomGenBaza :: Indeksy Chrztów :: Przeglądanie. Pomorskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2022-10-12]. (pol.).
  21. ↑ Maciej Wierzbiński: Wiosna ludów: powieść. Gebethner i Wolff, 1919, s. 101. [dostęp 2022-10-09].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Maksymilian_Ogrodowicz&oldid=71258676”