Kubecznik pospolity
Kubecznik pospolity (Crucibulum laeve (Huds.) Kambly) – gatunek grzybów z rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
kubecznik pospolity |
| Nazwa systematyczna | |
| Crucibulum laeve (Huds.) Kambly Gast. Iowa: 167 (1936) | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Crucibulum, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy gatunek ten opisany został w 1778 r. przez W. Hudsona jako Peziza laevis. Później opisywany był przez różnych badaczy pod wieloma nazwami. Za aktualnie obowiązującą uznaje się nazwę jaką nadał mu w 1936 r. Paul E. Kambly. Niektóre synonimy nazwy naukowej:
- Cyathella laevis (Huds.) Brot. 1804
- Cyathodes scutellare (Roth) Kuntze 1891
- Cyathus crucibuliformis Hoffm. 1790
- Cyathus crucibulum Pers. 1801
- Cyathus scutellaris Roth 1797
- Nidularia crucibulum Fr. 1823
- Nidularia laevis (Huds.) Huds. 1802
- Peziza laevis Huds. 1778
- Peziza lentifera Huds. 1778[2].
Nazwę polską podał Franciszek Błoński w 1888 r.[3]
Morfologia edytuj
Młode owocniki są kulistawe lub nieco cylindryczne, o powierzchni pilśniowatej, szorstko kutnerowatej i barwie od żółtawej przez brudnopomarańczową do cynamonowej. Po dojrzeniu przyjmują kształt grubościennego kubka, czarki lub tygla i nakryte są białawą epifragmą, która pękając odsłania liczne, soczewkowate perydiole okryte grubą, kremowobiałą tuniką. Początkowo są jasnoochrowe, później białawe. Łączą się z perydium sznureczkiem przyrastającym w środkowej części dolnej strony perydioli (w miejscu tym znajduje się na niej niewielki guzek). Z czasem sznureczki zanikają, wówczas perydiole są zanurzone w kropli śluzowatej substancji wypełniającej dno perydium. Perydium jest grube, jednowarstwowe, na wewnętrznej stronie gładkie, błyszczące, równe, barwy szarawobiałej, na zewnętrznej pilśniowate. Otwór perydium okrągły i równy, zamykająca go epifragma jest dwuwarstwowa; warstwa zewnętrzna jest pilśniowata i tej samej barwy co perydium, warstwa wewnętrzna jest biała. Czasami po pęknięciu epifragmy pozostają jej resztki przy brzegu otworu[4].
Gatunek ten cechuje się dużą zmiennością morfologiczną. Okazy występujące na dalekiej północy oraz na siedliskach kserotermicznych są małe i jasnej barwy, podczas gdy te występujące w regionach cieplejszych i z większą ilością opadów są duże i ciemniejsze[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki bezbarwne, elipsoidalne, hialinowe, o rozmiarach 8–10 × 4-7 μm, czasami są mniejsze: 3,5–5,5× 8,5 μm. Podstawki maczugowate z 2-4 długimi i cienkimi sterygmami. Mają szerokość 3,5–4,5 μm[4].
Występowanie i siedlisko edytuj
Jest szeroko rozprzestrzeniony głównie na półkuli północnej (Ameryka Północna i Środkowa, Europa, Azja), ale występuje też w Australii i Nowej Zelandii[5]. W Polsce gatunek pospolity[3].
Rośnie na resztkach drewna, na opadłych gałązkach. Można go spotkać w lasach i zaroślach, nad potokami, przy drogach, w parkach. Owocniki pojawiają się od lata do jesieni[6].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2020-10-18] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-09-20] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 203, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Wanda Rudnicka-Jezierska, Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Podstawczaki (Basidiomycetes): purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodematales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiakowe (Podaxales), Kraków: Instytut Botaniki PAN, 1991, ISBN 83-85444-01-7.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-04-18].
- ↑ a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.