Czasznica biała
Czasznica biała (Calvatia candida (Rostk.) Hollós) – gatunek grzybów należący do rodziny purchawkowatych (Lycoperdaceae)[1].
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
czasznica biała |
| Nazwa systematyczna | |
| Calvatia candida (Rostk.) Hollós Term. Füz. 25: 112 (1902) | |
_Lloyd_210372.jpg)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji: Calvatia, Lycoperdaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1839 Friedrich Wilhelm Rostkovius nadając mu nazwę Langermannia candida. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1902 roku László Hollós przenosząc go do rodzaju Calvatia[1].
- Calvatia candida (Rostk.) Hollós 1902 var. candida
- Calvatia candida var. rubroflava (Cragin) G. Cunn. 1926
- Calvatia rubroflava (Cragin) Lloyd 1899
- Langermannia candida Rostk. 1839
- Lycoperdon candidum (Rostk.) Bonord. ex Sacc. 1888
- Lycoperdon rubroflavum Cragin 1885[2].
Nazwę polską nadała Wanda Rudnicka-Jezierska w 1991 r.[3]
Morfologia edytuj
Nieduży, o średnicy 1,5–5 cm, wyjątkowo do 7 cm, mniej więcej kulisty, lub nieco spłaszczony. Wyrasta z grubego (ok. 1 cm) i zazwyczaj rozgałęzionego sznura grzybniowego. Powierzchnia (egzoperydium) gładka lub nieco oprószona, początkowo biała, podczas dojrzewania owocnika coraz ciemniejsza, w końcu brązowa. Egzoperydium podczas dojrzewania owocnika twardnieje i pęka na duże płaty oddzielające się od wewnętrznej warstwy endoperydium. To ostatnie ma barwę od żółtawej do szarobrązowej, jest matowe, gładkie i bardzo kruche. Podczas dojrzewania rozpada się, odsłaniając watowatą glebę o barwie od oliwkowoszarej do szarobrązowej. Gdy zostanie ona przez wiatr rozwiana, pozostaje miskowata dolna część owocnika o kształcie płytkiej miseczki o postrzępionych brzegach[4].
- Cechy mikroskopowe
Kolumelli brak. Włośnia dichotomicznie rozgałęziona, krucha, o barwie od jasnożółtawej do brązowawej, rzadko septowana, cienkościenna, z nielicznymi jamkami. Nibywłośni brak. Zarodniki kuliste, żółtawobrązowe, delikatnie brodawkowane z jedną gutulą i dwiema sterygmami[4].
Występowanie edytuj
Czasznica biała jest szeroko rozprzestrzeniona. Znane są jej stanowiska w Ameryce Północnej, środkowej i Południowej, Europie, Afryce, Australii, Islandii i Nowej Zelandii[5]. Nie jest jednak częsta[4]. W Polsce do 2003 r. podano 8 jej stanowisk[3].
Owocniki pojawiają się wśród roślin zielnych na otwartych i piaszczystych glebach, ale także w świetlistych lasach[4].
Zastosowanie edytuj
Saprotrof[3]. Młode owocniki są jadalne, w Polsce jednak nie są wykorzystywane w celach spożywczych[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-09-01] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-09-15] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Wanda Rudnicka-Jezierska: Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Podstawczaki (Basidiomycetes): purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodematales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiakowe (Podaxales). Kraków: Instytut Botaniki PAN, 1991. ISBN 83-85444-01-7.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2017-11-03].