Dalibor (opera)
Dalibor – grand opéra[1] w trzech aktach kompozycji Bedřicha Smetany z librettem Josefa Weniga, której prapremiera odbyła się 16 maja 1868 w Pradze. Jej akcja dzieje się w XV-wiecznej Pradze[2], zaś jej głównym bohaterem jest legendarny rycerz Dalibor z Kozojed[4]. Dzieło, inspirowane operą Lohengrin Richarda Wagnera[1], rozwija się z jednego motywu[4] oraz charakteryzuje się specyficznymi dialogami, które przybierają formę pośrednią pomiędzy recytatywem a śpiewem[1]. Według Zdeněka Nejedlý'ego „od czasu Niemej z Portici nie powstało dzieło tak rozpłomienione żarem rewolucyjnym jak Dalibor”[3].
 Afisz z prapremiery w Prozatímní divadlo | |
| Rodzaj | |
|---|---|
| Muzyka | |
| Libretto | |
| Liczba aktów |
3[2] |
| Data powstania |
1886-1887[3] |
| Prapremiera | |
| Premiera polska | |
Osoby[2] edytuj
Treść edytuj
Akt I edytuj
Dalibor, pragnąć pomścić śmierć swojego przyjaciela Zdenka, zabija burgrabiego ploškovickiego, w związku z czym zostaje pojmany[2]. Milada, siostra burgrabiego, oskarża rycerza przed Władysławem, zmienia jednak zdanie pod wpływem oczarowania jego odwagą, kiedy pomógł Jitce, gdy ta została sierotą, o czym wieśniaczka opowiada w czasie sądu. Siostra burgrabiego rezygnuje z oskarżenia, jednakże król skazuje Dalibora na dożywotnie więzienie, przez co Milada oraz Jitka postanawiają uwolnić rycerza.
Akt II edytuj
Zbrojna grupa pod przewodnictwem zakochanego w wieśniaczce Vitka zbiera się na przedmieściach Pragi, w celu oswobodzenia Dalibora. Zjawia się Jitka, która informuje grupę o wyroku na rycerza oraz propozycji pomocy złożonej przez siostrę burgrabiego. Milada, przebierając się za mężczyznę[a], zatrudnia się jako służba u Beneša, strażnika w więzieniu, w którym osadzono Dalibora. Strażnik litując się nad losem rycerza oraz ufając Miladzie, pozwala zanieść jej do jego celi skrzypce. Dalibor śni o Zdenku grającym na tym instrumencie. Przybywa Milada, która prócz skrzypiec daje rycerzowi również pilnik do przepiłowania krat w oknie. Siostra burgrabiego ujawnia Daliborowi swoją prawdziwą tożsamość oraz wyznaje mu miłość prosząc jednocześnie o wybaczenie[5].
Akt III edytuj
Beneš rozpoznaję zdradę Milady (o planowanym spisku ostrzegał go w II odsłonie II aktu Budivoj[5]), której udaje się uciec. Doradcy Władysława namawiają go do wydania wyroku śmierci na Dalibora, co ich zdaniem zapobiegnie powstaniu ludowemu. Król po długich wahaniach zgadza się. Dalibor, przebywając w swojej celi, postanawia zagrać na skrzypcach, w których od razu pęka jedna ze strun (ich dźwięk miał być sygnałem do ataku dla grupy zebranej w okolicach więzienia). W tej samej chwili przybywa wojskowy przynosząc rycerzowi wiadomość o wyroku. Grupa, słysząc zamiast skrzypiec dźwięk „dzwonu śmierci” postanawia zaatakować, czego efektem jest oswobodzenie Dalibora w drodze na plac straceń, a jednocześnie ranienie Milady, która umiera w jego ramionach. Grupa ulega królewskiemu wojsku, wraz z Daliborem, który ginie w pojedynku z Budivojem[3].
Uwagi edytuj
- ↑ Podobnie jak Leonora z opery Fidelio Ludwiga van Beethovena[5].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Einstein 1983 ↓, s. 319.
- ↑ a b c d e f g h Kański 1973 ↓, s. 332.
- ↑ a b c Kański 1973 ↓, s. 334.
- ↑ a b Kański 1973 ↓, s. 335.
- ↑ a b c Kański 1973 ↓, s. 333.
Bibliografia edytuj
- Józef Kański: Przewodnik operowy. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1973.
- Prądy narodowe. W: Alfred Einstein: Muzyka w epoce romantyzmu. tł. Michalina Jarocińska, Stefan Jarociński. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1983, seria: Wiedza o Muzyce. ISBN 83-224-0232-5.
Linki zewnętrzne edytuj
- Nuty Dalibora dostępne w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project