Desfontainia spinosa
Desfontainia spinosa Ruiz & Pav. – gatunek roślin z monotypowego rodzaju Desfontainia z rodziny Columelliaceae. Występuje w Ameryce Południowej wzdłuż Andów od Kostaryki po zachodnią część archipelagu Ziemia Ognista[2][5]. Rośnie w wilgotnych i chłodnych lasach, m.in. wspólnie z zacierpem Wintera Drimys winteri i Nothofagus betuloides. Kwiaty zapylane są przez kolibry[5].
 Desfontainia spinosa | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Desfontainia | ||
| Gatunek |
Desfontainia spinosa | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Desfontainia spinosa Ruiz & Pav. Fl. Peruv. 2: 47 (1799)[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
Gatunek jest uprawiany jako roślina ozdobna na obszarach o łagodnym, wilgotnym klimacie[6] (np. w zachodniej Europie, na Nowej Zelandii, w Ameryce Północnej)[5]. Naparowi z jego liści przypisuje się właściwości halucynogenne, ale nie zostały one jednoznacznie potwierdzone[6][7]. Roślina wykorzystywana bywa także do barwienia tkanin na żółto[8][7].
Nazwa rodzajowa upamiętnia francuskiego botanika Renégo Louiche Desfontainesa (1750-1833)[5].
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Krzew osiągający do 3 m wysokości, z łuszczącą się korą[5].
- Liście
- Naprzeciwległe[5][6], bez przylistków[6]. Blaszka liściowa jest pojedyncza, skórzasta[8], naga[5], kolczasto ząbkowana[6] (liście podobne są do liści ostrokrzewu kolczastego)[5].
- Kwiaty
- Pojedyncze na szczycie pędów. Kwiaty są obupłciowe i zwykle promieniste. Na hypancjum osadzonych jest 5 zrośniętych działek kielicha[6][5]. Kielich jest trwały (pozostaje na owocu)[2]. Pięć płatków korony jest zrośniętych w czerwoną rurkę zakończoną żółtymi łatkami. Pręcików jest pięć. Osadzone są na krótkich nitkach, tworząc pierścień w gardzieli rurki. Zalążnia jest górna i powstaje w wyniku zrośnięcia 5 owocolistków. Na szczycie zalążni znajduje się smukła i długa szyjka słupka[5].
- Owoce
- Żółtawo-białe[6] do zielonkawo-fioletowych[5] niewielkie jagody[6][5].
Systematyka edytuj
Desfontainia włączana była w przeszłości do loganiowatych Loganiaceae, ale bliskie, siostrzane pokrewieństwo z rodzajem Columellia potwierdziły badania molekularne, palinologiczne i z zakresu anatomii drewna[6]. W systemach Angiosperm Phylogeny Group rodzaje te klasyfikowane są do wspólnej rodziny Columelliaceae. Ostatni wspólny przodek z rodzajem Columellia rósł około 64 miliony lat temu[2].
D. spinosa jest gatunkiem bardzo zmiennym[7] i w niektórych ujęciach dzielony jest na dwa lub trzy gatunki[8].
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-03-26] (ang.).
- ↑ a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-03-26] (ang.).
- ↑ a b Desfontainia spinosa Ruiz & Pav.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-03-26].
- ↑ Desfontainia spinosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 395. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ a b c d e f g h i Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 616-617. ISBN 978-1-842466346.
- ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 285, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c Jon L.R. Every: Neotropical Desfontainiaceae. Royal Botanic Gardens, Kew, UK. [dostęp 2018-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)].