Dzioborożec białoczuby
Dzioborożec białoczuby[5] (Horizocerus albocristatus) – gatunek dużego ptaka z rodziny dzioborożców (Bucerotidae), występujący w Afryce Subsaharyjskiej. Nie jest zagrożony wyginięciem.
| Horizocerus albocristatus[1] | |||
| (Cassin, 1848) | |||
 Dzioborożec białoczuby w Central Park Zoo | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
dzioborożec białoczuby | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
Systematyka edytuj
Gatunek ten jako pierwszy naukowo opisał John Cassin, nadając mu nazwę Buceros albo-cristatus. Opis ukazał się w 1848 roku na łamach „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. Jako miejsce typowe autor wskazał Afrykę Zachodnią[2]; holotyp został odłowiony nad rzeką Saint Paul (Liberia)[2][3]. Obecnie gatunek umieszczany jest w rodzaju Horizocerus[5][6]. IOC wyróżnia trzy podgatunki[6]:
- H. a. albocristatus (Cassin, 1848) – dzioborożec białoczuby
- H. a. macrourus (Bonaparte, 1850)
- H. a. cassini (Finsch, 1903) – dzioborożec czarnolicy
Na liście ptaków świata opracowywanej przez BirdLife International i autorów Handbook of the Birds of the World dzioborożec czarnolicy (H. a. cassini) jest podnoszony do rangi gatunku. Lista ta jest wykorzystywana przez IUCN[7].
Występowanie i biotop edytuj
Dzioborożec białoczuby występuje w Afryce Zachodniej i Środkowej, od Gwinei[6] i Sierra Leone po Demokratyczną Republikę Konga[8] i zachodnią Ugandę[6]. Zasiedla tereny leśne[8].
Poszczególne podgatunki zamieszkują[6]:
- H. a. albocristatus – Gwinea do Wybrzeża Kości Słoniowej
- H. a. macrourus – Wybrzeże Kości Słoniowej do Beninu
- H. a. cassini – Nigeria do północnej Angoli i zachodniej Ugandy
Morfologia edytuj
Długość ciała około 75 cm[8]. Upierzenie czarne z białym czubem[8]. Dziób czarny z wyraźną naroślą u samców[8]. Długie sterówki z białą końcówką[8]. Wokół oka szara lub biała obwódka (w zależności od podgatunku)[8].
Ekologia i zachowanie edytuj
Tryb życia edytuj
Dzioborożce białoczube często towarzyszą stadom małp, polując na wypłoszone przez zwierzęta ssaki[8]. Odzywają się charakterystycznym głosem, przypominającym zawodzenie hien, który dla małp jest sygnałem ostrzegawczym o zbliżającym się niebezpieczeństwie[8].
Pożywienie edytuj
Pokarm stanowią głównie bezkręgowce (modliszki, cykady), a także małe gryzonie i jaszczurki[8]. Wyjadają także pisklęta z gniazd ptaków, a żerując na ziemi czasami zjadają owoce[8].
Lęgi edytuj
Samica składa 2 białe jaja do gniazda w dziupli na wysokości 10–15 m nad ziemią[8]. Wejście do dziupli samica zamurowuje swoimi odchodami, pozostawiając niewielki otwór, który wykorzystywany jest przez samca do karmienia jej w trakcie wysiadywania jaj[8].
Status edytuj
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje dzioborożca białoczubego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako szeroko rozprzestrzeniony, lokalnie pospolity, ale rozmieszczony plamowo. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy z powodu utraty siedlisk[4]. Od 2014 roku IUCN traktuje dzioborożca czarnolicego jako osobny gatunek (Horizocerus cassini); również zalicza go do kategorii LC, a trend liczebności jego populacji uznaje za spadkowy[9].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Horizocerus albocristatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c J. Cassin. Description of a new Buceros, and a notice of the Buceros elatus, Temm., both of which are in the collection of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 3, s. 330–331, 1848. (ang. • łac.).
- ↑ a b c d e f g D. Lepage: White-crested Hornbill Horizocerus albocristatus. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-11-06]. (ang.).
- ↑ a b Horizocerus albocristatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Bucerotidae Rafinesque, 1815 - dzioborożce - Hornbills (wersja: 2015-10-31). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-11-05].
- ↑ a b c d e F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-11-06]. (ang.).
- ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6b [online], lipiec 2022 [dostęp 2022-11-05].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m David Alderton, Encyklopedia ptaków świata, Warszawa: Wydawnictwo Dragon, 2020, s. 282, ISBN 978-83-8172-650-4 (pol.).
- ↑ Horizocerus cassini, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2022-11-05] (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).