Edmund Krause (powstaniec)
Edmund Krause (ur. 22 września 1879 r. w Poznaniu[1], zm. 15 lutego[1] 1919 r. pod Grójcem Wielkim koło Babimostu) – powstaniec wielkopolski, podporucznik.
 podporucznik
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Udział w powstaniu edytuj
Na początku powstania uczestniczył w walkach w Poznaniu jako dowódca Kompanii Straży i Bezpieczeństwa (8 kompanii wachty garnizonowej batalionu Poznań I), jednostki, do której przydzielony był również Franciszek Ratajczak - jeden z pierwszych poległych w powstaniu[2].
Następnie dowodził 1 kompanią 2 Poznańskiego Batalionu Garnizonowego, który uczestniczył w ciężkich walkach na froncie zachodnim na odcinku Kopanica-Grójec Wielki.
11 lutego 1919 Niemcy rozpoczęli kontrofensywę w okolicach Babimostu, który utracili 25 stycznia razem z Kargową (najdalszy zachodni zasięg powstania). Niemcy byli wspierani przez pociągi pancerne i lotnictwo i obie miejscowości powstańcy utracili 12 lutego[3]. Następnie Niemcy podeszli aż pod wieś Grójec Wielki, wywiązała się intensywna walka, Niemcy ponieśli poważne straty, ale powstańcy również stracili 40 poległych, 70 rannych i 30 wziętych do niewoli i potrzebowali posiłków. Uwaga Niemców skierowana była na most na rzece Obrze.
15 lutego powstańcy chcieli okrążyć Niemców jednocześnie od północy od strony Nowej Wsi Zbąskiej i od południa od strony Jeziora Chobienickiego, a następnie zabezpieczyć most[4]. Wskutek niedostatecznego rozpoznania (Niemcy otrzymali na krótko przed szturmem znaczne posiłki[5]) napotkali silny opór nieprzyjaciela i zarówno na jednym, jak i na drugim kierunku natarcia zalegli pod zaporowym ogniem. Na północnym kierunku 1 kompania, którą dowodził Edmund Krause, zmuszona była się okopać. Następnie odparła pierwszy szturm Niemców, a potem próbowała się wycofać, lecz została okrążona. Niemcy, mając przewagę liczebną, zaczęli w następnym ataku zadawać ciężkie straty powstańcom, którym kończyła się już amunicja. Krause, ciężko ranny w brzuch, nakazał poddanie się i popełnił samobójstwo, strzelając do siebie z pistoletu[6][7]. Ogółem w walkach pod Grójcem Wielkim po stronie polskiej poległo 32 powstańców, 35 było rannych wziętych następnie do niewoli, po stronie niemieckiej zginęło 40 żołnierzy, a 70 zostało rannych[8].
16 lutego podpisano rozejm w Trewirze kończący powstańcze walki. Ostatecznie Grójec Wielki pozostał w granicach Polski, natomiast Babimost znalazł się po niemieckiej stronie granicy, która przebiegała między obiema miejscowościami[9].
Edmund Krause został pochowany w zbiorczej mogile powstańczej na cmentarzu parafialnym w Nowej Wsi Zbąskiej[7][10][11].
Pośmiertnie został odznaczony za męstwo Krzyżem Niepodległości i Krzyżem Walecznych[5].
Osierocił żonę i dwoje dzieci.
Upamiętnienie edytuj
W 1988 roku powstał film „Powrót do Polski” - dramat historyczny opowiadający o okolicznościach wybuchu powstania, gdzie w postać Edmunda Krausego wcielił się poznański aktor Waldemar Szczepaniak[12].
Od 1990 roku imię Edmunda Krausego nosi jedna z ulic w Zbąszyniu[13].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Wiesław Olszewski, Łukasz Jastrząb, "Lista strat Powstania Wielkopolskiego od 27 grudnia 1918 roku do 8 marca 1920 roku", 2009, s. 210, ISSN 0239-7129.
- ↑ Wiesław Olszewski, Łukasz Jastrząb, Lista strat Powstania Wielkopolskiego od 27 grudnia 1918 roku do 8 marca 1920 roku, Koszalin 2009, s. 18, ISSN 0239-7129.
- ↑ Marian B. Michalik (red.), Kronika powstań polskich 1794-1944, wyd. 1, Warszawa: Kronika - Marian B. Michalik, kwiecień 1994, s. 350, ISBN 83-86079-02-9.
- ↑ Marcin Wachowiak, "Chwała Bohaterom, pamięci Józefa Kunerta Powstańca Wielkopolskiego", 2015, s. 9-10, ISBN 978-83-943380-0-8.
- ↑ a b Zdzisław Kościański, Powstańcy wielkopolscy odznaczeni Krzyżem Walecznych, „Przegląd Powiatu Nowotomyskiego” (10 (56)/2014), grudzień 2014, s. 2, ISSN 2081-3384.
- ↑ Wiesław Olszewski, Łukasz Jastrząb, Lista strat Powstania Wielkopolskiego od 27 grudnia 1918 roku do 8 marca 1920, "Lista strat Powstania Wielkopolskiego od 27 grudnia 1918 roku do 8 marca 1920 roku", 2009, s. 210.
- ↑ a b Urząd Miejski w Wolsztynie, Wolsztyńskie Kalendarium Powstania Wielkopolskiego [online], www.archiwum3.wolsztyn.pl [dostęp 2017-03-07].
- ↑ Marcin Wachowiak, "Chwała Bohaterom, pamięci Józefa Kunerta Powstańca Wielkopolskiego", 2015, s. 14.
- ↑ Powstanie Wielkopolskie w Gminie Siedlec i okolicy [online], www.powiatwolsztyn.pl [dostęp 2017-03-01].
- ↑ nie jest jasne czy pochowane zostało ciało czy tylko symbolicznie, jako że po bitwie Niemcy ogołocili zwłoki i wrzucili je do pobliskiego Jeziora Grójeckiego
- ↑ Zenon Matuszewski, Upamiętnienie Powstańców Wielkopolskich w Mieście i Gminie Zbąszyń, 2010, s. 26-31.
- ↑ Powrót do Polski. [dostęp 2017-03-07].w bazie filmweb
- ↑ Zenon Matuszewski, Upamiętnienie Powstańców Wielkopolskich w Mieście i Gminie Zbąszyń, 2010, s. 11.
Bibliografia edytuj
- Wiesław Olszewski, Łukasz Jastrząb, Lista strat Powstania Wielkopolskiego od 27 grudnia 1918 roku do 8 marca 1920 roku, Koszalin 2009, ISSN 0239-7129
- Zenon Matuszewski-Upamiętnienie Powstańców Wielkopolskich w Mieście i Gminie Zbąszyń, luty 2010. zck.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-08)].
- Kronika powstań polskich 1794-1944, Marian B Michalik (red.), Eugeniusz Duraczyński (oprac.), Warszawa: „Kronika”, 1994, ISBN 83-86079-02-9, OCLC 834009097.