Ende (lud)
Ende (’Ata Ende, ’Ata Jaö)[1] – indonezyjska grupa etniczna z wyspy Flores w archipelagu Małych Wysp Sundajskich. Według publikacji Narody i rieligii mira (1998) ich populacja wynosi 850 tys. osób[2], natomiast w 1986 r. cały kabupaten Ende liczył blisko 200 tys. mieszkańców[3]. Są zaliczani do zespołu ludów bima-sumbajskich[2].
 Dom Ende | |
| Populacja |
850 tys. |
|---|---|
| Miejsce zamieszkania | |
| Język | |
| Religia |
islam, chrześcijaństwo (katolicyzm, protestantyzm), wierzenia tradycyjne |
| Grupa | |
| Pokrewne | |
Dzielą się na dwie grupy: nadbrzeżną i górską[1]. W większości wyznają islam bądź chrześcijaństwo[3][4], lecz zachowują także wierzenia tradycyjne (kulty agrarne, kult przodków)[2]. Istnieje wiara w najwyższą istotę nggaë, duchy (nitu) i wiedźmy (porho)[5]. Posługują się własnym językiem ende z wielkiej rodziny austronezyjskiej, podzielonym na dwa dialekty[2][6].
Stanowią autochtoniczną ludność wyspy Flores. W średniowieczu znajdowali się pod wpływem imperium Majapahit[2]. Do ludności wybrzeża dotarły wpływy muzułmańskie[1]. Islam rozprzestrzeniał się między XVI a XVII w.[1] Dominujący odłam chrześcijaństwa to katolicyzm, ale są wśród nich również protestanci[3].
Tradycyjnie zajmują się ręcznym rolnictwem opartym na systemie żarowym. W niektórych miejscach stosują sztuczne nawadnianie[2]. Organizacja społeczna opiera się na rodach patrylinearnych[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Nakagawa 1993 ↓, s. 84.
- ↑ a b c d e f A.A. Biernowa: Endie. W: Walerij Aleksandrowicz Tiszkow (red.): Narody i rieligii mira: encykłopiedija. Moskwa: Bolszaja rossijskaja encykłopiedija, 1998, s. 653. ISBN 978-5-85270-155-8. OCLC 40821169. (ros.).
- ↑ a b c d M. J. Melalatoa: Ensiklopedi Suku Bangsa di Indonesia Jilid A–K. Jakarta: Direktorat Jenderal Kebudayaan, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1995, s. 260–261. OCLC 1027454469. [dostęp 2024-01-04]. (indonez.).
- ↑ Aron Meko Mbete: Khazanah budaya Lio-Ende. Ende: Dinas Pendidikan dan Kebudayaan, Kabupaten Ende, 2006, s. 40. ISBN 978-979-3790-35-0. OCLC 150222811. (indonez.).
- ↑ Nakagawa 1993 ↓, s. 86.
- ↑ M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Ende, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2020-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-25] (ang.).
Bibliografia edytuj
- Satoshi Nakagawa: Endenese. W: David Levinson (red.): Encyclopedia of World Cultures. T. 5: East and Southeast Asia. Boston, MA: G.K. Hall, 1993, s. 84–86. ISBN 0-8168-8840-X. OCLC 22492614. [dostęp 2023-07-07]. (ang.).