Wikipedia

Lemuria szarogłowa

gatunek ssaka z rodziny lemurowatych
(Przekierowano z Eulemur cinereiceps)

Lemuria szarogłowa[4] (Eulemur cinereiceps) – gatunek średniej wielkości ssaka naczelnego z rodziny lemurowatych (Lemuridae). Występuje endemicznie w południowo-wschodniej części Madagaskaru. Jest krytycznie zagrożony wyginięciem.

Lemuria szarogłowa
Eulemur cinereiceps
(A. Grandidier & Milne-Edwards, 1890)[1]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

lemurowate

Rodzina

lemurowate

Rodzaj

lemuria

Gatunek

lemuria szarogłowa

Synonimy
  • Lemur mongoz var. cinereiceps A. Grandidier & Milne-Edwards, 1890[1]
  • Lemur albocollaris Rumpler, 1975[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali w 1890 roku francuscy zoolodzy Alfred Grandidier i Alphonse Milne-Edwards jako podgatunek lemurii manguściej i nadając mu nazwę Lemur mongoz var. cinereiceps[1]. Miejsce typowe to prawdopodobnie Farafangana, w przybrzeżnym południowo-wschodnim Madagaskarze[1][5][6]. Okaz typowy (lektotyp) wyznaczony przez Ernsta Schwarza[7] to zamontowana skóra z czaszką w jej wnętrzu dorosłej samicy (sygnatura MNHN-ZM-MO-1882-1515) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu; okaz zebrany 17 września 1881 roku przez Jeana Lantza[8].

Przed rewizją taksonomiczną z 2008 znany jako Eulemur albocollaris[9], nazwa E. cinereiceps jest powszechnie stosowana dla brązowych lemurów z części południowo-wschodniej Madagaskaru[10]. Strefa występowania mieszańców z E. rufifrons jest widoczna w obszarze rzeki Lantara (źródło Manampatany) w pobliżu Parku Narodowego Andringitra[10]. Chociaż zewnętrznie bardzo podobne, analizy genetyczne potwierdzają pełny status gatunkowy E. cinereiceps i E. collaris, podobnie jak badania terenowe w widocznych strefach występowania mieszańców E. rufifrons i E. cinereiceps[10].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[10].

Etymologia edytuj

  • Eulemur: gr. ευ eu „typowy, dobry, prawdziwy”; rodzaj Lemur Linnaeus, 1758 (lemur)[11].
  • cinereiceps: łac. cinereus „koloru popiołu”, od cinis, cineris „popioły, prochy”; -ceps „-głowy”, od caput, capitis „głowa”[12].

Zasięg występowania edytuj

Lemuria szarogłowa występuje w południowo-wschodnim Madagaskarze w cienkim pasie lasu od nieco powyżej rzeki Manampatrana na południe do rzeki Mananara, z niewielką odosobnioną populacją w Manombo i Agnalazaha na wybrzeżu na południe od Farafangany[10].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 39–40 cm, długość ogona 50–55 cm; masa ciała 2 kg[13][14].

Status zagrożenia i ochrona edytuj

W 2005 dzięki obrazom satelitarnym ustalono, że pozostaje mu 700 km² siedliska w jego zasięgu występowania[15]. Znaczne zagrożenie stanowi dla niego utrata siedliska naturalnego. Gatunek zaliczono nawet do 25 najbardziej zagrożonych naczelnych świata w latach 2006–2008[16] i 2008–2010[17]. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) w 2014 roku przyznała mu status gatunku krytycznie zagrożonego wyginięciem, uzasadniając to gwałtownym spadkiem liczebności i bardzo ograniczonym zasięgiem występowania[3].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d A. Milne-Edwards & A. Grandidier: Histoire naturelle des mammifères. W: A. Grandidier: Histoire physique, naturelle, et politique de Madagascar. Cz. 10. Paris: Impr. nationale, 1890, s. 147, ryc. 140. (fr.).
  2. ↑ Y. Rumpler: The significance of chromosomal studies in the systematics of the Malagasy lemurs. W: I. Tattersall (red.): Lemur Biology. New York: Plenum Press, 1975, s. 29. ISBN 978-1-4684-2121-7. (ang.).
  3. ↑ a b S. Johnson i inni, Eulemur cinereiceps, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2022-2 [dostęp 2023-11-24] (ang.).
  4. ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 30. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  5. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Eulemur cinereiceps. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-25].
  6. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Eulemur cinereiceps (A. Grandidier & Milne-Edwards, 1890). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-06]. (ang.).
  7. ↑ E. Schwarz. A revision of the genera and species of Madagascar Lemuridae. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1931 (2), s. 412, 1931. DOI: 10.1111/j.1096-3642.1931.tb01020.x. (ang.). 
  8. ↑ MNHN-ZM-MO-1882-1515, [w:] Mammals (ZM) [online], Muséum National d’Histoire Naturelle [dostęp 2023-09-06] (fr. • ang.).
  9. ↑ R. Mittermeier i inni, Lemur Diversity in Madagascar, „International Journal of Primatology”, 29 (6), 2008, s. 1607–1656, DOI: 10.1007/s10764-008-9317-y (ang.).
  10. ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 152. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  11. ↑ E.L. Simons & Y. Rumpler. Eulemur: New generic name for species of Lemur other than Lemur catta. „Comptes Rendus de l’Acadèmie des Sciences”. Série III. 307, s. 550, 1988. Paris. (fr. • ang.). 
  12. ↑ cinereiceps, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-09-06] (ang.).
  13. ↑ Ch. Schwitzer, R.A. Mittermeier, E.E. Louis Jr & M.C. Richardson: Family Lemuridae (Bamboo, True and Ruffed Lemurs). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 133–138. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
  14. ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 96. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  15. ↑ J. Ganzhorn i inni, Lemurs of Madagascar, wyd. 2, Conservation International, 2006, s. 251, 280, ISBN 1-881173-88-7.
  16. ↑ R. Mittermeier i inni, Primates in Peril: The World’s 25 Most Endangered Primates, 2006–2008, „Primate Conservation”, 22, 2007 (ang.).
  17. ↑ R.A. Mittermeier i inni, Primates in Peril: The World's 25 Most Endangered Primates 2008–2010, Arlington, VA.: IUCN/SSC Primate Specialist Group (PSG), International Primatological Society (IPS), and Conservation International (CI), 2009, s. 1–92, ISBN 978-1-934151-34-1 [zarchiwizowane z adresu 2012-08-02].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lemuria_szarogłowa&oldid=71929313”