Eusocjalność
Eusocjalność – najwyższa wśród zwierząt forma społeczności polegająca na tworzeniu trwałych, co najmniej dwupokoleniowych kolonii, w których rolę reproduktorek przejmuje tylko część samic, a pozostałe osobniki współdziałają w opiece nad ich potomstwem. Gatunki eusocjalne nazywane są także prawdziwie społecznymi dla odróżnienia od gatunków o mniejszym stopniu uspołecznienia (quasi-, semi- i subsocjalnych).
_(cropped).jpg)
Definicja eusocjalności, od czasu jej wprowadzenia przez Suzanne Batra w 1966 roku[1], ulegała zawężaniu lub rozszerzaniu przez poszczególnych autorów. Zwykle przyjmuje się definicję Batry zmodyfikowaną przez Michenera i spopularyzowaną przez Wilsona. Ich zdaniem zwierzęta eusocjalne charakteryzuje jednoczesne spełnienie następujących cech:
- osobniki tego samego gatunku tworzą trwałą kolonię, w której występują co najmniej dwa pokolenia zdolne do wykonywania pracy na rzecz kolonii,
- w kolonii występuje podział na kasty – reprodukcyjną oraz niebiorącą udziału w procesie reprodukcji,
- występuje współdziałanie w opiece nad potomstwem[a][2].
Niższe poziomy organizacji społecznej zwierząt to (w kolejności od najniższego):
Organizmy eusocjalne należą do rzadkości wśród zwierząt. Spotykane są tylko w kilkunastu rodzinach z różnych taksonów[3], co sugeruje, że eusocjalność rozwinęła się u tych zwierząt niezależnie. W większości są to owady (błonkoskrzydłe, termity, wciornastki, pluskwiaki i chrząszcze).
Poza owadami eusocjalność stwierdzono u skorupiaków (krewetki z rodzaju Synalpheus[4]) oraz u ssaków (kretoszczury z rodzajów Heterocephalus i Cryptomys[5]).
Istnieje kilka hipotez wyjaśniających pochodzenie eusocjalności[3]. Jedna z nich tłumaczy powstawanie społeczności eusocjalnych i ich spektakularny sukces ewolucyjny[3] altruizmem i doborem krewniaczym. Osobniki rezygnujące z płodzenia własnego potomstwa specjalizują się w innych funkcjach niezbędnych dla funkcjonowania kolonii, przez co przyczyniają się do szybszego i skuteczniejszego osiągania wspólnych celów (budowa gniazd, zdobywanie pokarmu, obrona przed drapieżnikami). Wspólne działanie wszystkich blisko spokrewnionych ze sobą osobników zwiększa szanse na przeżycie przynajmniej części potomstwa.
Zobacz też edytuj
Uwagi edytuj
- ↑ W społecznościach eusocjalnych matka i potomstwo żyją razem, istnieje podział zadań reprodukcyjnych i występuje opieka allorodzicielska[6]
Przypisy edytuj
- ↑ Suzanne Batra. Nests and social behavior of halictine bees of India (Hymenoptera: Halictidae). „Indian Journal of Entomology”. 28, s. 375–393, 1966. (ang.).
- ↑ Michael D.Jennions, David W.Macdonald, Cooperative breeding in mammals, „Trends in Ecology & Evolution”, 9(3), 1994, s. 89-93, DOI: 10.1016/0169-5347(94)90202-X.
- ↑ a b c E. O. Wilson, B. Hölldobler. Eusociality: Origin and consequences. „PNAS”. 102 (38), s. 13367–13371, 2005. DOI: 10.1073/pnas.0505858102. (ang.). (pdf)
- ↑ Morrison et al. Phylogenetic evidence for an ancient rapid radiation of Caribbean sponge-dwelling snapping shrimps (Synalpheus). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 30, s. 563–581, 2004. DOI: 10.1016/S1055-7903(03)00252-5. (ang.). (pdf)
- ↑ Burda et al. Are naked and common mole-rats eusocial and if so, why?. „Behavioral Ecology and Sociobiology”. 47 (5). s. 293–303. DOI: 10.1007/s002650050669. (ang.).