Excidobates captivus
Excidobates captivus – gatunek płaza bezogonowego z podrodziny Dendrobatinae w rodzinie drzewołazowatych (Dendrobatidae). Endemit Peru i Ekwadoru. Jeden z najmniejszych płazów świata[2]. Narażony na wyginięcie.
| Excidobates captivus | |||
| (Myers, 1982) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
Excidobates captivus | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |||
 | |||
Taksonomia edytuj
Gatunek ten został opisany w 1982 roku przez Charlesa Williama Myersa pod nazwą Dendrobates captivus. Holotyp – dorosły samiec – został odłowiony w sierpniu 1929 roku w pobliżu ujścia Rio Santiago do rzeki Marañón; dwa paratypy zostały odłowione w tej samej lokalizacji – samiec w 1929, a samica w 1924 roku[3]. Gatunek został ponownie odkryty w 2006 roku, 77 lat po pozyskaniu okazów typowych[2]. Okazuje się, że E. captivus jest taksonem siostrzanym w stosunku do E. mysteriosus i tworzy klad z rodzajem Ranitomeya[2]. Bywał opisywany także pod synonimicznymi nazwami Ranitomeya captiva i Adelphobtes captivus[4].
Występowanie edytuj
Gatunek endemiczny, występuje w północno-zachodnim Peru w dolinie pomiędzy pasmami górskimi Cordillera del Cóndor i Cerros de Campanquis[2] oraz w okolicach miejscowości Panguintza w południowym Ekwadorze[2]. W Peru znany jest z dwóch stanowisk: w dorzeczu Marañón i w Santa Rosa, dzieląc zasięg występowania z E. mysteriosus[2].
Morfologia edytuj
Dorosłe osobniki osiągają długość ciała 15–17 mm[2]. Posiada czarne ubarwienie, a na czarnym tle znajdują się czerwone oraz pomarańczowe plamki[2][5]. W okolicach pach i pachwin ciemne, żółte plamy, a na brzuchu są one jasnożółte[2][5]. Kciuk jest dłuższy od innych palców (ogólnie długie palce)[2].
Ekologia i zachowanie edytuj
Występuje na terenach nizinnych, przede wszystkim w lasach tropikalnych[2]. Był obserwowany na terenach położonych od wysokości 177 m n.p.m. do około 800 m n.p.m.[1]
Gatunek ten, podobnie jak inne drzewołazowate (Dendrobatidae), odżywia się roztoczami i mechowcami, które najprawdopodobniej dostarczają mu alkaloidów (do produkcji tzw. batrachotoksyny)[6].
Rozmnaża się jak E. mysteriosus; samica składa skrzek na ziemi, a kiedy kijanki się wylęgną, samiec umieszcza je na plecach i transportuje do zbiorniczków wodnych, uformowanych przez liście roślin z rodzaju Heliconia[7].
Status i ochrona edytuj
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje Excidobates captivus za gatunek narażony na wyginięcie (VU – Vulnerable)[8]. Liczebność populacji nie jest znana, a jej trend uznawany jest za spadkowy[8]. Gatunek jest objęty II załącznikiem konwencji CITES[9] i obowiązuje zakaz odłowu tego gatunku w celach terrarystycznych[7]. W 2008 roku E. captivus został przemycony z natury do Niemiec, gdzie był on sprzedawany na giełdzie terrarystycznej[7].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Excidobates captivus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Evan Twomey: Excidobates captivus (Santiago Poison Frog). Amphibiaweb. [dostęp 2021-12-04]. (ang.).
- ↑ C.W. Myers, Spotted poison frogs: Descriptions of three new Dendrobates from western Amazonia, and resurrection of a lost species from “Chiriqui”, „American Museum novitates”, 2721, 1952, s. 1–23 (ang.).
- ↑ Darrel R. Frost, Excidobates captivus (Myers, 1982), [w:] Amphibian Species of the World: an Online Reference. Version 6.2 [online], American Museum of Natural History, New York, USA [dostęp 2024-06-03] (ang.).
- ↑ a b Twomey Evan, Jason L. Brown, Spotted poison frogs: rediscovery of a lost species and a new genus, „Herpetologica”, 64 (1), 2008, s. 121–137 (ang.).
- ↑ Ralph A. Saporito i inni, Oribatid mites as a major dietary source for alkaloids in poison frogs, „PNAS: Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 104 (21), 2007, s. 8885–8890 (ang.).
- ↑ a b c Excidobates captivus (Myers, 1982). Dendrobates.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-01)]. (ang.).
- ↑ a b IUCN SSC Amphibian Specialist Group, Excidobates captivus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-12-04] (ang.).
- ↑ Excidobates captivus, [w:] Species+ [online], UNEP-WCMC, CITES Secretariat [dostęp 2024-06-03] (ang.).