Wikipedia

Fanny Gordon

kompozytorka, tłumaczka, autorka tekstów

Fanny Gordon[a], właściwie Fajga Jofe Gordon (ur. 23 grudnia 1914 w Jałcie, zm. 9 lipca 1991 w Petersburgu) – polsko-rosyjska kompozytorka, tłumaczka, autorka tekstów. Kompozytorka operetki Yacht miłości w 1933 roku i wielu szlagierów, m.in. piosenki Bal u starego Joska (Bal na Gnojnej) i Pod samowarem siedzi moja Masza (У самовара я и моя Маша). Istnieje przypuszczenie[1], że urodziła się w 1904.

Fanny Gordon
Ilustracja
Fanny Gordon
Imię i nazwisko

Fajga Jofe

Data i miejsce urodzenia

23 grudnia 1914
Jałta

Data i miejsce śmierci

9 lipca 1991
Petersburg

Zawód

aktorka, kompozytorka, autorka tekstów

Życiorys edytuj

Po rewolucji październikowej emigrowała wraz z rodziną do Polski. Pod koniec lat dwudziestych mieszkała wraz z rodziną w Warszawie. Jej ojczymem był Kwiatkowski, matka nazywała się Anna Isaakowna Kwiatkowska (Квятковская Анна Исааковна) (1896 – 1960)[2]. Na początku lat trzydziestych wyjechała do Stanów Zjednoczonych gdzie uczyła w Chicago Conservatory of Music. Zarówno ojczym jak i mąż zginęli ok. 1939 roku[2]. Od 1930 roku należała do Związku Aktorów i Kompozytorów Scenicznych[1][3]. Przypuszczalnie około 1944 lub na początku 1945 wyjechała do Związku Radzieckiego, gdzie mieszkała do końca życia. Jest pochowana jako Feofania Markowna Kwiatkowska (Феофания Марковна Квятковская) na cmentarzu żydowskim w Petersburgu[4]. W 1937 roku czasopismo La Femme Polonaise w numerze 2-3 (marzec-kwiecień-maj) publikowało artykuł Zofii Bergerowej o kompozytorach i muzykach polskich (w sumie 11) z biogramem Fanny Gordon.

Kompozycje edytuj

Była i jest uważana za jedną z najciekawszych kompozytorek polskich muzyki popularnej. W grudniu 1932 roku Trubadur Warszawy zamieścił jej duże zdjęcie z podpisem i komentarzem: Utalentowana i ceniona kompozytorka polska, znana ze swoich popularnych przebojów rewjowych jak „Skrwawione serce”, „Pod samowarem” i wiele innych[5]. Lerski[1] w 2004 roku ocenia, że była: Z całą pewnością jedną z najciekawszych postaci przedwojennej Warszawy, o bogatym życiorysie artystycznym; jej pozycja w środowisku twórców muzyki lekkiej miała charakter wyjątkowy. W 1935 roku w Ziemiańskiej Artystów w gmachu I.P.S. na Królewskiej 13 dawano wieczór kompozytorski Fanny Gordon ze współudziałem kompozytorki na fortepianie[6].

Szlagiery edytuj

Fanny Gordon skomponowała slow-fox, do którego Andrzej Włast w 1931 roku dopisał słowa pod tytułem Pod samowarem. Piosenka była wykonywana w rewii „Podróż na księżyc” w teatrze „Morskie Oko” w kwietniu 1931 roku[7]. W wydaniu nutowym z 1931 roku napisano, że aranżację wykonał Henryk Wars i że jest to nowy sukces Zuli Pogorzelskiej i Tadeusza Olszy[8][9]. Piosenka została nagrana przez kilka wytwórni przed wojną[10][11]. Około 1934 skomponowała szlagier Bal u starego Joska (znany też jako Bal na Gnojnej)[12]. Napisała też rewię Podróż na księżyc, oraz wiele innych piosenek, m.in. Skrwawione serce, Nietoperze. W 1932 roku napisała marsza Marszałek zwycięża na cześć Józefa Piłsudskiego. W 1950 skomponowała operetkę Dziewczyna z Szanghaju z własnym librettem[1]; napisała też operetki Martin Eden, Wojna i miłość, Pod niebem Alabamy.

Yacht miłości edytuj

Skomponowała komedię muzyczną (operetkę) Yacht miłości, której premiera odbyła się 21 października 1933 roku[13] w teatrze 8:30 w Warszawie[14] na ulicy Mokotowskiej 73 z okazji jubileuszu 30 lecia pracy artysty operetkowego Juliana Maszyńskiego-Krzewińskiego. Głos Poranny w listopadzie 1933 roku donosił Muzyka wspaniała, melodie prześliczne[15]. Piosenki były nagrane na płyty gramofonowe i wydano nuty. W premierze uczestniczyli m.in. Helena Makowska, Ola Obarska, Marian Wawrzkiewicz, Julian Krzewiński, dyrygowała Fanny Gordon[1]. Z tej komedii muzycznej pochodzi piosenka Indje. Później (pierwszy raz 22 listopada 1933) główną rolę grała Elna Gistedt. 9 listopada 1934 roku w teatrze rewiowym „Scala” w Antwerpii wystawiano „Yacht Miłości” w języku flamandzkim a w późniejszym terminie operetkę miał wystawiać teatr „Alhambra” w Brukseli w języku francuskim[16]. O Fanny Gordon pisano z okazji Yachtu Miłości, że miała łatwość wynajdowania melodii, które sypały się z niej jak z rękawa[17]. W jednym z wywiadów w 1935 roku mówiła: Ja daję melodie a inni niech się troszczą o resztę[..] niech harmonizują i orkiestrują, niech razem ze mną dzielą się zyskiem, niech figurują na afiszach, niech zbierają pochwały[17]. Jej kompozycje aranżowali m.in. Zygmunt Białostocki i Władysław Eiger.

Piosenki edytuj

  • Abduł-Bej (sł. Ludwik Szmaragd) Piosenka śpiewana w kabarecie „Marzec, koty i zaloty”, przez T. Faliszewskiego i T. Pilarskiego w marcu 1933 roku w teatrze rewii na Pradze „Bomba” (ul. Zamojskiego 20)
  • Bal u starego Joska (Bal na Gnojnej) (słowa Julian Krzewiński/Leopold Brodziński) ok. 1934
  • Betty (J. Krzewiński/L. Brodziński) – 1933
  • Caballeros z Granady (Szer-Szeń (Jan Brzechwa))
  • Dla mej kochanki (Andrzej Włast) – 1931
  • Gdy miłość zapuka do drzwi – 1939
  • I tak mi ciebie żal
  • Na duszę smutek padł (J. Krzewiński/L. Brodziński) – 1933
  • New York Baby (J. Krzewiński/L. Brodziński) – 1933
  • Nietoperze (Szer-Szeń) – 1930
  • Ostatnia noc (L. Szmaragd)
  • Pod samowarem (słowa Andrzej Włast)
  • Siemieczki (A. Włast)
  • Skrwawione serce (Walery Jastrzębiec-Rudnicki) – 1931
  • Złudzenie (A. Włast)

Uwagi edytuj

  1. ↑ Posługiwała się również pseudonimami: Fannie Gordon, Franciszka Gordon, Fanny Gordonówna, w Rosji nosiła imię Faina Markowna Kwiatkowska, Fieofania Markowna Kwiatkowskaja.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e Tomasz Lerski, Syrena Record – pierwsza polska wytwórnia fonograficzna – Poland's first recording company – 1904 – 1944, 2004, 848 stron, wyd. Karin, New York, Warszawa, ISBN 978-83-917189-0-2
  2. ↑ a b Василия Выхристенко „У самовара на Невском проспекте”, gazeta „Всемирные одесские новости” Nr 5/2006
  3. ↑ Lista członków Związku Autorów i Kompozytorów Scenicznych „ZAIKS” na dzień 1 września 1933. 1933, s. 6.
  4. ↑ Фаина Квятковская - Форум [online], pogudin-oleg.ru [dostęp 2017-11-23].
  5. ↑ Fanny Gordon. „Trubadur Warszawy”. 24, s. 1, 3 grudnia 1932. Cytat: Utalentowana i ceniona kompozytorka polska, znana ze swoich popularnych przebojów rewjowych jak „Skrwawione serce”, „Pod samorwarem” i wiele innych. 
  6. ↑ Ogłoszenie, Kurjer Warszawski. R.115, nr 307 (8 listopada 1935) – wyd. wieczorne, https://polona.pl/item/19103072/0/
  7. ↑ z teatru „Morskie Oko”. Rewia „Podróż na księżyc” w 2 aktach i 32 odsłonach. „Nasz Przegląd”. 9, s. 9, 18 kwietnia 1931. 
  8. ↑ Fanny Gordon, Andrzej Włast: Pod Samowarem. Warszawa, Krakowskie Przedmieście 1: F. Grąbaczewski, 1931, s. 4. Cytat: Popularny refrajn z rewji „Podróż na księżyc” w teatrze „Morskie Oko”. Nowy sukces Zuli Pogorzelskiej i Tad. Olszy.
  9. ↑ ABC : nowiny codzienne. R.6, nr 117 (20 kwietnia 1931), https://polona.pl/item/24775309/4/
  10. ↑ Wydanie płytowe Polydor 4239, wykonanie Paul Godwin et son orchestre, refrein chante par Arpolin Numa
  11. ↑ Pod Samowarem, slow-fox, COL. DM 1408. Wyd. 1931. Columbia Polska. Wyk. Orkiestra taneczna „Columbia”
  12. ↑ Wojciech Dąbrowski, Gwiazdozbiór Polskiej Piosenki
  13. ↑ Dyr. L. Brodziński, Fanny Gordon i Julian Krzewinski. „Trubadur Warszawy”. 26, s. 1, 26 marca 1932. Cytat: Twórcy pierwszej polskiej komedii muzycznej „Yacht Miłości” [„New York Baby”], granej 150 razy w teatrze „8.30”, a obecnie zakontraktowanej przez sceny zagraniczne. 
  14. ↑ Władysław Fabry. Z życia teatru, premjera w teatrze 8.30. Yacht miłości. Muzyka Fanny Gordon – libretto Krzewinskiego i Brodzińskiego. „Polska Zbrojna”. 12, s. 8, 26 października 1933. 
  15. ↑ Yacht miłości. Polska komedia muzyczna w stolicy. „Gos Poranny”. 5, s. 6, 2 listopada 1933. 
  16. ↑ Polska Zbrojna R.13 [i.e.14], nr 273 (4 października 1934), str. 6
  17. ↑ a b St. Niewiadomski. Którędy chadza melodia (korespondencja własna Chwili). „Chwila”. 17, s. 7-8, 26 kwietnia 1935. Cytat: Fanny Gordon jest Amerykanką, co tłumaczy wiele. Wróciła z matką do kraju, mówią po polsku nieźle aczkolwiek z trudnością. Zainstalowały się w Warszawie[..] Są bardzo strojne, obie młode, robią wrażenie dwu sióstr o niewielkiej różnicy wieku. 

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Fanny_Gordon&oldid=71447709”