Fiodor Tołbuchin

Fiodor Tołbuchin
Фёдор Иванович Толбухин
	; Marszałek Fiodor Tołbuchin
	marszałek Związku Radzieckiego
Pełne imię i nazwisko	Fiodor Iwanowicz Tołbuchin
Data i miejsce urodzenia	4 czerwca?/16 czerwca 1894 ; Androniki, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	17 października 1949 ; Moskwa, ZSRR
	Przebieg służby
Lata służby	1914–1918 (Armia Imperium Rosyjskiego); 1918–1949 (Armia Czerwona)
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego; Armia Czerwona
Stanowiska	dowódca: 57 i 68 Armii,; Frontu Południowego,; 4 i 3 Frontu Ukraińskiego, Zakaukaskiego Okręgu Wojskowego
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa,; wojna domowa w Rosji: powstanie w Kronsztadzie; wojna fińsko-radziecka; II wojna światowa: operacja Y; bitwa stalingradzka; oblężenie Budapesztu; operacja Konrad III;
	Odznaczenia
	; ; ; Carskie:;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Fiodor Iwanowicz Tołbuchin (ros. Фёдор Иванович Толбухин; ur. 4 czerwca^?/16 czerwca 1894 we wsi Androniki, zm. 17 października 1949 w Moskwie) – oficer Armii Imperium Rosyjskiego, radziecki dowódca wojskowy, marszałek Związku Radzieckiego (1944), Bohater Związku Radzieckiego (1965, pośmiertnie), deputowany do Rady Najwyższej ZSRR 2. kadencji (1946–1949).

Życiorys edytuj

Dzieciństwo i młodość edytuj

Urodził się 16 czerwca 1894 we wsi Androniki w guberni jarosławskiej (ob. obwód jarosławski) w rodzinie chłopskiej. Ukończył szkołę parafialną i szkołę ziemską. W 1912 ukończył prywatną szkołę w Sankt Petersburgu i tam pracował jako księgowy.

I wojna światowa edytuj

Na początku I wojny światowej został powołany do wojska, służył jako motocyklista, a następnie został wysłany na naukę do szkoły chorążych. W 1915 został skierowany na Front Południowo-Zachodni, gdzie dowodził kompanią, a następnie batalionem. Za zasługi bojowe na froncie został odznaczony Orderem Świętej Anny i Orderem Świętego Stanisława.

Po rewolucji październikowej został wybrany na przewodniczącego pułkowego komitetu. Wojnę zakończył w randze sztabskapitana. W 1918 został zdemobilizowany.

Dwudziestolecie międzywojenne edytuj

Wkrótce wstąpił do Armii Czerwonej i służył jako tzw. wojenspec. Od sierpnia 1918 komendant Komisariatu Wojskowego.

W 1919 ukończył szkołę służby sztabowej i brał udział w wojnie domowej jako młodszy pomocnik szefa sztabu dywizji piechoty na Froncie Północnym i Froncie Zachodnim. W 1921 uczestniczył w tłumieniu powstania w Kronsztadzie, a następnie w działaniach zbrojnych przeciwko Finom i Karelom w Karelii.

W 1927 i 1930 ukończył kursy doskonalenia dowódców, a w 1934 ukończył Akademię Wojskową im. Michaiła Frunzego. Zajmował stanowisko szefa sztabu dywizji piechoty, a od czerwca 1934 szefa sztabu korpusu piechoty. Od września 1937 dowodził dywizją piechoty na Ukrainie. W od lipca 1938 do sierpnia 1941 był szefem sztabu Zakaukaskiego Okręgu Wojskowego.

Od 1938 członek partii komunistycznej WKP(b).

II wojna światowa edytuj

W czerwcu 1940, wraz z wprowadzeniem zmian stopni w Armii Czerwonej, przyznano mu stopień generała majora.

Od sierpnia do grudnia 1941 był szefem sztabu Frontu Zakaukaskiego, od grudnia 1941 do stycznia 1942 – szef sztabu Frontu Kaukaskiego, a od stycznia do marca 1942 – szef sztabu Frontu Krymskiego. W okresie maj – lipiec 1942 – zastępca dowódcy Stalingradzkiego Okręgu Wojskowego.

Od lipca 1942 do stycznia 1943 był dowódcą 57 Armii w bitwie stalingradzkiej, a od lutego 1943 do marca 1943 dowódcą 68 Armii na Froncie Północno-Zachodnim. Następnie szef sztabu wielu frontów i dowódca Frontu Południowego oraz 4 i 3 Frontu Ukraińskiego, które wkroczyły na Ukrainę, do Rumunii, Bułgarii, Węgier i Austrii.

Okres powojenny edytuj

Po wojnie był głównodowodzącym Południowej Grupy Wojsk na terytorium Rumunii i Bułgarii. Od 1947 dowódca Zakaukaskiego Okręgu Wojskowego. Deputowany Rady Najwyższej ZSRR 2. kadencji (1946–1949). Zmarł na zawał serca 17 października 1949, w wieku 55 lat. Jego ciało zostało skremowane, a urnę z prochami umieszczono pod murem kremlowskim na Placu Czerwonym w Moskwie.

Dekretem Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z 7 maja 1965, jako wybitny dowódca wojskowy ZSRR, marsz. Fiodor Iwanowicz Tołbuchin pośmiertnie otrzymał tytuł Bohatera Związku Radzieckiego.

Awanse edytuj

sztabskapitan – 1918
kombrig – 28 listopada 1935 [dowódca brygady, ranga istniejąca od 22 września 1935 do 7 maja 1940]
komdiw – 15 lipca 1938 [dowódca dywizji]
generał major – 4 czerwca 1940
generał porucznik – 19 stycznia 1943
generał pułkownik – 28 kwietnia 1943
generał armii – 21 września 1943
marszałek Związku Radzieckiego – 12 września 1944

Odznaczenia edytuj

Medal „Złota Gwiazda” Bohatera Związku Radzieckiego (7 maja 1965, pośmiertnie)
Order „Zwycięstwo” (26 kwietnia 1945)
Order Lenina – dwukrotnie (1944, 1945)
Order Czerwonego Sztandaru – trzykrotnie (1922, 1944)
Order Suworowa I klasy – dwukrotnie (1943, 1944)
Order Kutuzowa I klasy (1943)
Order Czerwonej Gwiazdy (1938)
Medal „Za obronę Stalingradu”
Medal „Za zdobycie Budapesztu”
Medal „Za zdobycie Wiednia”
Medal „Za wyzwolenie Belgradu”
Medal „W upamiętnieniu 800-lecia Moskwy”
Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
Medal jubileuszowy „XX lat Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej”
Medal jubileuszowy „30 lat Armii Radzieckiej i Floty”
Order Świętej Anny IV klasy (Imperium Rosyjskie)
Order św. Stanisława (Imperium Rosyjskie)
Bohater Bułgarskiej Republiki Ludowej (Bułgaria)
Order Georgi Dimitrowa (Bułgaria)
Order za Odwagę (Bułgaria)
Order Narodowego Bohatera Jugosławii (Jugosławia)
Order Zasługi Węgierskiej Republiki Ludowej I Klasy (Węgry)
Order Wolności (Węgry)
Wielki Oficer Legii Honorowej (Francja)

Bibliografia edytuj

BolesławB. Potyrała BolesławB., HieronimH. Szczegóła HieronimH., Czerwoni marszałkowie. Elita Armii Radzieckiej 1935-1991, Zielona Góra: Wyd. WSP im. Tadeusza Kotarbińskiego, 1997, ISBN 83-86832-23-1, OCLC 835148265 .
BolesławB. Potyrała BolesławB., WładysławW. Szlufik WładysławW., Who is who? Trzygwiazdkowi generałowie i admirałowie radzieckich sił zbrojnych z lat 1940–1991, Częstochowa: WSP, 2001, ISBN 83-7098-662-5, OCLC 831020923 .
Mała Encyklopedia Wojskowa, t. III, Wyd. MON, Warszawa 1971
Encyklopedia II wojny światowej, Wyd. MON, Warszawa 1975
(ros.) W. Jegorszyn – Feldmarszałkowie i marszałkowie, Moskwa 2000
(ros.) K. Zalesskij – Imperium Stalina. Biograficzny słownik encyklopedyczny, Moskwa 2000
(ros.) Radziecka Encyklopedia Wojskowa, Moskwa
(ros.) Wielka Encyklopedia Radziecka, t. 26, s. 45, Moskwa 1969-1978
(ros.) Wojskowy słownik encyklopedyczny, Moskwa 1986
Фёдор Иванович Толбухин – Герои страны (ros.)
Фёдор Иванович Толбухин – Проект ХРОНОС (ros.)
Генерал армии Махмут Гареев, доктор исторических наук – Маршал Толбухин, Красная звезда 2000. redstar.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-23)]. (ros.).
Wyżsi dowódcy Związku Radzieckiego. b2386828.msk.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-01)]. (ros.).