Gąska wielka
Gąska wielka, gąska olbrzymia (Tricholoma colossus (Fr.) Quél.) – gatunek grzybów z rodziny gąskowatych (Tricholomataceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gąska wielka |
| Nazwa systematyczna | |
| Tricholoma colossus (Fr.) Quél Mém. Soc. Émul., Sér. 2 5: 76 (Montbéliard, 1872) | |
.jpg)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Tricholoma, Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1838 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus colossus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1872 r. Lucien Quélet, przenosząc go do rodzaju Tricholoma[1]. Synonimy naukowe[2]:
- Agaricus colossus Fr. 1838
- Armillaria colossus (Fr.) Boud. 1900
- Gyrophila colossus (Fr.) Quél., 1886
- Megatricholoma colossus (Fr.) G. Kost 1984
Nazwę polską podał Władysław Wojewodaw 2003 r[3].
Morfologia edytuj
Średnicy 10–25 cm, barwy czerwonobrązowej, dojrzewający charakteryzuje się długo podwiniętym, białawym brzegiem, o powierzchni pokrytej nagą i mazistą skórką[4].
Blaszkowy, blaszki barwy białokremowej, u dojrzałych owocników z brązowymi plamami, o regularnej tramie[4].
Średnicy do 5 cm, pod kapeluszem biały i suchy, pod strefą pierścieniową brązowiejący[4]..
Biały, zwarty, po przełamaniu nabierający barwy lekko łososiowej, o łagodnym smaku i nieznacznym zapachu[4]..
Eliptyczne, o wymiarach ok. 8–10×5,5–7 μm, gładkie, bez pory rostkowej. Wysyp zarodników biały, nieamyloidalny[4]..
Występowanie i siedlisko edytuj
Potwierdzono notowania tego gatunku w Danii, Hiszpanii, Norwegii, Słowenii, Stanach Zjednoczonych, Szwecji, Wielkiej Brytanii i Włoszech[5]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Belgii, Czechach, Niemczech, Estonii, Anglii, Holandii, Szwecji, Finlandii[3].
Występuje w lasach iglastych, pod sosnami (Pinus sp.), przeważnie na piaszczystych lub wapiennych glebach. Wytwarza owocniki od września do listopada[3].
Znaczenie edytuj
Grzyb mikoryzowy[3]. Grzyb jadalny, jednak gorzki i twardy. W Polsce był gatunkiem ściśle chronionym[7], od 9 października 2014 r. został wykreślony z listy gatunków grzybów chronionych[8].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2010-01-11]. (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 86. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ GBIF: Cystolepiota bucknallii – GBIF Portal. [dostęp 2010-01-10]. (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Załączniki nr 1 i 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1765)
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów