Gołąbek błotny
Gołąbek błotny (Russula paludosa Britzelm.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulceae)[2].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gołąbek błotny |
| Nazwa systematyczna | |
| Russula paludosa Britzelm. Hymenomyc. Südbayern 10: 11 (1891) | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
| Zasięg | |
 Zasięg występowania w Europie | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[2].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1891 r. Max Britzelmayr, nadając mu nazwę Russula paludosa. Jest to nazwa uznana przez Index Fungorum.
Synonim: Russula integra var. paludosa (Britzelm.) Singer[3].
Nazwę polską podała Alina Skirgiełło w 1991 r[4].
Morfologia edytuj
Średnica kapelusza 10–15 cm. Początkowo półkulisty, później rozpostarty, na koniec przeważnie wgłębiony. Brzeg podgięty i tępy, u młodych owocników równy, później nieco karbowany. Powierzchnia wilgotna, błyszcząca i lepka. Kolor ceglastoczerwony, krwistoczerwony, czasami z purpurowym odcieniem, zdarzają się też owocniki jaśniejsze, o barwie ochrowopomarańczowej lub oliwkowej[5]. Skórka daje się zedrzeć do połowy promienia kapelusza[6].
Długo pozostają białe, później maślanożółte, na ostrzach czasem czerwonawe[7].
Wysokość od 7 do 15 cm, grubość 2,5–5,5 cm, walcowaty jednakowo gruby na całej długości, początkowo pełny, później watowaty[5]. Biały, czasami z czerwonym nalotem[7].
Kruchy, nie zmieniający barwy po uszkodzeniu, biały, tylko pod skórką nieco różowy, na starość trochę szarzejący, bez zapachu o łagodnym smaku[5].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników kremowoochrowy. Zarodniki elipsoidalne, czasami przecinkowate, o rozmiarach 8–10(12) × 7–9 (10) μm. Są brodawkowato-graniaste do częściowo siatkowatych. Cystydy wrzecionowate z długim kończykiem[5].
Występowanie i siedlisko edytuj
Jest szeroko rozprzestrzeniony w Europie i Ameryce Północnej, podano jego występowanie także w Afryce Północnej[8]. W Polsce jest pospolity[9]. W Holandii znajduje się na czerwonej liście gatunków zagrożonych[4].
Występuje w bagnistych, wilgotnych lasach iglastych świerkowych i sosnowych, nawet na torfowiskach. Lubi kwaśne gleby; stosunkowo częsty, lokalnie masowy[7].
Znaczenie edytuj
Grzyb mikoryzowy[4]. Grzyb jadalny nadający się do bezpośredniego spożycia[7].
Gatunki podobne edytuj
Bardzo podobny jest gołąbek wymiotny (Russula emetica), odróżnia go jednak bardzo ostry i piekący smak[6]. Gołąbka błotnego można pomylić z jadalnym gołąbkiem płowiejącym (Russula decolorans) – oba grzyby występują na tym samym siedlisku, a także niejadalnym gołąbkiem brunatnym (Russula badia) o ostrym smaku, czy z jadalnym gołąbkiem ceglastoczerwonym (Russula velenovskyi)[7].
Przypisy edytuj
- ↑ Russula paludosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Alina Skirgiełło: Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). 20. Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae). Warszawa=Kraków: PWN, 1991. ISBN 83-01-09137-1.
- ↑ a b Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c d e Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. s. 440. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Discover Life. [dostęp 2015-12-05]. (ang.).
- ↑ Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.