Gołąbek brunatnofioletowy
Gołąbek brunatnofioletowy (Russula brunneoviolacea Crawshay) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gołąbek brunatnofioletowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Russula brunneoviolacea Crawshay The Spore Ornamentation of Russulas: 90 (1930) | |
| Zasięg | |
 Mapa zasięgu w Europie | |
.jpg)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go Richard Crawshay w 1930 r. i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna[1]. Synonimy[2]:
- Russula brunneoviolacea Crawshay 1930 var. brunneoviolacea
- Russula brunneoviolacea var. cristatispora J. Blum ex Bon 1986
- Russula brunneoviolacea var. diverticolata Moron 2010
- Russula brunneoviolacea var. rubrogrisea Romagn. 1967
- Russula pseudoviolacea Joachim 1931
Polską nazwę podała Alina Skirgiełło w 1991 r.[2]
Morfologia edytuj
Średnica 3–8 cm, za młodu półkulisty, później łukowaty, w końcu płaski i wgłębiony na środku. Kolor od jasnowinnofioletowego do ciemnobrązowofioletowego, miejscami ochrowo lub oliwkowo plamisty. Skórka gładka, lub delikatnie brodawkowana i da się zedrzeć do około dwóch trzecich promienia kapelusza. Podczas wilgotnej pogody jest śliska i lepka. Brzegi kapelusza początkowo gładkie, u starszych okazów karbowane[3].
Cienkie, wolne lub nieco zatokowate, z nielicznymi blaszeczkami, czasami rozwidlone. Przy brzegu zaokrąglone. Za młodu białe, później kremowe. Występują na nich zmarszczki[4].
Wysokość 2-8cm, grubość 0,8–2,4 cm, gruby, walcowaty. Za młodu jest pełny, jędrny i biały, potem kruchy, pusty lub watowaty i brunatno-żółtawy[4]
Biały, po przecięciu żółknie (szczególnie w trzonie). Smak słabo owocowy, słabo wyczuwalny[3].
Jasnokremowy. Zarodniki o rozmiarach 9,5 × 8,5 μm, szeroko elipsoidalne z dużą, amyloidalną łysinką. Powierzchnia pokryta kolcami o wysokości 1,2–2 μm. Tylko niektóre pokryte są zmarszczkami. Cystydy o rozmiarach do 85 × 11 μm, maczugowate lub wrzecionowate z niewielkim kończykiem, w sulfowanilinie błękitniejące. Podstawki o rozmiarach 40–53 × 10–13 μm. W skórce występują dermatocystydy[4].
- Gatunki podobne
- gołąbek ciemnopurpurowy (Russula undulata). Ma nieco palący smak i rośnie tylko pod dębami[3].
- gołąbek lepki (Russula viscida). Blaszki mają palący smak, a starsze okazy od spodu żółkną[3].
Występowanie i siedlisko edytuj
Występuje w Ameryce Północnej i w Europie[5]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym opisano wiele jego stanowisk, ale dokładnie rozprzestrzenienie tego gatunku w Polsce nie jest znane. Brak informacji o zagrożeniu, w Norwegii jednak jest na liście gatunków zagrożonych wyginięciem[6].
Naziemny grzyb mykoryzowy[6]. Rośnie w lasach mieszanych, na glebach kwaśnych, głównie pod bukami i dębami, rzadziej pod jesionami, grabami i brzozami[3]. W Alpach dochodzi do wysokości 2640 m[4].
Znaczenie edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
- ↑ a b Species Fungorum. [dostęp 2015-12-12]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 26, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c d Alina Skirgiełło, Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1998, s. 138, ISBN 83-01-09137-1.
- ↑ Russula brunneoviolacea [online], MushroomExpert [dostęp 2012-08-06] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 598, ISBN 83-89648-09-1.