Granny Smith
Jabłoń domowa 'Granny Smith' – australijska odmiana jabłoni, kultywar. Wyselekcjonowana na farmie Marii-Ann Smith w okolicach Sydney w 1868, gdzie wyrosła jako przypadkowa siewka z wolnego zapylenia.
 Owoce odmiany Granny Smith w okresie zbioru | |
| Rodzaj |
Jabłoń (Malus) |
|---|---|
| Gatunek | |
| Rodzice |
nieznani (przypadkowa siewka) |
| Hodowca |
Thomas Smith[1] |
| Data wyhodowania |
1868[2] |
| Data zarejestrowania |
1895[2] |
| Pochodzenie | |
Odmiana wyselekcjonowana przez Thomasa Smitha[1] dziś znana jest na całym świecie jako Granny Smith (Babunia Smith), nazwana tak na cześć pani Smith[3]. Do Wielkiej Brytanii sprowadzona została około 1935, a do Stanów Zjednoczonych w 1972 przez Grady Auvila, jednego z najbardziej postępowych sadowników amerykańskich. W Europie rozpowszechniła się w latach 60. XX w., głównie we Włoszech i Francji.
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Drzewo rośnie silnie, a po wejściu w okres owocowania wzrost słabnie. Owocujące drzewa określa się jako średnio silnie rosnące. Tworzą rozłożystą, niezbyt zagęszczoną koronę o konarach wyraźnie zwisających, co nadaje jej pokrój „płaczący”. Spowodowane jest to zawiązywaniem pąków kwiatowych na końcach pędów[4][5].
- Owoce
- Duże lub bardzo duże, kulisto-stożkowate czasem nieregularne. Jabłka Granny Smith mają intensywnie zielony kolor, z mniej lub bardziej widocznymi jasnymi przetchlinkami otoczonymi jasną obwódką. Skórka jest gładka, tłustawa i lśniąca[4]. Miąższ mają zielonkawobiały, soczysty i jędrny o intensywnym aromacie, smak słodko-kwaśny.
Zdrowotność edytuj
Granny Smith jest odmianą o dużej wrażliwości na mróz. Jest odmianą o dużej wrażliwości na parcha jabłoni, oraz mączniaka jabłoni. Na zarazę ogniową odmiana jest stosunkowo odporna[6].
Zastosowanie edytuj
Owoce ze względu na smak nadają się zarówno do gotowania i pieczenia, jak i do jedzenia na surowo[7].
Polecane są do sałatek, ponieważ nie brązowieją tak szybko jak inne odmiany jabłek. Są także od innych twardsze.
Odmiana Granny Smith uprawiana jest głównie na terenach o łagodnym klimacie, gdyż jabłka mają długi okres wegetacyjny oraz słabą odporność na zimno. W Polsce można uprawiać w ograniczonym zakresie, wyłącznie na terenach o najdłuższym okresie wegetacyjnym i na najlepszych stanowiskach. Nieprzydatna do uprawy amatorskiej.
Babunia Smith edytuj
Babunia Smith, ang. Granny Smith (prawdziwe nazwisko Maria Ann Sherwood) urodziła się w 1799 roku w wiejskiej parafii Peasmarsh w Sussex (Anglia). Jej rodzice pracowali jako rolnicy. W wieku 19 lat poślubiła Thomasa Smitha, parobka z sąsiedniej parafii Beckley. Ślub zawarli w kościele w Hebanie, w hrabstwie Kent. Przez dziewiętnaście lat mieszkała w Beckley. W tym czasie urodziła ośmioro dzieci. W 1838 roku wraz z kilkoma innymi rodzinami, na apel agentów poszukujących doświadczonych w rolnictwie pracowników, wyruszyli do Australii do Nowej Południowej Walii. 27 listopada 1838 roku na pokładzie statku Lady Nuget Maria Ann Sherwood wraz z pięciorgiem dzieci przybyła do Sydney.
W latach 1855–1856 mąż pani Smith zakupił ziemię o pow. 24 akrów, koło Mars Common, pomiędzy obecnie drogami North Road a Abuklea Road w Eastwood. Ich dom stał w pobliżu drogi północnej. W 1876 zmarł mąż Marii a gospodarstwo rolne zostało przepisane ich synom – Thomasowi i Karolowi. W 1880 roku Thomas, a następnie w 1892 Karol sprzedali swoje pola Edwardowi Gallard i Gustave Hippolyte Duchateau.
Przez wszystkie te lata Maria Smith wraz z mężem zajmowali się sadownictwem. Od najwcześniejszych dni europejskie osady w dzielnicy Ryde cieszyły się wysoką reputacją pod względem rozwoju i uprawy owoców. Hodowano różne odmiany pomarańczy, moreli, winogron, brzoskwini, truskawek, nektaryn oraz jabłek i gruszy. Wielu sadowników tworzyło własne sadzonki rozmaitych owoców. Jedną z nich była Babunia Smith, która stworzyła nową odmianę jabłoni. Pierwsza wzmianka na ten temat została umieszczona w Farmer and Settler 25 czerwca 1924 roku, przez Herberta Rumseya, sadownika i lokalnego historyka. Przeprowadził on wywiad z innym ogrodnikiem-hodowcą Edwinem Smallem, który przypomniał sobie, iż w 1868 roku był wraz ze swoim ojcem u pani Marii, by przetestować nową odmianę jabłek. Odmiana została stworzona na bazie małych francuskich jabłuszek rosnących na Tasmanii. Dzisiejsza odmiana Granny Smith jest ich mutacją.
Maria Smith umarła 9 marca 1870 roku i została pochowana na cmentarzu St. Anne's w Ryde. Jej jabłko nigdy za jej życia nie było popularne i sprzedawane, lecz jego hodowla istniała wśród lokalnych sadowników i nazywano je sadzonką Smitha. W 1891 roku sadzonka Smitha wygrała główna nagrodę na pokazie ogrodniczym, a od 1892 była nazywana Granny Smith – jabłko babuni.
W 1895 Albert H. Benson, ekspert od owoców dla NSW Department of Agriculture wprowadził tę odmianę do handlu eksportowego. Za jego sprawą zorganizowano również uprawę tej odmiany na większą skalę w Government Experimental Station w Bathurst.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b Dorota Kruczyńska: "Późno dojrzewające odmiany jabłoni". Hasło ogrodnicze, 2000. [dostęp 2008-01-19].
- ↑ a b Varieties From Australia, Granny Smith. Aussie Apples. [dostęp 2016-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-14)]. (ang.).
- ↑ Granny Smith and her Apples. [dostęp 2007-08-11].
- ↑ a b Mikołaj. Ugolik: Odmiany jabłoni. Kraków: Plantpress, 1996. ISBN 83-85982-11-6.
- ↑ Dorota Kruczyńska: Późno dojrzewające odmiany jabłoni. Hasło Ogrodnicze 9/2000. [dostęp 2012-04-24].
- ↑ UC Pest Management Guidelines - Apple Fire Bliight. [dostęp 2012-05-27]. (ang.).
- ↑ Granny Smith Apples. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-01-24)].