Grzybówka fioletowawa
Grzybówka fioletowawa (Mycena pura (Pers.) P. Kumm.) – gatunek grzybów z rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae)[1]
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
grzybówka fioletowawa |
| Nazwa systematyczna | |
| Mycena pura (Pers.) P. Kumm. Führ. Pilzk.: 107 (Zwickau, 1871) | |
.JPG)
.JPG)
.JPG)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mycena, Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisał w 1794 r. Persoon, nadając mu nazwę Agaricus purus, do rodzaju Mycena przeniósł go P. Kumm. w 1871 r[1].
Synonimów nazwy naukowej jest ponad 50[2].
W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten znany był pod nazwami bedłka liliowa i grzybówka czysta (szczególnie popularna w atlasach grzybów jest ta druga nazwa będąca dosłownym tłumaczeniem nazwy łacińskiej). Władysław Wojewoda uważał, że obydwie są nieprawidłowe i w 1987 r. zmienił nazwę na grzybówka fioletowawa[3].
Morfologia edytuj
Kolory tego gatunku są bardzo zmienne. U młodych owocników występują liliowe i fioletowe barwy, ale podczas dojrzewania znacznie się zmieniają i owocniki przyjmują zabarwienie białawe, żółtawe, różowe, brązowe, a nawet czerwone. Barwa owocników nie wystarcza do identyfikacji tej grzybówki[4]
Średnica 2–6 cm, kształt początkowo wypukły do dzwonkowatego, potem rozpostarty. Powierzchnia naga, początkowo liliowo-fioletowa, później biaława, żółtawa, różowo- brązowa lub czerwonawa[4].
Średniogęste, zatokowato przyrośnięte do trzonu, barwy od białawej do szarobiałej, często różowo lub fioletowo nabiegłe. Przy trzonie często połączone są anastomozami[5].
Wysokość 4–10 cm, grubość 0,4–0,6 cm, cylindryczny, pusty, łamliwy. Powierzchnia lśniąca, gładka lub z drobnymi włoskami, biaława lub w kolorze kapelusza[4][6].
Wodnisty, barwy białawej lub szarawej. Zapach i smak wyraźnie przypominające rzodkiew[4].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników biały. Zarodniki długoeliptyczne lub niemal cylindryczne, słabo amyloidalne lub nieamyloidalne, o gładkiej powierzchni. Mają rozmiar 6-10 × 3-4 μm. Podstawki z 4 sterygmami. Cheilocystydy i pleurocystydy występują w różnej liczbie; czasami rzadko i w rozproszeniu, czasami licznie. Są wybrzuszone lub szeroko wrzecionowate i mają rozmiar 40-70 × 10-20 μm[4].
Występowanie i siedlisko edytuj
Gatunek szeroko rozprzestrzeniony, poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach i na wielu wyspach. W Europie północna granica zasięgu biegnie przez Islandię i północne obszary Półwyspu Skandynawskiego[7]. W Europie Środkowej jest jednym z najczęściej występujących grzybów[5], w Polsce również jest bardzo pospolity[3].
Owocniki wytwarza od wiosny do jesieni. Występuje w lasach zarówno liściastych, jak iglastych i mieszanych, w zaroślach, ale także na terenach otwartych; na łąkach, ugorach, trawiastych murawach itp[8].
Znaczenie edytuj
Saprotrof[3]. Według niektórych źródeł jest grzybem słabo trującym dla człowieka. Wywołuje zaburzenia trawienne (prawdopodobnie przyczyną są pochodne indolu) i zawiera związki psychotropowe[6]. Według innych źródeł jest stosunkowo dla ludzi mało szkodliwa, jednak z łatwością może być pomylona z trującą grzybówką różową, z tego też względu nie należy jej zbierać w celach spożywczych[5].
Gatunki podobne edytuj
Grzybówkę fioletowawą można łatwo pomylić z trującą grzybówką różową (Mycena rosea), gdyż często ma ona takie samo różowe ubarwienie i morfologicznie obydwa te gatunki są podobne. Podobna jest też grzybówka gołębia (Mycena pelianthina). Najłatwiej odróżnić od nich grzybówkę fioletowawą po rzodkiewkowym zapachu i smaku, pomocne przy rozróżnianiu tych gatunków są też inne cechy: grzybówka różowa nie występuje w lasach iglastych, grzybówka gołębia ma ciemniejsze blaszki i ciemniej zabarwione ostrza blaszek[5]. Rosnąca w lasach liściastych grzybówka fioletowawa morfologicznie jest trudna do odróżnienia od grzybówki różowej[5].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e MushroomExpert. [dostęp 2014-08-25]. (ang.).
- ↑ a b c d e Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ a b Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. s. 198. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-01].
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.