Halina Wojciechowska-Sołowijowa
Halina Wojciechowska-Sołowijowa, ps. „Halszka”, „Bożena” (ur. 15 czerwca 1894 w Omsku, zm. 12 grudnia 1984 w Rzeszowie) – polska nauczycielka, działaczka społeczna, uczestniczka powstań śląskich.
| |
| Imię i nazwisko urodzenia |
Halina Wojciechowska |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
nauczycielka |
| Małżeństwo | |
| Odznaczenia | |
     
| |
Życiorys edytuj
Urodziła się 15 czerwca 1894[1] w Omsku na Syberii w rodzinie inteligenckiej. Od 1914 pracowała jako nauczycielka i jednocześnie była słuchaczką na Wydziale Humanistycznym Towarzystwa Kursów Naukowych (po wojnie pod nazwą Wolnej Wszechnicy Polskiej) w Warszawie. W 1915 zaczęła działać w Polskiej Organizacji Wojskowej. W sierpniu 1917 została aresztowana przez Niemców. Skazano ją na trzy lata ciężkiego więzienia i osadzono na Pawiaku, z którego została zwolniona w marcu 1918. Zamieszkała w Lublinie, gdzie wzięła udział w przejmowaniu władzy z rąk okupantów[2].
W 1919 rozpoczęła służbę jako kurierka Naczelnego Dowództwa. W czerwcu tego roku wysłano ją do Mińska Litewskiego[2], zaś w końcu sierpnia przedarła się przez linię frontu do Kijowa, przywożąc w całości pocztę Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego do KN 3. Następnie powróciła do Warszawy z raportami KN 3 do Naczelnego Dowództwa[3]. W listopadzie została wysłana do Moskwy. Przyjechała tam chora na tyfus. W styczniu 1920, po rekonwalescencji, mogła zacząć brać czynny udział w wewnętrznym życiu moskiewskiej placówki. Wyjechała z Moskwy w lutym jako służąca państwa Steckiewiczów. Do futra miała wszyte całe pasy meldunków na płótnie. W marcu wróciła do kraju[2].
Od kwietnia 1920 była ochotniczo zaangażowana w akcję plebiscytowej na Górnym Śląsku. Z ramienia Dowództwa Głównego Polskiej Organizacji Wojskowej organizowała akcję propagandową wśród kobiet. Tworzyła żeńskie oddziały służby sanitarnej, kurierskiej i wywiadowczej POW Górnego Śląska[2] w powiatach kozielskim i zabrskim[4]. Od lipca 1920 była referentką grupy żeńskiej w DG POW GŚ[2]. Uczestniczyła w II powstaniu śląskim (sierpień 1920) i w III powstaniu śląskim (1921)[5].
W latach 1922–1939 działała społecznie, pełniła mandat radnej Rady Miasta Lwowa, była członkinią Związku Powstańców Śląskich i Przysposobienia Wojskowego Kobiet[2].
Podczas II wojny światowej wysiedlono ją do Rzeszowa, gdzie podjęła działalność konspiracyjną w ZWZ-AK. Po wojnie została aresztowana przez NKWD. Kontynuowała pracę nauczycielską w szkołach w Rzeszowie[6]. Zatrudniona była między innymi w I Liceum Ogólnokształcącym w Rzeszowie jako nauczycielka języka rosyjskiego[7]. Była członkinią Związku Bojowników o Wolność i Demokrację[2].
Zmarła 12 grudnia 1984 w Rzeszowie[1][5][6]. Została pochowana na cmentarzu Pobitno w Rzeszowie 17 grudnia 1984[1][5].
Jej mężem był Władysław Sołowij, także powstaniec śląski[8][9]. Mieli córkę[5].
Upamiętnienie edytuj
Była jedną z 30 bohaterek wystawy „60 na 100. Sąsiadki. Głosem Kobiet o powstaniach śląskich i plebiscycie” (2019), której celem było zaprezentowanie 30 sylwetek kobiet żyjących na przełomie XIX i XX wieku, które w szczególny sposób związane są z historią Górnego Śląska, między innymi uczestniczek powstań śląskich oraz akcji plebiscytowej[10]. Koncepcję wystawy, scenariusz i materiały przygotowała Małgorzata Tkacz-Janik, a grafiki Marta Frej[10]. Wystawa była prezentowana w różnych miastach województwa śląskiego, m.in. w marcu 2021 – w Centrum Kultury Śląskiej w Nakle Śląskim[11].
Była również jedną z bohaterek wystawy „Kobiety śląskie i Niepodległa”, zaprezentowanej z okazji roku praw kobiet i stulecia niepodległości, między 13 listopada 2018 a 20 maja 2019 w Bibliotece Śląskiej[4].
Odznaczenia edytuj
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[2][5]
- Krzyż Walecznych (dwukrotnie)[1][2][5][12]
- Krzyż Niepodległości z Mieczami (1931)[2][5][13]
- Śląski Krzyż Powstańczy[1][2]
- Srebrny Krzyż Zasługi[2][5]
- Krzyż POW[5]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Halina Sołowij. grobonet.erzeszow.pl. [dostęp 2021-05-07].
- ↑ a b c d e f g h i j k l Witold Rawski. Działalność Polskiej Organizacji Wojskowej w Moskwie, 1919-1920. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 14(65)/3 (245), s. 104, 113. Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- ↑ Stanisław Stępień: Polacy na Ukrainie: zbiór dokumentów. Południowo-Wschodni Instytut Naukowy w Przemyślu, 1998, s. 107.
- ↑ a b Kobiety śląskie i Niepodległa. Śląska Biblioteka Cyfrowa. [dostęp 2021-03-26].
- ↑ a b c d e f g h i Halina Wojciechowska-Sołowijowa. „Nowiny Rzeszowskie”. Nr 297, s. 6, 14 grudnia 1984.
- ↑ a b Alina Bednarz, Marta Dąbrowska-Okrasko, Patriotki ze Śląska, Dokument PDF, Tychy: Stowarzyszenie ON/OFF, 2020, s. 39.
- ↑ Tadeusz Ochenduszko: Leksykon nauczycieli i wychowanków I Gimnazjum i Liceum w Rzeszowie urodzonych pomiędzy XVII wiekiem a 1945 rokiem. I Liceum Ogólnokształcące w Rzeszowie, 2015-02-07. [dostęp 2021-03-17].
- ↑ Wacława Zastocka: Dr Wanda Baraniecka-Szaynokowa. mp.pl, 2020. [dostęp 2021-05-07]. (ang.).
- ↑ Władysław Sołowij. grobonet.erzeszow.pl. [dostęp 2021-05-07].
- ↑ a b 60 na 100: Sąsiadki. Wystawa. Instytut Myśli Polskiej im. Wojciecha Korfantego. [dostęp 2021-03-08].
- ↑ 60x100 Sąsiadki. Centrum Kultury Śląskiej w Nakle Śląskim. [dostęp 2021-03-17]. (pol.).
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych 1922.07.08 R.3 Nr 19 s.492
- ↑ Pierwotnie odznaczona Krzyżem Niepodległości 12 marca 1931. M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100 Następnie, zamiast nadanego Krzyżem Niepodległości została odznaczona Krzyżem Niepodległości z Mieczami 7 lipca 1931. M.P. z 1931 r. nr 156, poz. 226