Wikipedia

Iwin

wieś w województwie zachodniopomorskim

Iwin (dawniej: niem. Elfenbusch) – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie szczecineckim, w gminie Grzmiąca i jest częścią sołectwa Iwin, którego sołtysem obecnie jest Marek Bulczak[4].

Iwin
wieś
Ilustracja
Od górnego lewego rogu do prawej: Stacja kolejowa w Iwinie, widok na Iwin z placu zabaw, dawny budynek szkoły w Iwinie, szkoła podstawowa im. Marii Konopnickiej w Iwinie, dawny magazyn mleczarni, cmentarz poniemiecki w Iwinie
Państwo

 Polska

Województwo

 zachodniopomorskie

Powiat

szczecinecki

Gmina

Grzmiąca

Wysokość

145 m n.p.m.

Liczba ludności (2022)

210[2]

Strefa numeracyjna

94

Kod pocztowy

78-451[3]

Tablice rejestracyjne

ZSZ

SIMC

0306667

Położenie na mapie gminy Grzmiąca
Mapa konturowa gminy Grzmiąca, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Iwin”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Iwin”
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego
Mapa konturowa województwa zachodniopomorskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Iwin”
Położenie na mapie powiatu szczecineckiego
Mapa konturowa powiatu szczecineckiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Iwin”
Ziemia53°47′41″N 16°31′01″E/53,794722 16,516944[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

We wsi znajduje się stacja kolejowa Iwin na linii kolejowej Szczecinek - Białogard - Kołobrzeg. W Iwinie jest szkoła podstawowa im. Marii Konopnickiej, szkoła liczy ok. 72 uczniów ze wsi: Lubogoszcz, Storkowo, Kusowo, Przeradz, Radomyśl, Myślęcin, Radostowo oraz Iwin. Znajduje się tam też plac zabaw.

Geografia edytuj

Iwin znajduje się ok. 8 kilometrów na południowy wschód od Grzmiącej i ok. 15 kilometrów na północny zachód od Szczecinka. Miejscowość ma dużą ilość pagórków, bagien oraz cieków polodowcowych. Na południu przez wieś płynie rzeczka Kłuda.[5] Miejscowość jest głównie pokryta lasami i polami. Ze wsią graniczą 4 wsie (Przeradz, Radomyśl, Storkowo, Kusowo) oraz 4 osady (Myślęcin, Radostowo, Owczary, Świętno).

Historia edytuj

 
Rysunek boczny mleczarni w Iwinie z 1898 lub 1895
 
Pocztówka z Iwina sprzed 1909

Czasy niemieckie (Elfenbusch) edytuj

Iwin w 1 połowie XIX wieku był kolonią wsi Storkowo, składał się wtedy z kilku zagród. Iwin stał się oddzielną osadą prawdopodobnie w 2 połowie XIX wieku. Stacja kolejowa w Iwinie została zbudowana 5 listopada 1878[6]. We wsi znajdowała się mleczarnia, najstarsze dowody na jej istnienie są z 1890[7], a jej współwłaścicielami i dostawcami mleka byli podobno Denningowie. Przed rokiem 1893 powstały między innymi oba cmentarze we wsi[8]. Oba są w ruinie. W 1898 zaczęła funkcjonować szkoła[9]. W podobnym czasie założono tam pocztę oraz gospodę (obecnie dom prywatny), oba obecnie nie funkcjonują. Poczta, zarówno jak i mleczarnia cieszyły się popularnością w okolicach. W 1907 roku do Iwina przeprowadzili się Hermann Krüger oraz Paul Jeske, którzy zostali nauczycielami w szkole w Iwinie.[10] Paul Jeske prawdopodobnie pracował w szkole do końca jej istnienia, ale Hermann Krüger przeniósł się do szkoły w Przeradzu około 1933/34 roku.[11] Pomiędzy rokiem 1903, a 1904 rolę dyrektora operacyjnego mleczarni przejął Konrad Elter, rolę tę pełnił do rozpoczęcia 1 wojny światowej, ponieważ został żołnierzem i w listopadzie 1914 trafił on do rosyjskiej niewoli, z której wrócił po zakończeniu 1 wojny światowej w 1918. W między czasie rolę dyrektora operacyjnego pełniła żona Konrada[12]. W 1928 nastąpiła przebudowa tamtejszej stacji kolejowej, dowodem są plany stacji z 1930 roku oraz pocztówka sprzed 1909 roku przedstawiająca tę samą stację, ale pod inną formą. W roku 1933 przebudowano również mleczarnię, o tym wydarzeniu Ernst Kunzig napisał 23-stronnicową książkę pod tytułem "Die Molkerei Elfenbusch nach dem Umbau"[13]. W 1936 szkoła w Iwinie przestała funkcjonować z prawdopodobnie braku uczniów.

II wojna światowa edytuj

W 1939 roku wybuchła II wojna światowa, wraz z nią wiele ludzi, również z Iwina takich jak Konrad Falenski oraz Christina Franz trafiło do obozów koncentracyjnych z czego Christina trafiła 21 kwietnia 1944 roku do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. W tym okresie też w Iwinie znajdował się też jeden z 4 w obecnej gminie Grzmiąca hitlerowski przymusowy obóz pracy, prawdopodobnie znajdował się on w mleczarni. Pozostałe obozy znajdowały się w Grzmiącej, Krosinie i Czechach.[14] 27 lutego 1945 roku o godzinie 20:00, pułki 33 i 34 15. Dywizji Granadierów SS zebrane w Wierzchowie, dostały nakaz, by utworzyć pozycję na linii stacji kolejowej Elfenbusch-Kussow. Pułkiem 33. w tamtym czasie dowodził Vilis Janums. Dotarł on na stanowisko dowodzenia na dworze w Lubogoszczy o 5:00 28 lutego. Miał on do dyspozycji wtedy 100 ludzi. Vilis wysłał, więc rozkazał porucznikowi Neilandowi, by zająć Kusowo z 20 żołnierzami, żołnierzom batalionu rozpoznawczego dywizji zająć skraj lasu, a 2. kompanii niszczycieli czołgów zająć stację w Iwinie. Po południu do pułku wrócił 2. batalion, któremu rozkazano stworzyć obronę na linii Iwin - Świętno. 2 marca 1945 roku o godzinie 13:00 na stację w Iwinie przyjeżdża pociąg z 7 sowieckimi żołnierzami. Żołnierze batalionu rozpoznawczego pozwalają zbliżyć się pociągowi, po czym otworzyli do niego ogień, co rozpoczęło strzelaninę. Pozycja w Iwinie upadła 3 marca 1945 roku prawdopodobnie o godzinie 16:00 kiedy to Vilis Janums zarządził odwrót batalionu 1. i 2. za Raduszę. Dowództwo pułku przeniosło się też do Suchej[15]. Prawdopodobnie w podobnym czasie została zbombardowana mleczarnia w Iwinie.

Czasy polskie (Iwin) edytuj

Po zakończeniu II wojny światowej w 1945 następuje zmiana nazwy miejscowości z Elfenbusch na Iwin. Wiele Polaków zostało przesiedlonych na te tereny. Po 1945 roku do sołectwa Iwin dołączone zostały osady Krzygówka, Rusino, Junki i prawdopodobnie Owczary oraz Radostowo. 3 września 1954 roku w Iwinie powstała Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej[16], która funkcjonuje do dziś. Jej dyrektorami byli kolejno:

  1. Stefania Woś (3 września 1954 - 2 września 1957)
  2. Stanisław Stachnik (2 września 1957 - 15 października(?) 1963)
  3. Kazimierz Wróblewski (15 października(?) 1963 - 1966)
  4. Hilary Kochański (1966 - grudzień 1967)
  5. Jerzy Czartkowski (grudzień 1967 - 1968)
  6. Kazimierz Kos (1968 - 1984)
  7. Dorota Tadajewska-Sysko (1984 - 1985)
  8. Teresa Wobolewicz (1985 - 1999)
  9. Violetta Putek (1999 - 2007)
  10. Alicja Trzaskowska (2007[16] - lipiec 2022)
  11. Monika Stokowiec[potrzebny przypis] (od lipca 2022)
  12. Alicja Trzaskowska (styczeń 2024 - 1 lutego 2024)?
  13. Jowita Okurowska (od 1 lutego 2024?)

5 Października 1954 utworzono gromadę Iwin, do której należało 7 sołectw: Iwin, Storkowo, Kusowo, Trzebiechowo, Przeradz, Radomyśl, Nowy Chwalim. Gromadę zlikwidowano 31 grudnia 1968 roku, włączając Iwin, Trzebiechowo i Kusowo do gromady Grzmiąca, Przeradz i Radomyśl do gromady Parsęcko, Kusowo do gromady Wierzchowo oraz Nowy Chwalim do gromady Barwice. Dnia 4 stycznia 1993, osady Krzygówka, Rusino oraz Junki zostały przyłączone do Iwina[17]. Około roku 2000 Owczary odłączyły się od sołectwa Iwin i dołączono je do wsi Przeradz. Obecnie do sołectwa należy tylko Iwin i Radostowo W latach 90. na terenie miejscowości znaleziono odłamki naczyń z czasów kultury Łużyckiej oraz prawdopodobnie Oksywskiej,[18] odnaleziono też odłamek naczynia oraz bryłkę żużla wraz z przepalonymi kamieniami z czasów kultury Pomorskiej[19]. Znaleziono tam również odłamki naczyń ze średniowiecza i nowożytności[20]. Jesienią 2000 roku rozpoczęto budowę sali gimnastycznej szkoły podstawowej w Iwinie, budowa trwała do września 2004 roku. W 2016 roku, szkoła w Iwinie miała zostać zamknięta, ostatecznie się to nie stało i obecnie jest jedną z dwóch szkół w gminie. W lato 2023 szkoła przeszła remont wewnętrzy, w którym stworzono kilka nowych sal lekcyjnych.[21]

Architektura edytuj

 
Folwark w Rusinie
  • Domy w Iwinie pochodzą głównie początku XX wieku oraz końca XIX wieku i są murowane, wyjątkiem jest jeden dom, który jest ryglowy.
  • 2 cmentarze poniemieckie z XIX wieku.
  • Zdewastowany park z końca XIX wieku w Rusinie wraz z zespołem folwarycznym.
  • Aleje klonowa i jesionowa.
  • Stacja kolejowa z 1878 roku.
  • Stary budynek szkoły z końca XIX wieku, obecnie budynek mieszkalny
  • Krzyż przydrożny na zachód od stacji kolejowej

Demografia edytuj

Populacja Iwina na przestrzeni lat[22]
1998 2002 2009 2011 2021
Mężczyźni 93 120 128 117 118
Kobiety 98 129 120 107 92
Ogoólna liczba mieszkańców w latach 1998 - 2021

Poniższa tabela zawiera dane o ludności z roku 2021[22]

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 210 100 92 43,81 118 56,19
Wiek przedprodukcyjny (0–17 lat) 36 17,14 16 7,62 20 9,52
Wiek produkcyjny (18–65 lat) 132 62,86 53 25,24 79 37,62
Wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat) 42 20 23 10,95 19 9,05

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 14 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 42643
  2. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 365 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Agnieszka Dymus, Wykaz Sołtysów z terenu Gminy Grzmiąca [online], Gmina Grzmiąca (pol.).
  5. ↑ Sprawozdanie z archeologicznych badań powierzchniowych [online], zabytek.pl (pol.).
  6. ↑ Data powstania stacji kolejowej [online].
  7. ↑ Milchwirtschaftliches zentralblatt, 1890 (niem.).
  8. ↑ Persanzig, 1893 (niem.).
  9. ↑ Założenie szkoły w Elfenbusch [online].
  10. ↑ Personaldaten-Lehrer-Pommern-1932 [online] (niem.).
  11. ↑ Personaldaten-Lehrer-Pommern-1935 [online] (niem.).
  12. ↑ Der Kreis Neustettin, 1972.
  13. ↑ Ernst Kunzig, Die Molkerei Elfenbusch nach dem Umbau, Ueberlandzentrale Pommern, 1933 [dostęp 2023-03-18] (niem.).
  14. ↑ Andrzej Czarnik, Dzieje ziemi szczecineckiej, 1971, s. 144 (pol.).
  15. ↑ (PDF) Mana Pulka Kauju Gaitas [Lat] [online], dokumen.tips [dostęp 2023-09-27] (łot.).
  16. ↑ a b Historia szkoły w Iwinie [online].
  17. ↑ z dnia 4 stycznia 1993 r. - ISAP [online].
  18. ↑ Ignacy Skrzypek, Karta ewidencji stanowiska archeologicznego [online], 20 października 1993 (pol.).
  19. ↑ Ignacy Skrzypek, Karta ewidencji stanowiska archeologicznego [online], zabytek.pl, 19 października 1993 (pol.).
  20. ↑ Ignacy Skrzypek, Karta ewidencji stanowiska archeologicznego [online], zabytek.pl, 20 października 1993 (pol.).
  21. ↑ Monika Stokowiec, Remont szkoły [online], Szkoła podstawowa im. Marii Konopnickiej w Iwinie, 4 września 2023 (pol.).
  22. ↑ a b Wieś Iwin w liczbach [online], www.polskawliczbach.pl, 2021 (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Iwin&oldid=73746319”