Józef Ratajczak (major)
Józef Ratajczak (ur. 24 lutego 1897 w Poznaniu, zm. 27/28 maja 1942 w lesie Sękocińskim) – żołnierz armii niemieckiej, armii wielkopolskiej i major Wojska Polskiego, komendant Okręgu Pomorze ZWZ, kawaler Orderu Virtuti Militari, harcmistrz.
 Józef Ratajczak | |
 major
| |
| Data i miejsce urodzenia |
24 lutego 1897 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
27/28 maja 1942 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1917–1942 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
1 pułk strzelców Wlkp. |
| Stanowiska |
dowódca plutonu |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys edytuj
Urodził się w rodzinie Jana, robotnika magistrackiego, i Franciszki z Karólczaków[1][2]. Absolwent gimnazjum matematyczno-przyrodniczego i uczestnik strajku szkolnego. Podczas nauki należał do różnych organizacji niepodległościowych i organizował Główną Kwaterę Skautową w Rzeszy Niemieckiej. W 1917 zmobilizowany do armii niemieckiej z której wrócił w listopadzie 1918. Brał następnie udział w powstaniu wielkopolskim. W Poznaniu pełnił funkcję dowódcy kompanii Służby Straży i Bezpieczeństwa. Od 18 stycznia 1919 jako dowódca plutonu 1. kompanii skautowej w szeregach 1 pułku Strzelców Wielkopolskich późniejszego 55 pułku piechoty. Następnie w jego szeregach brał udział w walkach powstańczych w Wielkopolsce[3]. Później już w szeregach odrodzonego Wojska Polskiego walczył podczas obrony Lwowa. Od maja 1919 pełnił funkcję dowódcy 3. kompanii, później 7. kompanii w 1 pułku strzelców Wielkopolskich.
„Za wyjątkowe męstwo okazane 16 VIII pod Kołbielą w walkach z bolszewikami odznaczony Orderem Virtuti Militari”[3].
Od 17 października 1920 zajmował stanowisko dowódcy II batalionu w 55 pułku piechoty[3]. W 1922 zdał maturę, a następnie ukończył studia na wydziale wychowania fizycznego w Uniwersytecie Poznańskim[3]. Do listopada 1924 pełnił służbę na stanowisku oficera instrukcyjnego przy Powiatowej Komendzie Uzupełnień Poznań Miasto, a następnie wrócił do macierzystego pułku[4]. W marcu 1926 został przeniesiony do 58 pułku piechoty w Poznaniu[5]. 19 marca 1928 został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 i 357. lokatą w korpusie oficerów piechoty[6]. W grudniu 1929 został przydzielony do 7 Okręgowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Poznaniu[7]. W kwietniu 1933 został przeniesiony z Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu do 84 pułku piechoty w Pińsku[8]. 27 czerwca 1935 został mianowany majorem ze starszeństwem z 1 stycznia 1935 i 78. lokatą w korpusie oficerów piechoty[9] oraz wyznaczony na stanowisko dowódcy batalionu[10]. W następnym roku ukończył kurs oficerów sztabowych w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. W 1939 pełnił służbę w Centrum Wyszkolenia Piechoty na stanowisku wykładowcy przedmiotu taktyka piechoty[11].
Obowiązki służbowe łączył z działalnością w Harcerstwie. Pełnił funkcję zastępcy naczelnika Naczelnej Rady Harcerskiej, komendanta chorągwi poznańskiej i poleskiej (1937–1938)[3]. W maju 1939 został komendantem-komisarzem Pogotowia Harcerzy Głównej Kwatery ZHP i jednocześnie zastępcą komendanta Chorągwi Warszawskiej ZHP[12].
24 sierpnia 1939 objął dowództwo I batalionu 15 pułku piechoty. Na jego czele walczył w kampanii wrześniowej[12][3]. Podczas okupacji niemieckiej w Związku Walki Zbrojnej był komendantem Okręgu Pomorze[3].
Został aresztowany przez gestapo 24 listopada 1940 w Warszawie i osadzony na Pawiaku[3]. Torturowany w śledztwie, nie wydał nikogo. W nocy z 27 na 28 maja 1942 został wywieziony z Pawiaka na noszach i rozstrzelany w lesie Sękocińskim koło Magdalenki[12][13].
Życie prywatne edytuj
W 1927 zawarł związek małżeński z Ewą Haliną Hubaczek, harcmistrzynią z Krakowa. Mieli troje dzieci: Różę (ur. 1928), Marię (ur. 1929) i Janusza Jana (ur. 1930)[12][3].
Awanse edytuj
- sierżant sztabowy – 18 stycznia 1919[3]
- podporucznik – 22 maja 1919[3]
- porucznik – czerwiec 1922[3]
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Złoty Orderu Wojskowego Virtuti Militari[3][14]
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 382[3][15]
- Krzyż Niepodległości (20 lipca 1932)[16]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)[3]
- Srebrny Krzyż Zasługi (19 marca 1931)[17]
Przypisy edytuj
- ↑ Derda 1987 ↓, s. 626.
- ↑ Polak (red.) 1993 ↓, s. 175.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Polak (red.) 1993 ↓, s. 176.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 122 z 18 listopada 1924 roku, s. 682.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 11 marca 1926 roku. Dodatek „Obsada personalna przysposobienia wojskowego”, s. 6.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 19 marca 1928 roku, s. 54.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 385.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 82.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 28 czerwca 1935 roku, s. 71.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 sierpnia 1935 roku, s. 95.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 454.
- ↑ a b c d Derda 1987 ↓, s. 627.
- ↑ Polak (red.) 1993 ↓, s. 176, wg autora został stracony 24 maja 1942.
- ↑ Wróblewski 1975 ↓, s. 390.
- ↑ Jasionek 1928 ↓, s. 27 poz.40.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 167, poz. 198 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 74, poz. 120 „za zasługi na polu wychowania fizycznego i rozwoju sportu”.
Bibliografia edytuj
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Józef Derda: Józef Ratajczak (1897–1942). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XXX. Polska Akademia Nauk, 1987.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.
- Stefan Jasionek: Zarys historii wojennej 55-go Poznańskiego pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Jan Wróblewski: Armia „Łódź” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.