Język tambora
Język tambora – odosobniony i słabo poznany język ludu Tambora, który zamieszkiwał wyspę Sumbawa w archipelagu Małych Wysp Sundajskich. Zaniknął w wyniku zagłady całego ludu Tambora wskutek wybuchu wulkanu Tambora w 1815 roku[1]. W odróżnieniu od okolicznych języków Indonezji nie należał do rodziny austronezyjskiej. Był to zatem najbardziej wysunięty na zachód język papuaski, którego istnienie zostało historycznie udokumentowane[2][3] (biorąc pod uwagę, że termin ten określa języki regionu niebędące austronezyjskimi[4]). Inne języki papuaskie (z wysp Timor, Alor i Pantar) występują dopiero 500 km na wschód od Sumbawy[5].
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
|
niesklasyfikowany; spoza rodziny austronezyjskiej | |||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | xxt | ||
| IETF | xxt | ||
| Glottolog | tamb1257 | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Odrębność języka tambora od pozostałych języków regionu zauważył wcześnie John Crawfurd, wskazując w swoich pracach na jego „niemalajski” charakter i porównując go do języka tidore z Moluków[6]. Jeszcze przed erupcją Stamford Raffles sporządził krótką listę słownictwa tambora, składającą się głównie z liczebników i rzeczowników[7]. Mark Donohue przeanalizował te dane, dokonując analizy leksykalnej i fonologicznej. Brak dostatecznej dokumentacji uniemożliwia bliższą jego klasyfikację, ale zebrane dane słownikowe sugerują, że chodzi o język spoza rodziny austronezyjskiej[8], o profilu fonologicznym wskazującym na region wschodniej Indonezji bądź Nowej Gwinei[4]. Nie zdołano udowodnić jego pokrewieństwa z innymi językami, toteż Harald Hammarström umieścił go wśród języków izolowanych[9].
Nie wiadomo prawie nic na temat gramatyki tambora, poza pewnymi domysłami, które sformułowano w drodze analizy listy wyrazów (obecność przedrostków i przyrostków, wykorzystanie reduplikacji)[10]. W słownictwie tambora występują zapożyczenia z języków austronezyjskich[11]. Poza tym jest słownikowo odrębny od innych języków regionu, zarówno austronezyjskich, jak i papuaskich[9]. Jeśli był to język austronezyjski (co nie wydaje się prawdopodobne), to musiał być silnie odrębnym reprezentantem tej rodziny[12]. Słowo taintu („ręka”) mogłoby łączyć go z językami timor-alor-pantar (por. abui taŋ, oirata tana, kui tan), ale nie stwierdzono innych możliwych form pokrewnych w leksyce[13]. Wcześniej dopatrywano się związku języka tambora z językami mon-khmer[5].
_-_Comparative_vocabulary_of_the_Bugis,_Makasar,_Mandhar,_Buton,_Sasak,_Bima,_Sembawa_(Sumbawa),_Tembora_(Tambora),_Ende_languages.jpg)
Przypisy edytuj
- ↑ Donohue 2007 ↓, s. 520.
- ↑ Reid 2018 ↓, s. 21.
- ↑ Reid 2016 ↓, s. 39.
- ↑ a b Donohue 2007 ↓, s. 535.
- ↑ a b Donohue 2007 ↓, s. 522.
- ↑ Donohue 2007 ↓, s. 521–522.
- ↑ Donohue 2007 ↓, s. 522–523.
- ↑ Donohue 2007 ↓, s. 521.
- ↑ a b Hammarström 2018 ↓, s. 288.
- ↑ Donohue 2007 ↓, s. 524–526.
- ↑ Donohue 2007 ↓, s. 521–523.
- ↑ Donohue 2007 ↓, s. 521, 526.
- ↑ Donohue 2007 ↓, s. 525.
Bibliografia edytuj
- Mark Donohue. The Papuan Language of Tambora. „Oceanic Linguistics”. 46 (2), s. 520–537, 2007. DOI: 10.1353/ol.2008.0014. ISSN 1527-9421. OCLC 6015243636. (ang.).
- Harald Hammarström: Language isolates in the New Guinea region. W: Lyle Campbell (red.): Language Isolates. Abingdon–New York: Routledge, 2018, s. 287–322, seria: Routledge Language Family Series. DOI: 10.4324/9781315750026-11. ISBN 978-1-317-61091-5. OCLC 1000447105. [dostęp 2022-10-11]. (ang.).
- Anthony Reid: Recognising Global Interdependence Through Disasters. W: Michelle Ann Miller, Michael Douglass, Matthias Garschagen (red.): Crossing Borders: Governing Environmental Disasters in a Global Urban Age in Asia and the Pacific. Singapore: Springer, 2018, s. 21–40. DOI: 10.1007/978-981-10-6126-4_2. ISBN 978-981-10-6126-4. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
- Anthony Reid: Revisiting Southeast Asian History with Geology: Some Demographic Consequences of a Dangerous Environment. W: Greg Bankoff, Joseph Christensen (red.): Natural Hazards and Peoples in the Indian Ocean World: Bordering on Danger. New York: Palgrave Macmillan US, 2016, s. 31–53, seria: Palgrave Series in Indian Ocean World Studies. DOI: 10.1057/978-1-349-94857-4_2. ISBN 978-1-349-94857-4. OCLC 953456086. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).