Jakimiszki

Jakimiszki
Państwo	Litwa
Okręg	kowieński
Rejon	preński
Gmina	Pokojnie
Populacja (początek XX w.); • liczba ludności	; 74
	Położenie na mapie Litwy Jakimiszki
	54°44′42″N 23°59′11″E/54,745000 23,986389

Jakimiszki – nieistniejąca wieś, dobra i folwark, obecnie na Litwie, położone na terenie obecnego rejonu preńskiego okręgu kowieńskiego. Folwark znajdował się na terenie obecnej wsi Kudirkos, 12 km na północ od Pren.

Historia edytuj

Po III rozbiorze Polski w 1795 roku dobra Jakimiszki, wcześniej wchodzące w skład województwa trockiego Rzeczypospolitej^[1] znalazły się na terenie powiatu mariampolskiego, który od 1795 do 1807 roku należał do departamentu białostockiego pruskiej prowincji Prusy Nowowschodnie, następnie był w departamencie łomżyńskim Księstwa Warszawskiego, potem, od 1816 roku w Królestwie Kongresowym, w województwie augustowskim, następnie (od 1837 roku) w guberni augustowskiej. W 1867 roku wszedł w skład guberni suwalskiej. Jakimiszki należały do gminy Pogiermoń (obecnie lit. Pagirmuonys) i parafii Pokojnie. 10 października 1920 roku na podstawie umowy suwalskiej przyznano je Litwie, która w okresie 1940–1990, jako Litewska Socjalistyczna Republika Radziecka, wchodziła w skład ZSRR.

W 1827 roku folwark liczył 18 domów, mieszkało tu 241 osób, około 1880 roku w folwarku było już tylko 104 mieszkańców. Na początku XX wieku – 74 osoby.

W latach 20. XIX wieku dziedzicami dóbr Jakimiszki byli członkowie rodziny Schultzów. Na początku XX wieku były to obszerne dobra, których południową granicę stanowił Niemen, a zachodnią – rzeka Jesia. Jak pisało „Słowo” w 1913 roku: Majątek ten przed kilku laty od p. Ignacego Parczewskiego z Czerwonego Dwora pod Wilnem kupił p. Władysław Zakrzewski. Obecnie całe dobra Jakimiszki, odłużone w Tow. Kred. Ziemskiem w sumie 300 000 rubli, drogą licytacji kupione zostały przez żyda Zelika Piekarskiego za 148 000 rubli w gotówce^[2].

Pod koniec XIX wieku Jakimiszki były ośrodkiem dóbr składających się z wielu folwarków i wsi oraz przyległości Taszeta. Około 1880 roku powierzchnia majątku wynosiła 4074 mórg. W poszczególnych folwarkach i wsiach:

folwark Jakimiszki liczył 967 mórg, w tym: 551 mórg gruntów ornych i ogrodów, 186 łąk, 56 pastwisk, 115 lasu, 7 zarośli, 2 wody i 50 nieużytków i placów, ponadto 20 budynków murowanych i 7 drewnianych;
folwark Samopol (obecnie wieś Laukiškės) liczył 535 mórg, w tym: 36 gruntów ornych i ogrodów, 105 łąk, 30 pastwisk, 42 lasu, 22 nieużytków i placów, 9 budynków murowanych;
folwark Lustberg (obecnie wieś Linksmakalnis) liczył 477 mórg, w tym: 231 gruntów ornych i ogrodów, 54 łąk, 18 pastwisk, 160 lasu, 1 wody, 13 nieużytków i placów, 1 budynek murowany i 6 drewnianych;
folwark Elisenthal (obecnie wieś Kairiūkščiai) liczył 679 mórg, w tym: 246 gruntów ornych i ogrodów, 49 łąk, 3 pastwisk, 360 lasu, 3 wody, 18 nieużytków i placów, 4 budynki murowane i 13 drewnianych;
folwark Nowydwór lub Nowy Dwór (nie istnieje) liczył 504 morgi, w tym: 297 gruntów ornych i ogrodów, 49 łąk, 25 pastwisk, 1 wody, 90 lasu, 42 nieużytków i placów, 6 budynków murowanych i 3 drewniane;
folwark Malinowo liczył 667 mórg, w tym: 295 gruntów ornych i ogrodów, 48 łąk, 36 pastwisk, 260 lasu, 10 zarośli, 18 nieużytków i placów, 5 budynków murowanych i 1 drewniany;
folwark Girniki (obecnie wieś Girininkai) liczył 188 mórg, w tym: 94 gruntów ornych i ogrodów, 31 łąk, 1 pastwisk, 46 lasu, 9 wody, 7 nieużytków i placów, 3 budynki murowane i 5 drewnianych;
wieś Antokalnie (obecnie wieś Antakalnis): 25 osad, z gruntem 790 mórg;
wieś Wangi (obecnie wieś Vangai): 14 osad, z gruntem 638 mórg;
wieś Sodziby: 34 osady, z gruntem 356 mórg;
wieś Pomatery (obecnie wieś Pamoterys): 10 osad, z gruntem 428 mórg;
wieś Buczkiemie (obecnie wieś Būčkiemis): 15 osad, z gruntem 565 mórg;
wieś Dwiliki (obecnie wieś Dvylikiai): 35 osad, z gruntem 726 mórg;
wieś Girniki (obecnie wieś Girininkai): 31 osad, z gruntem 1214 mórg;
wieś Sobolany (obecnie wieś Sabalėnai): 13 osad, z gruntem 466 mórg^[3].

Pod koniec XIX wieku w Jakimiszkach była fabryka serów. W pozostałych folwarkach działały m.in.: gorzelnia, młyn-deptak, młyn wodny, folusz i cegielnia.

Na mapach 1:100 000 WIG z 1937 roku (przedruk arkusza z 1911 roku) Jakimiszki są zaznaczone jako wieś. Na współczesnych mapach i zdjęciach satelitarnych w tym miejscu są pola orne.

Dwór edytuj

Na początku XX wieku stał tu parterowy, klasycystyczny dwór, znacznie podwyższony w części środkowej, wysuniętej mocnym ryzalitem zwieńczonym trójkątnym frontonem. Od strony podjazdu ryzalit był dekorowany pilastrami lub półkolumnami. Dwór stał wśród zadrzewionego ogrodu^[1].

Majątek Jakimiszki został opisany w 3. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego^[1].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c Jakimiszki, [w:] RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 3: Województwo trockie, Księstwo Żmudzkie, Inflanty Polskie, Księstwo Kurlandzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1992, s. 49, ISBN 83-04-03947-8, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .
↑ W obce ręce, „Słowo”, 138, 23 maja 1913, s. 5 [dostęp 2018-04-15] .
↑ Jakimiszki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 375 .

[RA-1] Jakimiszki, [w:] RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 3: Województwo trockie, Księstwo Żmudzkie, Inflanty Polskie, Księstwo Kurlandzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1992, s. 49, ISBN 83-04-03947-8, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .

[S-2] W obce ręce, „Słowo”, 138, 23 maja 1913, s. 5 [dostęp 2018-04-15] .

[S3-3] Jakimiszki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 375 .

[1]

[2]

[3]