Jan Krukowiecki

polski generał

Jan Stefan Krukowiecki herbu Pomian (ur. 15 grudnia 1772[1] we Lwowie, zm. 17 kwietnia 1850 w Popniu) – polski generał, uczestnik wojen napoleońskich i powstania listopadowego, hrabia.

Jan Krukowiecki
Ilustracja
Herb
Pomian (wersja hrabiowska)
hrabia
Rodzina

Krukowieccy herbu Pomian

Data i miejsce urodzenia

15 grudnia 1772
Lwów

Data i miejsce śmierci

17 kwietnia 1850
Popień

Ojciec

Piotr Krukowiecki

Matka

Apolonia Horodyńska h. Sas

Żona

Helena Wolska h. Półkozic

Dzieci

Konstanty
Władysław
Aleksander
Helena Krukowiecka
Adam
Stanisław

Odznaczenia
Order Świętego Stanisława (Królestwo Kongresowe) Krzyż Kawalerski Orderu Virtuti Militari Komandor Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Order Obojga Sycylii (Neapol) Order Świętego Włodzimierza III klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny I klasy (Imperium Rosyjskie)
Jan Krukowiecki na litografii Jana Nepomucena Żylińskiego (1831)

Życiorys edytuj

Urodził się jako Stefan Jan Krukowiecki[2]. Wywodził się z rodziny Krukowieckich herbu Pomian[3]. Był prawnukiem Franciszka (dziedzic Łopuszki i Zagórza, zm. 1689), wnukiem Wojciecha (zm. 1724, cześnik bracławski), synem Piotra i Apolonii Hordyńskiej (zm. 1780, córka Stefana, podstarościego lwowskiego)[4][5]. Miał siostry Felicjannę (ur. 1772) i Wiktorię (ur. 1774, zamężna z dalekim krewnym Ignacym Krukowieckim, matka powstańców listopadowych Sylwerego i Feliksa Karola)[6].

Ukończył wiedeńskie Theresianum. W wojsku od 1786, początkowo służył w armii austriackiej[7], potem w wojsku francuskim i od 1806 armii Księstwa Warszawskiego, był ciężko ranny w 1812 w czasie walk o Smoleńsk. Generał brygady od 1813, w 1815 już w Wojsku Polskim Królestwa Kongresowego.

Dziedziczony po ojcu tytuł hrabiego został mu potwierdzony w Królestwie Kongresowym w 1820[6][8] (według innej wersji 24 maja 1824[9]).

W 1819 mianowany generałem brygady[4]. Awansowany na generała dywizji w 1829. Dowodził najpierw brygadami w 2 Dywizji Piechoty i 1 Dywizji Piechoty, a od 1829 1 Dywizją Piechoty.

Po wybuchu powstania listopadowego dowodził 1 Dywizją Piechoty. Sprawował dowództwo w zwycięskiej bitwie pod Białołęką. Brał udział w bitwie o Olszynkę Grochowską, w której odmówił wykonania rozkazu przeciwnatarcia gen. Chłopickiego. W marcu 1831 mianowany generałem piechoty, objął stanowisko gubernatora Warszawy. W sierpniu i wrześniu 1831 roku prezes Rządu Narodowego Królestwa Polskiego oraz faktyczny wódz w końcowym okresie walk. Oficer o poglądach skrajnie konserwatywnych, zdelegalizował Towarzystwo Patriotyczne pod wpływem wydarzeń nocy 15 sierpnia. W gruncie rzeczy przeciwny kontynuowaniu powstania, prowadził rokowania z marszałkiem Iwanem Paskiewiczem o warunki kapitulacji, obciążany był winą za niedostateczne przygotowanie stolicy do obrony i oskarżany o potajemne kontakty z przeciwnikiem. Po kapitulacji Warszawy pozostał w stolicy. Po upadku powstania decyzją cara zesłany początkowo do Jarosławia, w którym przebywał od listopada 1831 roku do maja 1832 roku. Następnie rozkazem carskim przeniesiony do Wołogdy; w której przebywał do 1835 roku.

Podczas pobytu w Jarosławiu i Wołogdzie pisał dziennik dla żony. Opisał w nim również losy generałów, którzy wraz z nim odbywali karę zesłania w Jarosławiu i Wołogdzie; byli to m.in.: Michał Radziwiłł, Izydor Krasiński, Ignacy Prądzyński, Walenty Zawadzki, Edward Żółtowski, Franciszek Ksawery Niesiołowski, Franciszek Morawski, Józef Czyżewski, Kazimierz Dziekoński, Jan Tomicki.

Po zakończeniu zesłania wrócił do Królestwa i osiadł w Popniu, majątku należącym do żony – Heleny z Wolskich Krukowieckiej. W XVIII wieku i w 1811/1812 był członkiem loży wolnomularskiej Świątynia Izis[10]. Jego tytuł hrabiowski został zatwierdzony w Imperium Rosyjskim 27 grudnia 1847[11].

Zmarł 17 kwietnia 1850 w Popieniu[9]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym w Jeżowie[6].

Odznaczenia edytuj

Posiadacz krzyża kawalerskiego Orderu Virtuti Militari (1808), neapolitańskiego krzyża kawalerskiego Orderu Obojga Sycylii (1814)[12], rosyjskiego Orderu św. Włodzimierza III klasy, francuskich krzyży komandorskiego (28 października 1813)[13][14], oficerskiego (28 października 1813) i kawalerskiego (22 sierpnia 1812) Orderu Legii Honorowej[15], rosyjskiego Orderu św. Anny I klasy z koroną[13] i Orderu św. Stanisława II klasy (1820)[16], a także Znaku Honorowego za 25 lat służby (1830)[17][18].

Rodzina edytuj

 
Helena z Wolskich Krukowiecka z synkiem (Konstantym?)

W 1820 ożenił się z Heleną Wolską (1803-1859, córka generała wojsk koronnych Fryderyka Wolskiego)[6][18]. Z tego związku urodzili się synowie: Konstanty (1821-1839), Władysław (1824-1827), Aleksander (1825-1896), Adam (1831-1861), Stanisław (1837-1841) oraz córka Helena (1829-1897)[19]. Córka Helena pozostała w stanie panieńskim i mieszkała w majątku Krukowieckiego w Osse. Syn Aleksander Krukowiecki zasłużył się jako jeden z najzdolniejszych partyzantów w powstaniu styczniowym.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Łoza podał datę 15 października 1772.
  2. Herbarz polski (12) 1908 ↓, s. 339. Tu podano rok urodzenia 1770.
  3. Herbarz polski (12) 1908 ↓, s. 338.
  4. a b Herbarz polski (12) 1908 ↓, s. 338-339.
  5. Almanach 1908 ↓, s. 511.
  6. a b c d Herbarz polski (12) 1908 ↓, s. 339.
  7. Onufry Hieronim Kunaszowski: Życiorysy uczestników Powstania Listopadowego zebrane na pamiątkę obchodu jubileuszowego pięćdziesięcioletniej rocznicy tego powstania. Lwów: 1880, s. 35.
  8. „Kuryer Litewski”, nr 130, 29 października 1820 roku, [b.n.s.]
  9. a b Almanach 1908 ↓, s. 510.
  10. Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738-1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 238.
  11. Almanach 1908 ↓, s. 510, 511.
  12. Tadeusz Jeziorowski: The Napoleonic Orders. Ordery Napoleońskie. Warszawa 2018, s. 147
  13. a b Jerzy Sewer Dunin-Borkowski: Almanach Błękitny. Warszawa: 1908, s. 511-512.
  14. Rocznik Woyskowy Królestwa Polskiego. Na rok 1830, s. 7.
  15. État général de la Légion d'honneur. Paryż: 1814, s. 96(a), 172.
  16. Stanisław Łoza, Kawalerowie orderu Św. Stanisława, w: Miesięcznik Heraldyczny, r. X, nr 12, Warszawa 1931, s. 281.
  17. Przepisy o znaku honorowym niemniej Lista imienna generałów, oficerów wyższych i niższych oraz urzędnikow wojskowych, tak w służbie będących, jako też dymisjonowanych, znakiem honorowym ozdobionych w roku 1830, [b.n.s]
  18. a b Almanach 1908 ↓, s. 512.
  19. Herbarz polski (12) 1908 ↓, s. 339-340.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj