Janina Strzelecka
Janina Emilia Strzelecka, z domu Panasewicz (ur. w 1890 w Łodzi – zm. 13 maja 1937 w Jaworzu, koło Bielska), nauczycielka i działaczka kobieca, dyrektorka teatru
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie | |
| Alma Mater | |
| Małżeństwo | |
| Dzieci |
Uczęszczała do gimnazjum w Łodzi. Uczestniczka strajku szkolnego w 1905[1]. Ukończyła pensję Pauliny Hewelke w Warszawie[1]. Jako eksternistka złożyła maturę w gimnazjum rządowym w Warszawie i uzyskała uprawnienia nauczycielskie[1]. Następnie studiowała filologię i historię na uniwersytecie w Wiedniu i na Uniwersytecie Jagiellońskim[1]. Od 1911 pracowała jako nauczycielka historii i języka francuskiego w szkołach średnich w Łodzi[1], m.in. w szkole handlowej i gimnazjum im. E. Orzeszkowej w Łodzi[2]. Wykładała również historię w łódzkim uniwersytecie powszechnym[1].
W niepodległej Polsce mieszkała od 1920 w Warszawie, gdzie pracowała jako nauczycielka języka polskiego w II miejskiej szkole rzemieślniczej (1920-1930)[1]. Prowadziła także sekcję kulturalno-oświatową Rodziny Wojskowej[1]. Współzałożycielka i działaczka Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet, członkini jej pierwszego Zarządu Głównego[2] oraz stałą współpracowniczką organu ZPOK „Praca Obywatelska”[3]. Była autorką ponad 60 artykułów i felietonów o problematyce społecznej, pedagogicznej, oświatowej i kulturalnej, zamieszczanych w „Kurierze Porannym”, „Głosie Prawdy”, „Bluszczu”, „Ekspresie Porannym”[3] a także broszury dot. teatru dziecięcego[4]. W latach 1928-1933 była dyrektorką Teatru dla dzieci „Jaskółka”, który założyła wraz z Haliną Starską, stając się tym samym prekursorką teatru dziecięcego w Polsce[5]. Teatr, który stał się placówką ZPOK, był finansowany przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego i wspierany przez magistrat miasta Warszawy[3]. Dzięki jej zabiegom teatr, otrzymał możliwość występów w Pomarańczarni w Łazienkach. Spektakle reżyserowali zawodowi reżyserzy, m.in. Halina Gallowa i Jerzy Ronard Bujański, scenografię przygotowywał Iwo Gall, a występowali głównie młodzi aktorzy, niekiedy grający w innych teatrach warszawskich, czasem bezrobotni; gościnnie pojawiali się znani artyści, m.in. Irena Solska[3]. W 1932 była także dyrektorem i kierownikiem artystycznym efemerycznego dziecięcego Teatru dla Wszystkich[3]. Założycielka i od 1935 działaczka Towarzystwa Przyjaciół Teatru dla Dzieci. W l. 1934-1937 kierowała sekcją kultury w Zarządzie Miasta Stołecznego Warszawy[1]. Od 1932 wygłaszała także prelekcje w Polskim Radiu[1].
Zmarła w sanatorium Jerzego Czopa w Jaworzu. Pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kw. 119—II)[6], w czasie pogrzebu przemawiał prezydent Warszawy Stefan Starzyński[3].
Rodzina edytuj
Córką Erazma Panasewicza i Natalii z domu von Haentschel[1]. Wcześnie osierocona, jej opiekunem prawnym był podczas studiów Cezar Eisenbraun z Łodzi[3]. Była żoną działacza socjalistycznego i dyrektora Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych Władysława Strzeleckiego z którym rozwiodła się w r 1930. Miała troje dzieci: córkę Anielę (1912-1944) i dwóch synów: socjologa, działacza socjalistycznego, powstańca warszawskiego Jana (1919—1988), i lotnika RAF Jerzego Władysława (1918-2004).
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k Czy wiesz, kto to jest?, red. Stanisław Łoza, Warszawa 1938, s. 702-703
- ↑ a b Joanna Dufrat, W służbie obozu marszałka Józefa Piłsudskiego. Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet (1928-1939), Kraków 2013, s. 424, biogram, ISBN 978-83-7730-952-0
- ↑ a b c d e f g Stanisław Konarski, Strzelecka Janina Emilia (1890—1937), Polski Słownik Biograficzny, t. 44, Warszawa-Kraków 2006-2007, s. 604-605
- ↑ Janina Strzelecka Cele i zadania wychowawcze teatru dla dzieci i młodzieży, Warszawa 1931 POLONA – wersja elektroniczna
- ↑ Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, Warszawa 1973
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: JANINA STRZELECKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2021-11-19].
Bibliografia edytuj
- Czy wiesz, kto to jest?, red. Stanisław Łoza, Warszawa 1938, s. 702-703
- Stanisław Konarski, Strzelecka Janina Emilia (1890—1937), Polski Słownik Biograficzny, t. 44, Warszawa-Kraków 2006-2007, s. 604-605