Jaskinia Główna w Wielkiej Skale
Jaskinia Główna w Wielkiej Skale – jaskinia w Dolinie Będkowskiej w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Wielka Wieś[1]. Jest to rejon Wyżyny Olkuskiej w obrębie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej[2].
| Plan jaskini | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie | |
| Właściciel |
prywatny |
| Długość |
23 m |
| Deniwelacja |
0 |
| Wysokość otworów |
395 m n.p.m. |
| Wysokość otworów nad dnem doliny |
10 m |
| Ekspozycja otworów |
ku NE |
| Kod |
J.Olk.I-07.44 |
Położenie na mapie gminy Wielka Wieś  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
 50°11′21″N 19°46′07″E/50,189167 19,768611
| |
| Strona internetowa | |
Opis obiektu edytuj
Znajduje się w orograficznie lewych zboczach Doliny Będkowskiej, w zatoce między Średnikiem a Zaklętym Murem (Murem Skwirczyńskiego)[1]. Jej otwór znajduje się na skalnej półce na wysokości około 10 m nad stromym zboczem i progiem. Dojście do niego wymaga wspinaczki skalnej (III w skali polskiej). Można do jaskini dojść od dołu, z zatoki między Średnikiem i Zaklętym Murem, albo od góry podchodząc po południowej stronie Zaklętego Muru, a następnie przez Tunel Niski w Wielkiej Skale. Przy nieodpowiedniej pogodzie dojście jest nieco trudne i niebezpieczne[1].
Otwór jaskini ma wysokość 3 m, szerokość 2,8 m i północno-wschodnią ekspozycję. Ciągnie się za nim prosty korytarz o długości 23 m i równym, prawie poziomym dnie. Ma szerokość do 4 m i wysokość do 2 m, w części tylnej obniżającą się do 1 m. Końcowa część korytarza zablokowana jest zmieszanym z ziemią wapiennym gruzem poprzerastanym korzeniami. Jaskinia ma postać przebijającego Wielką Turnię na wylot tunelu o zablokowanym drugim otworze[1].
Jaskinia powstała na pionowej szczelinie w skalistych wapieniach późnojurajskich. Jest pochodzenia krasowego i powstała we freatycznej i wadycznej. Świadczą o tym kotły wirowe na jej stropie i ścianach oraz rynna boczna i rynna denna. Są nacieki w postaci żeber naciekowych pokrytych skonsolidowanym mlekiem wapiennym. Na całej długości jej dno pokrywa namulisko jaskiniowe. Jest suche, pylaste z gruzem wapiennym i wygląda na nienaruszone[1].
Jaskinia jest wilgotna, w głębi ciemna. Lepiej oświetlony otwór i jego pobliże porastają glony. Ze zwierząt w głębi jaskini obserwowano pająka sieciarza jaskiniowego i motyle szczerbówka ksieni i paśnik jaskiniowiec[1].
Historia poznania i dokumentacji edytuj
Po raz pierwszy jaskinię wymienił S.J. Czarnowski w 1914 r. (zaznaczył ją na mapie). Kazimierz Kowalski w 1946 r. sporządził pierwszy jej plan, a w 1951 r. umieścił ją w spisie jaskiń pod nazwą Schronisko główne w Wielkiej Skale[3]. E. Sanocka-Wołoszynowa w 1981 r. w jaskini znalazła 6 gatunków pająków[4]. Obecny plan jaskini opracował M. Napierała w 1981 r.[1]
W Zaklętym Murze znajdują się jeszcze inne obiekty jaskiniowe: Komin w Wielkiej Skale, Szczelina w Wielkiej Skale, Tunel Niski w Wielkiej Skale, Tunel Pośredni w Wielkiej Skale, Tunel Wysoki w Wielkiej Skale, Tunelik obok Szczeliny w Wielkiej Skale, Zaklęta Jama, Zaklęty Komin, Zaklęty Korytarzyk, Zaklęty Balkon, Zaklęta Szczelina[5].
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g Andrzej Górny, Jaskinia Główna w Wielkiej Skale, [w:] Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2021-05-01].
- ↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, ISBN 83-01-12479-2.
- ↑ K. Kowalski, Jaskinie Polski, tom. 1. Warszawa: Państwowe Muzeum Archeologiczne, 1951.
- ↑ E.Sanocka-Wołoszynowa, Badania pajęczaków jaskiń Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Wrocław: Acta Univ. Wratislav. 1981, 548. Prace Zoologiczne 11: 1-92.
- ↑ Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2020-01-19].