Kacza (dopływ Zatoki Gdańskiej)
Kacza (Kaczy Potok[1], kaszb. Kaczô lub Kaczô Strëga) – potok, będący najdłuższym ciekiem wodnym przepływającym przez Gdynię i leżącym w zlewisku Morza Bałtyckiego. Długość Kaczej wynosi 14,8 km, natomiast powierzchnia zlewni 53,8 km². Obejmuje ona tereny gęsto porośnięte krzewami, lasami i niewielkimi płatami bagnistych łąk i torfowisk.
 Kacza w Orłowie nieopodal ul. Spacerowej | |||||||||||||||||||
| Kontynent | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Państwo | |||||||||||||||||||
| Województwo | |||||||||||||||||||
| Lokalizacja | |||||||||||||||||||
| Potok I rzędu | |||||||||||||||||||
| Długość | 14,8 km | ||||||||||||||||||
| Spadek |
10,6‰ do 12,8‰ | ||||||||||||||||||
| Powierzchnia zlewni |
53,8 km² | ||||||||||||||||||
| Źródło | |||||||||||||||||||
| Miejsce | we wsi Bojano nieopodal osiedla Czarna Góra | ||||||||||||||||||
| Wysokość |
od 157 do 190 m n.p.m. | ||||||||||||||||||
| Współrzędne | |||||||||||||||||||
| Ujście | |||||||||||||||||||
| Recypient | Morze Bałtyckie (Zatoka Gdańska) | ||||||||||||||||||
| Miejsce | |||||||||||||||||||
| Wysokość |
0 m n.p.m. | ||||||||||||||||||
| Współrzędne | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Gdyni  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |||||||||||||||||||
Do stycznia 1920 roku i w okresie zaboru pruskiego rzeka nosiła nazwę niemiecką Katzfließ.
W państwowym rejestrze nazw geograficznych Kacza sklasyfikowana jest jako potok[1]. We wcześniejszej publikacji z 2006 roku Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych określiła Kaczą jako rów[2].
W planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły z 2011 Kacza jest jednolitą częścią wód powierzchniowych o kodzie PLRW20001747989 i typie 17 (potok nizinny piaszczysty)[3].
Źródło i górny bieg edytuj
Obszar źródliskowy Kaczej znajduje się we wsi Bojano nieopodal osiedla Czarna Góra. Rzeka wypływa z mokradeł rozpościerających się na wysokości 157 do 190 m n.p.m. Jedna jej odnoga, na zachód od Bojana, wypływa z zalewu, powstałego w wyniku spiętrzenia wypływającej ze źródła wody, która wpada następnie do głębiej położonego koryta rzeczki. Tam również doprowadzana jest woda drenami i spływem grawitacyjnym z okolicznych terenów. W odległości 700 m od tego źródła na północ znajduje swój początek druga odnoga rzeczki, która przepływa przez osiedle Czarna Góra (Bojano) i kieruje się na wschód, aby połączyć się w jeden wspólny ciek, który od tego miejsca płynie w kierunku Zatoki Gdańskiej.
Dalszy bieg edytuj
Rzeka już po chwili wpływa do Gdyni, do dzielnicy Wiczlino. Przepływając przez wiczlińskie pola, rzeka wpływa do Dąbrowy, gdzie jako niewielki jeszcze strumyk, przepływając pod ulicą Wiczlińską, zmierza w kierunku lasu. W lesie przepływa pod Obwodnicą Trójmiasta, torami kolejowymi na Kościerzynę i wpływa na teren rezerwatu leśnego Kacze Łęgi. Następnie płynie przez ogródki działkowe w Małym Kacku, przepływa pod torami kolejowymi, Aleją Zwycięstwa i wzdłuż ulicy Spacerowej zbliża się do ujścia. Kacza uchodzi do Zatoki Gdańskiej na orłowskiej plaży tuż nad molem spacerowym, w miejscu, gdzie swą przystań mają orłowscy rybacy.
Walory przyrodnicze edytuj
Kacza płynie w wąwozie o krawędziach wysokich na 50-60 metrów. W większości swej długości Kacza płynie wśród lasów Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. Kacza przepływa przez rezerwat leśno-florystyczny Kacze Łęgi, natomiast uchodzi nieopodal rezerwatu przyrody Kępa Redłowska.
Dopływy edytuj
Kacza posiada trzy nazwane dopływy. Pierwszy to lewobrzeżny Potok Wiczliński, który wpływa do Kaczej w Gdyni-Wiczlinie, w okolicach Polany Krykulec. Dalej z prawej strony dopływa potok Źródło Marii, który wlewa swe wody na terenie rezerwatu Kacze Łęgi. Natomiast w granicach dzielnicy Mały Kack prawym dopływem jest Potok Przemysłowy[4]. Ponadto Kacza posiada kilka bezimiennych dopływów.
Powodzie edytuj
W roku 1937 w trakcie obfitych opadów deszczu doszło do znacznego wylania wody z koryta rzeki, która następnie spłynęła do centrum ówczesnej wsi Wielki Kack. Powodem był brak odpowiedniego odprowadzania wody podczas rozbudowy ulicy Chwaszczyńskiej[5].
Jakość wody w Kaczej edytuj
Na podstawie monitoringu z lat 2016 i 2019 stan ekologiczny wód sklasyfikowano jako słaby, o czym zadecydował stan makrobezkręgowców bentosowych, podczas gdy stan fitobentosu i makrofitów był w lepszym stanie. Również stan większości elementów fizykochemicznych mieścił się w granicach dobrego stanu. Wśród badanych w tych latach substancji priorytetowych normy dobrego stanu chemicznego przekroczyła zawartość fluorantenu i benzo-a-pirenu[6].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 47890
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 102, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły s. 3552 (M.P. z 2011 r. nr 49, poz. 549)
- ↑ Odprowadzanie wód deszczowych. [w:] STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GDYNI [on-line]. s. 34. [dostęp 2009-07-01].
- ↑ Sebastian Drausal, Wielka woda na Wielkim Kacku (i nie tylko) już niegroźna [online], Gdynia Moje Miasto, 30 marca 2016 [dostęp 2024-03-11] (pol.).
- ↑ Ocena stanu jednolitych części wód rzek i zbiorników zaporowych w latach 2014-2019 na podstawie monitoringu - tabela [xlsx], Główny Inspektorat Ochrony Środowiska.