Kaczlin
Kaczlin (niem. Katschlin) – średniej wielkości wieś sołecka w Polsce, położona w województwie wielkopolskim, w powiecie międzychodzkim, w gminie Sieraków[4][5], na terenie Sierakowskiego Parku Krajobrazowego
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
351[2] |
| Strefa numeracyjna |
61 |
| Kod pocztowy |
64-410[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PMI |
| SIMC |
0594287 |
Położenie na mapie gminy Sieraków  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu międzychodzkiego  | |
 52°39′43″N 16°09′39″E/52,661944 16,160833[1]
| |
Integralne części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0594293 | Lesionki | przysiółek |
Historia edytuj
Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od końca XIV wieku. Wymieniona po raz pierwszy w dokumencie zapisanym po łacinie z 1388 pod nazwą „Caczino", w 1398 „Caczlino", w 1402 „Kaczilino", w 1426 „Kaczlyno", w 1445 „Caczlino", w 1497 „Caschlyno"[6].
W 1388 odnotowany został spór sądowy o młyn w Kaczlinie, który sąd ziemski przysądził na 8 lat Mikołajowi z Szarokoźla w sporze z Anną Grabską i jej synem Abrahamem ponieważ jego dotychczasowy dziedzic był małoletni. W 1445 miejscowość była wsią szlachecką i leżała w powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1508 należała do parafii Lutomie (obecnie Lutom). W latach 1398-1426 właścicielem wsi był Mroczek Kaczliński, a w latach 1436-57 Marcin Kaczliński herbu Leszczyc prawdopodobnie syn poprzedniego dziedzica. W 1445 zapisał żonie Elżbiecie po 70 grzywien posagu i wiana na połowie swych części w Kaczlinie. W 1456 Elżbieta żona Marcina z Kaczlina 1/3 swego posagu wynoszącego 70 grzywien w wysokości około 24 grzywien przeznaczyła na ufundowanie altarii w Rożnowie. W 1499 wieś odnotowano jako wieś zalegającą z podatkami. W 1508 odnotowano pobór z 8 łanów ze wsi. W 1513 Jerzy Kaczliński kupił od swych sióstr Barbary, Katarzyny i Doroty ich części po ojcu i matce w Kaczlinie za 150 grzywien. W 1513 tenże zapisał żonie Klarze córce Macieja Gościejewskiego z Gaci po 150 grzywien posagu i wiana na części Kaczlina[6].
W 1563 Tomasz Wierzchaczewski oraz Wawrzyniec, Melchior, Serafin i Erazm Kaczlińscy dokonali podziału borów i lasów wokół wsi. Wymieniono granicę z miastem Sierakowem oraz z wsiami Bukowiec, Rzyżyn (obecnie Ryżyn), Lutomie, Sitowiec, a także z jeziorem Godziszewo. Odnotowano drogi: sierakowską oraz drożysko do Rzyżyna. Odnotowano obiekty fizjograficzne: Lesionki, Lisieńce albo Łysience (ku Lyssyenczom), Rudnik, “Wyelkye Trzezagowo”, Bielawa, Miecisko, Przysiek, Ostrowek, “Kawel Karlowski”, “Kawel Jackowski” oraz łoziska. W 1564 dziesięcina z Kaczlina należała do uposażenia klucza poznańskiego dóbr biskupa poznańskiego. W 1577 płatnikiem poboru ze wsi był Jakub Targowski[6].
W 1580 miejscowość była wsią szlachecką Kaczlino położoną w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Właścicielem był Jakub Rokossowski, który zapłacił pobór od 3 łanów, 6 zagrodników, pastucha z 30 owcami oraz roli karczmarskiej[6][7].
Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Międzyrzecz w rejencji poznańskiej[8]. Kaczlin należał do okręgu sierakowskiego tego powiatu i stanowił część majątku Sieraków, którego właścicielem był wówczas rząd pruski w Berlinie[8]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 208 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 27 dymów (domostw)[8].
W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kaczlin, po jej zniesieniu w gromadzie Sieraków. W latach 1975−1998 wieś administracyjnie należała do województwa poznańskiego.
Podział wsi edytuj
Wieś dzieli się na 3 integralne części: Kaczlin, Lesionki, Olendry.
Lesionki edytuj
To przysiółek przy drodze wojewódzkiej nr 133, graniczący od południa z jeziorem Godziszewskim należącym do obrębu wsi Lutom, a od wschodu ze wsią Ryżyn, leżącą w gminie Chrzypsko Wlk. Lesionki, są integralną częścią sołectwa Kaczlin[9].
Olendry edytuj
Olendry położone są w centrum sołectwa. Do tej części Kaczlina zalicza się kilka rozproszonych zabudowań gospodarstw rolnych. Olendry określa się także części przysiółka Lesionki[10]. Od początku roku 2011 koło Olendrów realizowane są odwierty złóż ropy naftowej[10].
Gospodarka edytuj
Wieś jest niewielkim ośrodkiem usługowym, we wsi działa Ochotnicza Straż Pożarna, oddział przedszkolny Szkoły Podstawowej w Lutomiu, sklep wielobranżowy.
Zachowuje jednak typowo rolniczy charakter. Jednym z ważniejszych gospodarstw rolnych jest ferma hodowli drobiu.
Połączenia komunikacyjne edytuj
Wieś zlokalizowana jest przy dwóch drogach wojewódzkich:
- DW nr 182; – biegnąca przez centrum Kaczlina do Wronek,
- DW nr 133; – biegnąca przez Lesionki do Chrzypska Wielkiego.
Turystyka edytuj
Szlaki turystyczne edytuj
pieszy szlak czarny PTTK: Góra → Grobia → Jez. Jaroszewskie → Sieraków → Lesionki → Lutom → Lutomek (19,3 km)
Sierakowska Sieć Szlaków Rowerowych- żółta: Tuchola → Kaczlin → Ryżyn → Lutom → Lutomek → Grobia → Jaroszewo → Góra,
Wielkopolski Szlak Stu Jezior - czarny: (...) → Sieraków → Lesionki → Ryżyn → → (...)
Wypoczynek edytuj
W Lesionkach, na północno-wschodnim brzegu jeziora Godziszewskiego znajduje się pole biwakowe oraz niestrzeżone kąpielisko.
Demografia edytuj
| rok | 1970 | 1978 | 1998 | 1999 | 2008 | 2009 | 2010 | 2012 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ludność | 436 | 389 | 345 | 341 | 356 | 353 | 379 | 382 |
Według danych Urzędu Gminy w Sierakowie, sołectwo 1 października 2012 r. liczyło 382 mieszkańców[13], dzięki czemu wieś zajmuje drugą pod względem ludności lokatę w gminie[a]. Powierzchnia wsi wynosi 6,54 km²[b], co daje średnią gęstość zaludnienia rzędu 58,4 os. na km² w 2012 r. Jest to zarazem najgęściej zaludniona wioska w gminie[c].
Stowarzyszenia i organizacje edytuj
Ochotnicza Straż Pożarna edytuj
Ochotnicza Straż Pożarna w Kaczlinie powstała w 1901 r. W 1960 r. oddano do użytku nowo wybudowaną remizę strażacką. W 1973 r. jednostka otrzymała samochód pożarniczy marki Star 21, który do dnia dzisiejszego wyjeżdża jeszcze m.in. do akcji gaśniczych. W 1982 r. jednostce nadano sztandar związkowy, a rok później została ona odznaczona za wzorową służbę na polu pożarnictwa ochotniczego Złotym Medalem Za Zasługi dla Pożarnictwa. OSP Kaczlin bierze czynny udział w zawodach sportowo-pożarniczych, manewrach oraz pokazach ratowniczo-gaśniczych[14]. Jednostka liczy:
- 22 członków czynnych,
- 1 członka honorowego,
- 35 członków MDP.
Uwagi edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 48012
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 410 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b c d Chmielewski 1987 ↓.
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. I, Wielkopolska, Warszawa 1883, s. 20.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère) Jana Nepomucena Bobrowica, 1846, s. 255.
- ↑ [https://web.archive.org/web/20110928201051/http://www.sierakow.pl/content.php?cms_id=581&lang=pl&p=p1&s=s5 Wykaz sołectw w Gminie Sieraków- Załącznik do uchwały Nr X /79/2003 Rady Miejskiej w Sierakowie z dnia 30 października 2003r w sprawie: zmiany uchwały nr VIII/54/2003 z dnia 1.07.2003 r. w sprawie: Statutu Gminy Sieraków]. październik 2003. [dostęp 2010-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (28 września 2011)].
- ↑ a b Ropa naftowa w Sierakowie: duża szansa dla naszej gminy!. marzec 2011. Cytat: Otwory poszukiwawcze i stosowne badania wykonane zostały już w dwóch lokalizacjach a obecnie realizowany jest trzeci odwiert w Lesionkach (Olendry) (pol.).
- ↑ Pracownia urbanistyczna "Plan 21" Poznań: Tekst zmiany Studium - tom I - Uwarunkowania rozwoju gminy, stanowiący załącznik nr 1. listopad 2010. s. 52/139. [dostęp 2012-10-21]. (pol.).
- ↑ GUS: Wszystkie dane dla miejscowości Kaczlin z GUS'u. 2009. [dostęp 2012-10-21]. Cytat: rok 2009 (pol.).
- ↑ sołectwo Kaczlin na stronie gminy. październik 2012. [dostęp 2012-10-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-08)].
- ↑ OSP KACZLIN.
Bibliografia edytuj
- Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. II (I – Ł), zeszyt 1, hasło „Kaczlin”. Wrocław: Ossolineum, 1988, s. 101-102.
Linki zewnętrzne edytuj
- Kaczlin w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”
- Kaczlin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 655.