Kamienica Macieja Łyszkiewicza w Warszawie
Kamienica Macieja Łyszkiewicza[2] – zabytkowa kamienica znajdująca się przy ul. Freta 16 w Warszawie.
 nr rej. 665 z 1.07.1965[1]
| |
 Fasada frontowa budynku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Freta 16 |
| Ukończenie budowy |
1787 |
| Zniszczono |
1944 |
| Odbudowano |
1950 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°15′05,3280″N 21°00′31,3560″E/52,251480 21,008710
| |
| Strona internetowa | |
Opis edytuj
Zbudowana w drugiej połowie osiemnastego wieku (lata 1782–1787) na Nowym Mieście, powstała poprzez połączenie dwóch innych kamienic. Uczynił to architekt Szymon Bogumił Zug na zlecenie polskiego zamożnego bankiera Macieja Łyszkiewicza. Potem kamienica miała wielu właścicieli. Jednym z nich (w latach 1858–1874) był posiadacz warszawskiej fabryki sztućców i maszyn Gerlach i Pulst – Wilhelm Gerlach oraz Dorota Schuster. Budynek zbudowano w stylu klasycystycznym. W 1933 roku w mury kamienicy wbudowano tablicę upamiętniającą odkrycie polonu i radu przez Marię Skłodowską Curie. W 1935 r. piętra oficyny zawaliły się. Po odbudowaniu pięter na zlecenie Jankiela Fiszchauta, po około 25 latach konstrukcja znów runęła. Wtedy, klasycystyczny budynek zmienił się w „czteropiętrową czynszówkę”. Na parterze pojawiły się witryny sklepów. W 1935 r. aresztowano Józefa i Stanisława Fiszchautów i administratora Mieczysława Podbora, ponieważ podczas tej tragedii zginęli ludzie.
W czasie powstania warszawskiego budynek był siedzibą sztabu Obwodu Warszawskiego Armii Ludowej. 26 sierpnia 1944 w wyniku bombardowania kamienica zawaliła się. Pod gruzami zginęli m.in. dowódca Obwodu Bolesław Kowalski ps. „Ryszard”, Stanisław Nowicki ps. „Feliks”, Edward Lanota ps. „Edward” i Anastazy Matywiecki ps. „Nastek”[3]. Upamiętnia ich tablica odsłonięta w 1954 roku[4].
Po wojnie pozostałości kamienicy zostały rozebrane, a ok. 1950 roku została odbudowana według projektu Stanisławy i Jerzego Dotkiewiczów. Pierwsze piętro pozostało bez zmian, lecz wyższe piętra zostały nieco uproszczone. Mieścił się tam Instytut Marksizmu i Leninizmu, a także Związek Nauczycielstwa Polskiego. W 1965 roku kamienica została wpisana do rejestru zabytków[1].
Współcześnie na pierwszym piętrze budynku działa Muzeum Marii Skłodowskiej Curie. Drugie piętro zajmuje archiwum muzealne, sala filmowa oraz mieści się tam siedziba Polskiego Towarzystwa Chemicznego.
Przypisy edytuj
- ↑ a b Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) − stan na 30 czerwca 2022 roku. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 32. [dostęp 2022-11-07].
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 3. Dmochowskiego-Furmańska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1996, s. 201. ISBN 83-9006629-2-2.
- ↑ Władysław Bartoszewski: 1859 dni Warszawy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008, s. 760. ISBN 978-83-240-1057-8.
- ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie kalendarz ilustrowany 1959”, s. 73, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”.
Bibliografia edytuj
- Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie [online] [dostęp 2020-02-20].
- Jerzy Majewski, Wydawnictwo Veda, maj 2003 „Warszawa Nieodbudowana – lata trzydzieste” (s. 82–87)