Wikipedia

Kazimierz Rzeszutko

Kazimierz Rzeszutko (ur. 13 stycznia 1907 w Tarnowie, zm. 10 marca 1996) – polski działacz robotniczy i komunistyczny.

Kazimierz Rzeszutko
Data i miejsce urodzenia

13 stycznia 1907
Tarnów

Data śmierci

10 marca 1996

Miejsce spoczynku

Cmentarz Posada w Sanoku

Miejsce zamieszkania

Sanok

Narodowość

polska

Partia

PPS, PZPR

Małżeństwo

Antonina

Dzieci

Wilhelm

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” Medal im. Ludwika Waryńskiego

Życiorys edytuj

Urodził się 13 stycznia 1907 w Tarnowie[1][2][3]. Był synem Bolesława (1876-1920, artysta-stolarz, wykonujący m.in. ołtarze i dekoracje do kościołów na Podkarpaciu, pracował także przy budowie dworku Ignacego Jana Paderewskiego w Kąśnej Dolnej) i Antoniny z domu Kazik[1].

Kazimierz Rzeszutko miał troje rodzeństwa. Wskutek choroby ojca od 1912 zamieszkiwał u wuja w Sanoku. W dzieciństwie w celu zarobkowym kolportował prasę robotniczą („Naprzód”, „Robotnik”). Kontynuując fach ojca, podjął naukę zawodu stolarskiego. Po jego śmierci zmuszony był podjąć pracę zarobkową. Był terminatorem stolarskim w Przemyślu w 1921. Od maja 1922 był zatrudniony w fabryce maszyn i wagonów w Sanoku na stanowisku pomocnika stolarza. w 1925 uzyskał świadectwo czeladnicze. Został działaczem ruchu robotniczego, członkiem Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (OMTUR) (legitymację OM TUR otrzymał z rąk Bolesława Drobnera), od 1926 Polskiej Partii Socjalistycznej – Lewica, od 1928 związków klasowych. W 1930 odbył służbę wojskową w stopniu kaprala. Od 1930 do 1935 był bezrobotny, pracując wówczas dorywczo, po czym w 1935 ponownie został stolarzem w sanockiej fabryce, tzw. „wagonówce” (do jego zatrudnienia wówczas przyczynił się Wilhelm Topinek, na cześć którego nazwał syna jego imieniem).

Tuż przed wybuchem II wojny światowej, 17 sierpnia 1939 został zmobilizowany do 22 pułku artylerii lekkiej z Przemyśla, po czym brał udział w kampanii wrześniowej w szeregach pododdziału artyleryjskiego w rejonie Olkusza i Pińczowa. Po otoczeniu przez Niemców w rejonie Jurkowa udało mu się przeprawić przez rzekę Nidę. Później pod Jarosławiem dostał się do niewoli, z której zbiegł. Przebywał w szpitalu w Narolu. 1 listopada 1939 powrócił do Sanoka. Podczas okupacji niemieckiej najpierw ukrywał się, a od 1941 pracował w wyuczonym zawodzie w prywatnej niemieckiej firmie budowlanej wznoszącej domy dla straży granicznej wzdłuż Sanu, m.in. na obszarze Bieszczadów, jednak po ataku Niemiec na ZSRR z połowy 1941 ponownie ukrywał się, zagrożony zsyłką na wschód. Został członkiem Związku Walki Zbrojnej[4].

 
Grobowiec Kazimierza Rzeszutko

Po zakończeniu działań wojennych w Sanoku w sierpniu 1944 znalazł się w gronie działaczy robotniczych wytypowanych przez przedstawicieli PKWN do objęcia stanowisk w Sanoku. 25 września 1944 z ramienia Polskiej Partii Socjalistycznej został wybrany delegatem do Tymczasowej Powiatowej Rady Narodowej w Sanoku[5]. Jeszcze w połowie sierpnia 1944 mianowany zastępcą komendanta powiatowego Milicji Obywatelskiej w powiecie sanockim, mając pod komendą ok. 60 posterunków, był współorganizatorem MO na tym terenie. Pełniąc stanowisko komendanta powiatowego MO w Sanoku 27 marca 1947 był w gronie władz miejskich witających w mieście generała Karola Świerczewskiego, który następnego dnia poniósł śmierć pod Jabłonkami. Według własnej relacji w Milicji służył przez 15 miesięcy. W tym czasie brał udział w działaniach wymierzonych w UPA i NSZ. Zaangażował się w działanie PPS. Został sekretarzem nowych władz PPS w Sanoku (według różnych źródeł drugim[6] oraz pierwszym[7]) pod koniec 1946 i pełnił tę funkcję do czasu zjednoczenia PPS i PPR. 4 kwietnia 1948 oraz jesienią tego roku wszedł w skład Wojewódzkiego Komitetu PPS w Rzeszowie[8][9]. Jako przedstawiciel PPS był delegatem na Zjazd Zjednoczeniowy 15 grudnia 1948 z PPR, po którym powstała Polska Zjednoczona Partia Robotnicza[10][11][12][13]. Wkrótce potem został członkiem historycznie pierwszego KW PZPR w Rzeszowie, wybranego 23 grudnia 1948[14]. W powołanej wówczas powiatowej instancji PZPR w Sanoku został I sekretarzem (drugim został Kazimierz Granat)[15]. Podczas I Wojewódzkiej Konferencji Wyborczej w Rzeszowie 11–12 czerwca 1949 został ponownie wybrany na członka KW PZPR[16]. W późniejszych latach działał w organizacji partyjnej w Krośnie na analogicznym stanowisku I sekretarza KP PZPR. Przez pięć lat był pracownikiem Instytutu Naftowego w Krośnie. Ukończył szkołę średnią w trybie zaocznym. Później w okresie 16 lat sprawował stanowisko kierownika wydziału w Miejskiej Radzie Narodowej w Sanoku. W 1956 był kierownikiem administracji w Powiatowej Radzie Narodowej w Sanoku. W latach 50. był zarejestrowanym informatorem Wojewódzkiego Urzędu do spraw Bezpieczeństwa Publicznego w Rzeszowie, funkcjonując pod pseudonimem „Janek”[17]. Do 1972 był zastępcą kierownika Wydziału Zdrowia w Sanoku. Po przejściu na emeryturę działał społecznie w Komitecie Miejskim PZPR w Sanoku, przy którym w 1981 był przewodniczącym referatu do spraw starych działaczy ruchu robotniczego. Do końca lat 80. pozostawał działaczem PZPR[18]. W 1988 był zaproszony na obchody jubileuszowe Kongresu Zjednoczeniowego z 1948, zorganizowane w Politechnice Warszawskiej[19].

W 1948 był współorganizatorem oddziału powiatowego w Sanoku Związku Uczestników Walki Zbrojnej o Niepodległość i Demokrację[20], a 18 lipca 1946 wybrany prezesem zarządu tegoż[21]. Potem był członkiem i działaczem miejskiego koła ZBoWiD w Sanoku[22]. 12 marca 1961 został wybrany członkiem komisji rewizyjnej oddziału powiatowego w Sanoku ZBoWiD[23].

Od 22 września 1934 jego żoną była Antonina (z domu Szczurek[24] lub Drwięga[25], ur. 1912[1] w Stanach Zjednoczonych, zm. 1988 w Sanoku[25][26]), z którą miał córkę (ur. w latach 30.), oraz syna Wilhelma (ur. 1938, oficer i wykładowca)[27].

Kazimierz Rzeszutko zmarł 10 marca 1996. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Posada w Sanoku.

Odznaczenia i wyróżnienia edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Księga małżeństw (1924–1936). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. s. 648.
  2. ↑ Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Rzeszowie (1944) 1983-1990. Kazimierz Rzeszutko. inwentarz.ipn.gov.pl. [dostęp 2017-07-29].
  3. ↑ Wiesław Koszela. 80-lecie urodzin Kazimierza Rzeszutki. Owocne lata pracy i walki. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1, nr 4 (403) z 1–10 lutego 1987. 
  4. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. Tabela 2.
  5. ↑ Janina Zborowska (oprac.): Z dziejów kształtowania się władzy ludowej i życia społeczno-politycznego na Podkarpaciu w latach 1944–1947. Wybór źródeł. Rzeszów – Krosno: 1984, s. 30. ISBN 83-03-00732-7.
  6. ↑ II. PPR na czele mas w walce o utrwalenie władzy ludowej na Rzeszowszczyźnie. Jednolitofrontowe tendencje w PPS. W: Kształtowanie się władzy ludowej na Rzeszowszczyźnie. T. II. Rzeszów: Komitet Wojewódzki PZPR w Rzeszowie, 1966, s. 109.
  7. ↑ Stanisław Dobrowolski. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Kształtowanie się władzy w Sanoku w latach 1944–1950. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 129, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  8. ↑ III. Realizacja 3-letniego planu odbudowy. O działalności PPS. Stan organizacyjny. W: Kształtowanie się władzy ludowej na Rzeszowszczyźnie. T. II. Rzeszów: Komitet Wojewódzki PZPR w Rzeszowie, 1966, s. 228–229.
  9. ↑ Bronisław Syzdek: Ruch robotniczy w województwie rzeszowskim w latach 1944–1948. W: Bronisław Syzdek (red. nauk.): Ruch robotniczy na ziemi rzeszowskiej 1918–1975. Warszawa: Książka i Wiedza, 1980, s. 356.
  10. ↑ III. Realizacja 3-letniego planu odbudowy. Kongres zjednoczeniowy partii robotniczych. W: Kształtowanie się władzy ludowej na Rzeszowszczyźnie. T. II. Rzeszów: Komitet Wojewódzki PZPR w Rzeszowie, 1966, s. 236.
  11. ↑ Bronisław Syzdek: Ruch robotniczy w województwie rzeszowskim w latach 1944–1948. W: Bronisław Syzdek (red. nauk.): Ruch robotniczy na ziemi rzeszowskiej 1918–1975. Warszawa: Książka i Wiedza, 1980, s. 357.
  12. ↑ Józef Ząbkiewicz. W rocznicę Kongresu. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1, nr 2 (329) z 10–20 stycznia 1985. 
  13. ↑ Andrzej Brygidyn, W latach powojennych. W dobie stalinowskiego terroru, w: Sanok. Dzieje miasta, praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 777.
  14. ↑ III. Realizacja 3-letniego planu odbudowy. Kongres zjednoczeniowy partii robotniczych. W: Kształtowanie się władzy ludowej na Rzeszowszczyźnie. T. II. Rzeszów: Komitet Wojewódzki PZPR w Rzeszowie, 1966, s. 237–238.
  15. ↑ Andrzej Brygidyn, W latach powojennych. W dobie stalinowskiego terroru, w: Sanok. Dzieje miasta, praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 778.
  16. ↑ III. Realizacja 3-letniego planu odbudowy. Aparat partyjny KW PZPR w Rzeszowie. W: Kształtowanie się władzy ludowej na Rzeszowszczyźnie. T. II. Rzeszów: Komitet Wojewódzki PZPR w Rzeszowie, 1966, s. 239–241.
  17. ↑ Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Rzeszowie (1944) 1983-1990. Kazimierz Rzeszutko. inwentarz.ipn.gov.pl. [dostęp 2017-07-29].
  18. ↑ Józef Ząbkiewicz. 1-majowe spotkanie weteranów pracy. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1–2, nr 15 (414) z 20–31 maja 1987. 
  19. ↑ W Politechnice Warszawskiej po 40 latach. Trzeba powrócić do korzeni naszego ruchu.... „Nowiny”, s. 3, nr 286 z 9 grudnia 1988. 
  20. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 29–30.
  21. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 32.
  22. ↑ a b Andrzej Brygidyn. Wierność do końca – dewizą żołnierzy Września (II). „Gazeta Sanocka – Autosan”. 12 (246), s. 5, 10–20 września 1982. 
  23. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 58.
  24. ↑ Indeks do Ksiąg Zaślubionych Parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku od roku 1911. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 159 (Tom K, poz. 44).
  25. ↑ a b Księga Zmarłych 1975–1995 Sanok. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 113 (poz. 4).
  26. ↑ Antonina Rzeszutko. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2021-11-25].
  27. ↑ Spośród wielu... Wilhelm Rzeszutko. W: Stanisław Dydek: Zespół Szkół Mechanicznych w Sanoku 1946–1996. Brzozów: Oficyna Wydawniczo-Reklamowa „Edytor” w Brzozowie, 1997, s. 166–169. ISBN 83-87450-00-6.
  28. ↑ Zanim ruszą 1-majowe pochody. Wojewódzkie akademie i koncerty. Krośnieńskie. „Nowiny”, s. 75, nr 100 z 30 kwietnia – 1 maja 1985. 
  29. ↑ Marian Struś. Wojewódzka akademia 1-majowa w Sanoku. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1–2, nr 14 (341) z 10–20 maja 1985. 
  30. ↑ Idea PPR określiła losy naszego kraju. Dalsze uroczystości na Rzeszowszczyźnie. W Sanoku. „Nowiny”, s. 2, nr 17 z 18 stycznia 1972. 
  31. ↑ W przeddzień Świąta Pracy. W Krośnie. „Nowiny”. Nr 100, s. 2, 30 kwietnia – 1 maja 1987. 
  32. ↑ Przed 59 Rewolucji Październikowej. „Nowiny”, s. 2, nr 253 z 5 listopada 1976. 
  33. ↑ Spotkanie weteranów ruchu robotniczego w Sanoku. „Nowiny”, s. 2, nr 11 z 14 stycznia 1987. 

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kazimierz_Rzeszutko&oldid=71781017”