Kościół Sant’Aponal
Kościół Sant’Aponal (nazwa w języku weneckim, wł. chiesa di Sant’Apollinare, pl. kościół św. Apolinarego) – rzymskokatolicki kościół w Wenecji, w dzielnicy (sestiere) San Polo. Administracyjnie należy do Patriarchatu Wenecji. Jest kościołem filialnym w parafii San Silvestro I Papa, wchodzącej w skład dekanatu San Polo - Santa Croce - Dorsoduro[1]. Został ufundowany w XI wieku przez pochodzące z Rawenny rody Scevola (lub Sciacola) i Rampani otrzymując wezwanie św. Apolinarego, patrona rodzinnego miasta swych fundatorów. Jego obecny wygląd jest efektem XV-wiecznej przebudowy. Od 1984 roku zdesakralizowany, pełni funkcję archiwum weneckiego urzędu stanu cywilnego.
| Kościół filialny (do 1984) | |||||||||||||||||
.jpg) Fasada kościoła od strony Campo Sant'Aponal | |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Adres |
Campo Sant'Aponal, 30100 Venezia (VE) | ||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Wenecji  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Włoch  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Wenecji Euganejskiej  | |||||||||||||||||
 45°26′16,58″N 12°19′57,40″E/45,437939 12,332611
| |||||||||||||||||
Historia edytuj
XI–XVIII w. edytuj
Kościół został ufundowany w 1034 roku przez rody Scevola (lub Sciacola[1]) i Rampani otrzymując wezwanie św. Apolinarego, patrona rodzinnego miasta swych fundatorów (znanego w wersji weneckiej jako Sant’Aponal). Pierwsze zapisy na jego temat pochodzą z dokumentów z 1060 roku[2]. Kościół szybko uzyskał uprawnienia kościoła parafialnego. Jednak w 1212 roku Sykard, biskup Cremony i nuncjusz papieski w Wenecji przekazał go, z powodu złego zarządzania, patriarsze Grado, pod którego jurysdykcją pozostawał on przez pewien okres[3]. W 1261 roku w kościele została założona Scuola di San Giovanni Evangelista[4].
Obecny kościół jest efektem przebudowy z 1407 roku. W 1583 roku został ponownie odrestaurowany, a jego wnętrze przebudowano montując płaski, kasetonowy strop[2]. W lipcu 1630 roku został konsekrowany przez patriarchę Giovanniego Tiepolo[3]. W 1791 roku kościół ponownie odrestaurowano[2].
XIX w. edytuj
W latach 1400–1807 miał status kolegiaty, zarządzanej przez kapitułę złożoną z trzech kapłanów tytularnych, diakona i subdiakona, którzy pierwotnie wspólnie zarządzali majątkiem, dzieląc obowiązki związane z opieką duszpasterską i sprawowaniem liturgii[3]. Na mocy dekretu napoleońskiego Królestwa Włoch z 5 czerwca 1805 roku (oraz kolejnych dekretów) zainicjowano w Wenecji proces kasat i przekształceń kościołów i klasztorów oraz zmian granic parafii[5]. W 1810 roku kościół stracił status kościoła parafialnego. Francuzi pozbawili go dzieł sztuki i wyposażenia[2]. Teren jego parafii został włączony do parafii San Silvestro I papa. Kościół pełnił między innymi funkcję: schroniska dla ubogich, więzienia dla więźniów politycznych, składu węglowego i sklepu[3]. W tym czasie jego fasadę przepruto czterema prostokątnymi oknami. Później został sprzedany na aukcji Angelowi Vianello[2]. Ten w 1840 roku odsprzedał kościół pewnemu bractwu, które po przeprowadzeniu niezbędnych prac konserwatorskich, w czerwcu 1851 roku ponownie przywróciło go do funkcji sakralnych[3]. Zwróconych wówczas zostało pięć z ośmiu zabranych wcześniej ołtarzy. Ołtarz główny z obrazem Męczeństwo św. Apolinarego pędzla Lattanzia Quereny został tu przeniesiony z kościoła Santa Giustina w Castello, który przekształcono w szkołę[2]. Wkrótce potem nadano kościołowi status oratorium, podporządkowując je parafii San Silvestro I papa. Po śmierci ostatniego współbrata oratorium stało się własnością fabriccerii[a] San Silvestro[3].
XX w. edytuj
W 1929 roku kościół został odrestaurowany. W 1984 roku został zamknięty i przeznaczony na archiwum weneckiego urzędu stanu cywilnego[2].
Architektura edytuj
Fasada edytuj
Kościół ma widoczną tylko fasadę i apsydę, jego boki natomiast są wtopione w zabudowę miejską; domy położone wzdłuż ściany północnej zostały zbudowane na terenie średniowiecznego portyku. Piętnastowieczna, gotycka fasada jest podzielona na trzy części przez pilastry i zwieńczona pięcioma edykułami[1]. Ścianę fasady zdobi duży, marmurowy krucyfiks z końca XIV wieku, wykuty z kamienia istryjskiego. Pod nim znajduje się okrągłe okno, a niżej – płaskorzeźba z początku XVI wieku, przedstawiająca Madonnę z Dzieciątkiem na Tronie. Jeszcze niżej, nad portalem, widnieje płaskorzeźba przedstawiająca scenę Ukrzyżowania z Dziewicą Maryją i św. Janem Ewangelistą, zwieńczoną gotyckim łukiem i flankowaną przez postacie świętych, umieszczonych w iglicowych niszach[2].
- Dekoracje fasady
-
Krucyfiks -
Madonna z Dzieciątkiem na Tronie -
Ukrzyżowanie z Dziewicą Maryją i św. Janem Ewangelistą
_Bas_relief.jpg)
Apsyda edytuj
Ściana apsydialna, zwrócona w stronę podziemnego kanału, jest zwieńczona trójkątnym szczytem i przepruta oknami termalnymi[b] i prostokątnymi[1].
Kampanila edytuj
Wolno stojąca, wysoka na 50 m wenecko-bizantyńska kampanila, z zestawem dzwonów uruchamianych ręcznie, została wzniesiona na przełomie XII i XIII wieku[2]. Podczas restauracji w 1407 roku dodano do niej ośmioboczny bęben[1]. Podstawę kampanili zdobią płaskorzeźby z XI wieku. Wśród nich znajdowało się jedno z najstarszych na terenie Wenecji przedstawień Lwa Świętego Marka (obecnie w Museo Correr)[2].
Wnętrze edytuj
Jednonawowe wnętrze, przebudowane w XIX wieku, ma ściany podzielone gzymsem na dwie części w różnych porządkach architektonicznych. W części dolnej znajdują się trzy duże prostokątne kapliczki apsydalne. Płaski, kasetonowy sufit pochodzi z XVI wieku[1].
Podania związane z kościołem edytuj
Według weneckiej legendy papież Aleksander III uchodząc przed wojskami cesarza Fryderyka I Barbarossy znalazł schronienie w pobliżu kościoła, pod wejściem do Sottoportego della Madonna. O jego ówczesnych kłopotach świadczy tablica pamiątkowa obiecując wieczysty odpust zupełny każdemu, kto odmówi na tym miejscu modlitwy Pater Noster i Ave Maria[6].
Uwagi edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Le Chiese delle Diocesi italiane: Chiesa di Sant′Apollinare, vulgo Sant′Aponal <sestiere di San Polo, Venezia>. www.chieseitaliane.chiesacattolica.it. [dostęp 2020-03-29]. (wł.).
- ↑ a b c d e f g h i j Jeff Cotton: Sant’Aponal. www.churchesofvenice.co.uk. [dostęp 2020-03-29]. (ang.).
- ↑ a b c d e f SIUSA – Sistema Informativo Unificato per le Soprintendenze Archivistiche: Parrocchia di Sant'Apollinare, Venezia. siusa.archivi.beniculturali.it. [dostęp 2020-03-29]. (wł.).
- ↑ Scuola Grande San Giovanni Evangelista: Scuola Grande. www.scuolasangiovanni.it. [dostęp 2020-03-29]. (ang.).
- ↑ Emma Filipponi: Città e attrezzature pubbliche nella Venezia di Napoleone e degli Asburgo: le rappresentazioni cartografiche. virgo.unive.it. [dostęp 2020-03-29]. (wł.).
- ↑ Jonathan Buckley: The Rough Guide to Venice & the Veneto. Wyd. 6. New York, London, Delhi: Rough Guides, 2004, s. 114. ISBN 1-84353-302-2. (ang.).