Kultura Suciu de Sus
Kultura Suciu de Sus (znana także jako kultura Felsöszöcs lub kultura Felsöszöcs-Stanowo) – kultura archeologiczna środkowej epoki brązu obejmująca obszar dorzecza górnej Cisy.
Geneza edytuj
Omawiana jednostka kulturowa powstała na bazie kultury Otomani, której stanowiła kontynuację. Po części rozwijała się ona na wspólnym terytorium z kulturą pilińską.
Chronologia i zasięg występowania edytuj
Kultura Suciu de Sus rozwijała się w stosunkowo krótkim okresie. Datuje się ją na okres brązu D, według podziału chronologicznego dokonanego przez Paula Reineckego, czyli na lata 1300–1200 p.n.e. Swoim zasięgiem obejmowała obszar dorzecza górnej Cisy w północno-zachodniej Rumunii, północno-wschodnich Węgier oraz na Ukrainie Zakarpackiej. Elementy inwentarza tej kultury spotyka się w Siedmiogrodzie, gdzie rozwijała się grupa Berkesz-Demecser.
Osadnictwo edytuj
Osadnictwo kultury Suciu de Sus miało charakter otwarty. Zamieszkiwano głównie osady tellowe charakteryzujące się zwartą zabudową. Nie istnieją żadne dowody poświadczające, że osiedla te były w jakiś sposób fortyfikowane.
Obrządek pogrzebowy edytuj
Obrządek pogrzebowy kultury Suciu de Sus był ciałopalny. Zmarłych chowano w popielnicach wkładanych do jam wykopanych w ziemi. Były to zazwyczaj groby płaskie, to znaczy nie wznoszono nad nimi żadnych nasypów, chociaż zdarzały się od tego wyjątki. Groby te tworzyły w większych skupieniach cmentarzyska. Wyjątkowym stanowiskiem jest cmentarzysko położone w miejscowości Lăpuș w okręgu Marmarosz. Na stanowisko to składa się kilkadziesiąt kurhanów o średnicach od 20 do 100 metrów, wysokich na 5 metrów. Pod nasypami odkryto groby ciałopalne, bezpopielnicowe, w których szczątki rozsypano po wykopanej jamie. Wyposażone były w dużą liczbę naczyń oraz wyrobów metalowych, zarówno brązowych jak i żelaznych. Przedmioty te trudno jest przyporządkować do jednej kultury, jednak na podstawie bogatej dekoracji i formy naczyń cmentarzysko w Lăpuș uważa się za stanowisko należące do kultury Suciu de Sus.
Inwentarz edytuj
Formy ceramiczne charakterystyczne dla inwentarza kultury Suciu de Sus to między innymi głębokie misy, wazy, naczynia sitowate, duże garnki, kubki i gliniane piecyki przenośne. Charakterystyczna jest również dekoracja naczyń. Ornament był głęboko ryty, niekiedy wycinany, a następnie wypełniany białą inkrustacją. Wśród motywów zdobniczych występują będące efektem podłoża kultury Otomani spirale i ornament krzywolinijny, a także wynikające z wpływów kultury Wietenberg trójkąty i inne znaki, jakby wycięte na powierzchni naczynia. W omawianej jednostce taksonomicznej występowały również skarby, z których znamy wyroby brązowe. Były to czekany i naramienniki z tarczkami spiralnymi.
Bibliografia edytuj
- Marek Gedl: Archeologia pierwotna i wczesnośredniowieczna. Część III: Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Europie. Kraków: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1985.
- Janusz Krzysztof Kozłowski (red.): Encyklopedia historyczna świata. Tom I: Prehistoria. Kraków: Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, 1999.