Mleczaj fiołkowy
Mleczaj fiołkowy (Lactarius violascens (J. Otto) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
mleczaj fiołkowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Lactarius violascens (J. Otto) Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 342 (1838) [1836-1838] | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1816 r. Johann Gottfried Otto, nadając mu nazwę Agaricus violascens. Obecną nazwę nadał mu Elias Fries w 1838 r.[1] Pozostałe synonimy:
- Galorrheus violascens (J. Otto) P. Kumm. 1871
- Lactarius uvidus var. violascens (J. Otto) Quél. 1888
- Lactifluus violascens (J. Otto) Kuntze 1891[2].
Polską nazwę nadała Alina Skirgiełło w 1988 r.[3]
Morfologia edytuj
Średnica 5–10 cm, początkowo płaski z podwiniętym brzegiem, potem nieco wklęsły na środku,z małym garbkiem i prostym, brzegiem. Powierzchnia błyszcząca, gładka, sucha, w stanie wilgotnym nie śluzowata, fioletowobrązowa z koncentrycznymi, brunatnofioletowymi pręgami, po uciśnięciu ciemniejąca[4].
Przyrośnięto-zbiegające, z blaszeczkami, ochrowobrązowe, czasami z rudym odcieniem, po uszkodzeniu fioletowieją[4].
O wysokości 4–6 cm i średnicy 1–1,25 cm, walcowaty, początkowo watowaty, potem komorowaty. Powierzchnia gładka, czasami z małymi jamkami, jasnoochrowa, po uciśnięciu brudnoliliowa[4].
Białawy z żółtawym odcieniem, jędrny, na powietrzu przebarwiający się na fioletowo, szczególnie pod blaszkami, o owocowym zapacu i nieco gorzkim smaku. Mleczko wydziela się obficie, jest białawe, powoli przebarwia się na fioletowo, ale oddzielone od miąższu nie zmienia barwy[4].
Kremowośmietankowy[4].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki 42–48 × 10–12 µm. Cystydy liczne, 50–70 × 7–10 µm. Zarodniki 9–11 × 7,5–8,5 µm µm, o powierzchni pokrytej brodawkami i grubymi, łączącymi je listewkami tworzącymi poprzerywaną siateczkę[4].
- Gatunki podobne
Mleczaj lepki (Lactarius uvidus) jest ma jaśniejszy kapelusz i nie jest pręgowany, w budowie mikroskopowej różni się brakiem ziarnistego, pozakomórkowego pigmentu[4].
Występowanie i siedlisko edytuj
Znane są jego stanowiska w Europie, Rosji, Japonii i w Ameryce Północnej[5]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył sześć stanowisk[3]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[6]. Na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski ma status V – gatunek narażony, który zapewne w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[7].
Naziemny grzyb mykoryzowy. Występuje w lasach mieszanych i liściastych, zwłaszcza pod dębami[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-04-21] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-04-21] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Alina Skirgiełło, Mleczaj (''Lactarius''). Grzyby (''Mycota''), tom 25. Podstawczaki (''Basidiomycetes''), gołąbkowce (''Russulales''), gołąbkowate (''Russulaceae''), mleczaj (''Lactarius''), Kraków: PWN, 1998, ISBN 83-85444-65-3.
- ↑ Występowanie Lactarius violascens na świecie (mapa) [online], grzyby.pl [dostęp 2023-04-21] (pol.).
- ↑ Aktualne stanowiskaLactarius violascens w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-04-21] (pol.).
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.