Wikipedia

Leda z łabędziem (obraz Leonarda da Vinci)

Leda z łabędziem – zaginiony obraz Leonarda da Vinci znany za sprawą kopii i źródeł pisanych.

Leda z łabędziem
Ilustracja
Kopia przypisywana Cesaremu da Sesto
Autor

Leonardo da Vinci

Data powstania

XVI w.

Multimedia w Wikimedia Commons

Opis obrazu edytuj

Rysunki oraz kopie przedstawiają księżniczkę Ledę podczas zbliżenia ze Zeusem, który przybrał postać łabędzia[1][2]. Ptak wydaje się nieustępliwy[1]. Stoi z wyciągniętą w górę szyją, skrzydłami mocno obejmuje biodra Ledy[1][3]. Leda ma spuszczony wzrok, odwraca się od kochanka, ale trzyma go obiema rękami[4]. Jednocześnie prowokuje kochanka, wysuwając w jego stronę piersi i ramiona[5]. Leda jest pulchna, symbolizuje zarówno małżonkę jak i matkę[6]. U stóp Ledy raczkuje jej potomstwo: Helena, Klitajmestra, Kastor, Polluks[2]. Według historyka sztuki Franka Zöllnera erotyzm na obrazie potęguje obecna roślinność przybrzeżna na środkowym planie. Nawiązaniem do prokreacji jest pałka szerokolistna, której kwiatostan na kształt kolby. Roślina ta w stosownym momencie rozsiewa nasiona. Roznoszone przez wiatr nasiona zapewniają roślinie rozprzestrzenianie się i trwanie[4]. Biografiści Leonarda Charles Nicholl i Walter Isaacson zwracają uwagę, że Leonardo skupiał się przede wszystkim na rozrodczości, a nie na erotyzmie[6][7].

Historia edytuj

Leda została namalowana na bazie wielu szkiców[1]. Pierwsze rysunki powstały około 1505 roku[6]. W jednym z najwcześniejszych szkiców Leonardo przedstawił klęczącą Ledę, wzorując się na postaci św. Hieronima z niedokończonego Świętego Hieronima na pustyni[8]. W późniejszych szkicach nadał lekkie wygięcie ciału Ledy ściganej przez łabędzia. Na samym końcu zdecydował się namalować akt. Na jednym z rysunków Zeus-łabędź obejmuje Ledę skrzydłem, a Leda delikatnie pieści jego głowę lewą ręką oraz czule się do niego zwraca. Prawą ręką wskazuje dopiero co wyklute z jaj potomstwo[1]. Obraz namalowano na desce[3]. W przeciwieństwie do innych obrazów przedstawiając mit o Ledzie, Leonardo nie ukazał sceny uwodzenia księżniczki, a moment narodzin jej dzieci[2]. Modelką pozującą do Ledy była prostytutka[9]. Nie wiadomo, kto mógł być zleceniodawcą obrazu[10].

Oryginalny obraz jest uważany za zaginiony. Jego wygląd jest znany za sprawą kopii i źródeł pisanych. Kopie obrazu namalowali m.in. Francesco Melzi[2], przypuszczalnie również Cesare da Sesto (ok. 1505–1510)[1].

Giovanni Paolo Lomazzo podaje, że Leda z łabędziem był jednym z nielicznych obrazów ukończonych przez Leonarda[11]. O obrazie nie wspominał Giorgio Vasari, autor Żywotów najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów[12]. Według relacji z 1625 roku w królewskiej rezydencji w Fontainebleau znajdował się obraz przedstawiający Ledę niemal zupełnie nagą[11]. Obraz zniknął ze zbiorów pod koniec XVII wieku[12]. Według anegdoty oryginalną wersję Ledy z łabędziem zniszczyła Madame de Maintenon, kochanka, a następnie żona Ludwika XIV. Kobieta miała uznać obraz za zbyt nieobyczajny[11].

Giampietrino namalował Klęczącą Ledę, przypisaną (m.in. przez Johanna Wolfganga von Goethego) za obraz Leonarda[13]. Salai malując Mona Vannę zapożyczył rozwiązania z Mona Lisy i Ledy z łabędziem[14]. Charles Nicholl sugeruje, że Leonardo mógł nigdy nie namalować obrazu[12].

Galeria edytuj

  •  
    Jeden ze szkiców Leonarda przedstawiających Ledę z łabędziem
  •  
    Studium głowy Ledy
  •  
    Leda z łabędziem Francesca Melziego

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f Zöllner 2005 ↓, s. 81.
  2. ↑ a b c d Isaacson 2019 ↓, s. 465.
  3. ↑ a b Isaacson 2019 ↓, s. 467.
  4. ↑ a b Zöllner 2005 ↓, s. 84.
  5. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 466.
  6. ↑ a b c Nicholl 2006 ↓, s. 419.
  7. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 468.
  8. ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 22, 81.
  9. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 462.
  10. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 418.
  11. ↑ a b c Isaacson 2019 ↓, s. 464.
  12. ↑ a b c Nicholl 2006 ↓, s. 417.
  13. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 447–448.
  14. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 461.

Bibliografia edytuj

  • Walter Isaacson: Leonardo da Vinci. Kraków: Insignis Media, 2019. ISBN 978-83-66071-41-4.
  • Charles Nicholl: Leonardo Da Vinci. Lot wyobraźni. Warszawa: WAB, 2006.
  • Frank Zöllner: Leonardo da Vinci 1452–1519. Warszawa: Taschen, Edipresse Polska S. A., 2005. ISBN 83-89571-85-4.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Leda_z_łabędziem_(obraz_Leonarda_da_Vinci)&oldid=73675174”