Wikipedia

Leszczyny (Kłodzko)

Leszczyny (zwane inaczej Leszczyną; niem.: Hasengraben[1]) – historyczna dzielnica Kłodzka, położona w północno-zachodniej części miasta[2]. Powstała w 1. połowie XVIII wieku jako podmiejska osada i został włączona w skład miasta blisko dwieście lat później[3]. Zamieszkuje je kilkuset mieszkańców. Od 2 połowy XX wieku przekształca się w przemysłowe centrum miasta.

Leszczyny
zniesiona część miasta Kłodzka
Ilustracja
Zakład General Electric przy ul. Zajęczej
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

kłodzki

Miasto

Kłodzko

Data założenia

1748

W granicach Kłodzka

1945

SIMC

0984090

Powierzchnia

ok. 2,72 km²

Wysokość

320–330 m n.p.m.

Kod pocztowy

57-300

Tablice rejestracyjne

DKL

Położenie na mapie Kłodzka
Położenie na mapie
50°26′57″N 16°37′24″E/50,449167 16,623333

Jako część miasta funkcjonowała do 2023 r.[4]

Geografia edytuj

Położenie geograficzne edytuj

Leszczyny położone są w północno-zachodniej części Kłodzka. Graniczą na zachodzie z wioskami gminy Kłodzko: Mikowicami i Korytowem, na północy z Gołogłowami (gmina Kłodzko) i Ustroniem (właściwie Ustroniem Dolnym), na wschodzie z osiedlem im. św. Wojciecha, a na południu z Kościelnikami[5]. Od centrum miasta oddalone są o ok. 2,4 km[2].

Warunki naturalne edytuj

Dzielnica położona jest na wysokości około od 320 do 330 m n.p.m. na rozległym płaskowyżu, będącym centralną częścią Kotliny Kłodzkiej. Leszczyny leżą na terenie dawnego koryta pra-Nysy Kłodzkiej, która niegdyś omijała Forteczną Górę od strony zachodniej. W związku z tym zalegają tu grube warstwy plejstoceńskich osadów rzecznych oraz gliny zwałowe na podłożu moren dennych. Ponadto występują tutaj gliny ceramiczne, w postaci drobnowarstwowych iłów i glinek[1].

Historia edytuj

Daty wzmianek
o miejscowości i
jej oficjalne
nazwy według źródeł[6]
1748 Hasengraben
1945 Leszczyny
Leszczyna

Powstanie Leszczyn związane jest z działalnością króla Prus Fryderyka II Wielkiego z dynastii Hohenzollernów, który po zdobyciu w 1742 roku Śląska i ziemi kłodzkiej[7], rozpoczął na szeroką skalę kolonizację tych ziem[8]. W ich czasie w 1748 roku powstały Leszczyny, które składały się z trzech przysiółków[9]. W osadzie tej mieszkał jeden zagrodnik, a każda z poszczególnych części miała własnego właściciela, którymi byli: Georg Kuschel, Caspar Kuschel i von Schenckendorf. Rozbudowa osady trwała do 2. połowy XVIII wieku i miała ona stanowić sieć osad wokół twierdzy kłodzkiej, która ulegała powiększeniu. W tym celu władze pruskie oczyszczały przedpole twierdzy, wysiedlając ludność mieszkającą w pobliżu fortyfikacji, przenosząc ją na większą odległość. Jedną z takich osad były Leszczyny, chociaż nie wyklucza się, że już wcześniej mogły tu istnieć jakieś folwarki miejskie lub mieszczańskie. Leszczyny były osadą rolniczą, która wykorzystywała bliskość Kłodzka i bardzo dobre gleby. W XIX wieku odkryto tu złoża gliny i zbudowano tu dużą cegielnię, która zaopatrywała miasto w cegłę i dachówki[1].

Po przejęciu Kłodzka w 1945 roku przez władze polskie Leszczyny zostały oficjalnie włączone do miasta. Mimo to wciąż zostały peryferyjnym przedmieściem. Nie rozwinęły się i nie powstały nowe domy. Rozbudowano nieco cegielnię, przemianowując ją na Zakłady Ceramiki Budowlanej, zaś w zabudowaniach pofolwarcznych ulokowano Państwowe Gospodarstwo Rolne[1]. Pewne zmiany nastąpiły w końcu lat 60. XX wieku, kiedy zaczęto lokować w tym miejscu nowe zakłady przemysłowe[1]. Dwadzieścia lat później przez środek Leszczyn przeprowadzono północna obwodnicę Kłodzka (obecna ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego)[10].

Po restrukturyzacji polskiej gospodarki mającej miejsce w latach 90. XX wieku, na terenie Leszczyn pod koniec tej dekady powstały liczne przedsiębiorstwa wchodzące w skład podstrefy Kłodzko Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Invest-Park”, założonej w 1997 roku. Spowodowało to częściowy rozwój dzielnicy, która stała się kłodzkim centrum przemysłowym[11].

 
Cegielnia przy ul. Zajęczej
 
Biurowiec przy ul. Zajęczej
 
Dom przy ul. Zajęczej

Administracja edytuj

Obszar Leszczyn od zawsze dzielił losy polityczno-administracyjne z Kłodzkiem, zostając do niego oficjalnie włączony w 1. połowie XX wieku. Po zakończeniu II wojny światowej znalazł się w granicach Polski. Wszedł jako część Kłodzka w skład województwa wrocławskiego, powiatu kłodzkiego[12]. Z kolei po zmianach w administracji terenowej w latach 70. XX wieku wszedł w skład województwa wałbrzyskiego[13]. W 1999 roku ponownie reaktywowano powiat kłodzki, który wszedł w skład województwa dolnośląskiego[14].

Na terenie Kłodzka nie występują pomocnicze jednostki administracyjne, takie jak: osiedla, czy dzielnice, dlatego też o większości spraw decyduje samorząd miejski, którego siedziba znajduje się w ratuszu na pl. Bolesława Chrobrego, na Starym Mieście. Mieszkańcy wybierają do Rady Miasta pięciu radnych co 5 lat (do 2018 roku kadencja wynosiła 4 lata), tworząc okręg wyborczy nr 4, wraz z całą północno-zachodnią częścią miasta, położoną na lewym brzegu Nysy Kłodzkiej[15].

Edukacja i kultura edytuj

Dzielnica nie posiada żadnej placówki kulturalno-oświatowej. Dzieci w wieku 7–15 lat pobierają naukę w mieszczącej się na pobliskim osiedlu Kruczkowskiego – Szkole Podstawowej nr 3 im. kpt. Betleja przy ul. Jana Pawła II 2-4.[16] Po jej ukończeniu młodzież kontynuuje kształcenie w zdecydowanej większości w szkołach średnich położonych w centrum miasta[17].

Religia edytuj

Osobny artykuł: Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Kłodzku.

Większość mieszkańców Leszczyn stanowią wyznawcy Kościoła rzymskokatolickiego. Osiedle wchodzi w skład katolickiej parafii Podwyższenia Krzyża Świętego, powstałej w 1982 roku z wyodrębnienia z parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Obejmuje ona swoim zachodnią część miasta. Jej siedziba znajduje się na terenie osiedla im. Kruczkowskiego. Obecnie funkcję proboszcza sprawuje ks. Julian Rafałko. Parafia ta wchodzi w skład diecezji świdnickiej i dekanatu kłodzkiego[18][19].

Architektura i urbanistyka edytuj

 
Hurtownie położone przy ul. Zajęczej
 
Ulica Zajęcza – widok za obwodnicą północną

Najstarsze zabudowania Leszczyn znajdują się w północno-zachodniej części Kłodzka, a od reszty miasta oddziela je obwodnica północna, powstała w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Ich zabudowania są luźno rozrzucone wzdłuż niewielkiego bezimiennego potoku, będącego prawym dopływem Ścinawki[1].

W skład osiedla wchodzą 4 ulice[20]:

  • ul. Dusznicka
  • ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego (część)
  • ul. Objazdowa (część)
  • ul. Zajęcza

Na Leszczynach ze względu na ich peryferyjne pochodzenie zachowało się wiele obiektów aspirujących do rangi zabytków. Najważniejszym z nich jest dwór przy ul. Zajęczej 9, pochodzący z 2. połowy XIX wieku, wzniesiony na planie prostokąta, z ryzalitem, nakryty dwuspadowym dachem. Jego bryła wzbogacona jest wieżyczką. Poza tym zachował on skromny szczyt. Obok niego wokół dziedzińca znajdują się zabudowania gospodarcze także z XIX wieku[1].

Poza wspomnianym dworem także inne budowle Leszczyn zasługują na uwagę. Należą do nich mury domów mieszkalnych, z których wiele nosi wyraźne cechy ludowego baroku (szczyt, opaski okienne, łamane dachy). Powstały przeważnie w XIX wieku, ale część z nich na pewno musiała już istnieć wiek wcześniej i zostać w późniejszym czasie przebudowana. Do cenniejszych budynków mieszkalnych należą[21]:

  • budynek przy ul. Zajęczej 5 – mieszkalny z początku XX wieku, wraz z bramą z końca XIX wieku,
  • budynek przy ul. Zajęczej 7 – mieszkalny z 1820 roku, przebudowany w XX wieku,
  • budynek przy ul. Zajęczej 8 – mieszkalny z 1889 roku oraz brama z początku XIX wieku,
  • budynek przy ul. Zajęczej 11 – mieszkalny z końca XIX wieku,
  • budynek przy ul. Zajęczej 13 – mieszkalny z końca XIX wieku,
  • budynek przy ul. Zajęczej 14 – mieszkalny z końca XIX wieku,
  • budynek przy ul. Zajęczej 16 – 2 domy mieszkalne z końca XIX wieku, przebudowany na początku XX wieku oraz restauracja z początku XX wieku,
  • budynek przy ul. Zajęczej 20 – mieszkalno-gospodarczy z 2. połowy XIX wieku.

Przy ul. Zajęczej stoi barokowa figura św. Jana Nepomucena z początku XVIII wieku, która jest nieco uszkodzona i stoi na ziemi. W jej pobliżu znajduje się pusty cokół prawdopodobnie po niej. Poza tym w dzielnicy znajduje się kilka krzyży i figur przydrożnych z XIX wieku[22].

Rekreacja edytuj

Dzielnica ze względu na swój peryferyjny charakter nie posiada szczególnych miejsc rekreacji dla mieszkańców. Każdy z domów posiada z reguły swój własny przydomowy ogródek działkowy[20].

Na obrzeżach Leszczyn w 2015 roku przy ul. Noworudzkiej 11 otwarto dla zwiedzających park miniatur „Minieuroland”. Składa się on z ponad 40 makiet najznamienitszych budowli z Dolnego Śląska, Ziemi Kłodzkiej, Europy oraz ze świata. Wszystko to znajduje się w otoczeniu pięknego ogrodu, obfitego w tysiące unikatowych gatunków drzew i krzewów. Miniatury przedstawione są w skali 1:25 z zachowaniem najdrobniejszych szczegółów[23].

Gospodarka edytuj

 
Zakład Poliamid Plastics
 
Steinhoff KPM-Meble Kłodzko
 
Minieuroland przy ul. Noworudzkiej
 
Stacja benzynowa przy ul. Zajęczej

Dzielnica nie posiada własnej infrastruktury handlowo-gospodarczej. Posiada w miarę dogodne warunki do rozwoju rolnictwa. W okresie PRL-u działało tu Państwowe Gospodarstwo Rolne, a obecnie kilka prywatnych gospodarstw rolniczych. Przez wiele lat charakterystycznym elementem pejzażu Leszczyny była jedyna na ziemi kłodzkiej plantacja chmielu. Znajduje się tutaj także duża cegielnia (Zakład Ceramiki Budowlanej), w których pobliżu znajdują się wyrobiska, z których pobiera się glinę. Część z nich zalana jest wodą. Miejscowe zasoby gliny należą do średnich. Osiągają miąższość d0 10,0 m, a roczne wydobycie wynosi ok. 12–16 tys. m³ i jest w całości przerabiane w miejscowej cegielni[1].

Po drugiej stronie obwodnicy w kierunku centrum w latach 60. i 70. XX wieku powstały liczne zakłady przemysłowe, w tym. m.in. Fabryka Domów i Kłodzkie Przedsiębiorstwo Budowlane. Większość z tych zakładów na skutek restrukturyzacji gospodarczej w latach 90. XX wieku znalazła się w upadłości. Częściowo na ich miejscu powstały nieliczne przedsiębiorstwa prywatne, w tym m.in. hurtownie. Jednak przełomem okazało się założenie w 1997 roku w tym rejonie kłodzkiej podstrefy Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Invest-Park”, której obszar obecnie wynosi 45,93 ha, z czego do zabudowania pozostaje jeszcze teren 28,82 ha[24]. W miejscu tym działa trzech inwestorów, którymi są[25]:

Infrastruktura edytuj

Transport edytuj

Przez północną granicę dzielnicy przechodzi droga krajowa nr 8 (E67) z Kudowy-Zdroju do przejścia granicznego z Litwą w Budzisku[27]. Jest ona także północną obwodnicą Kłodzka. Z kolei przez północno-wschodnią granicę Leszczyn przechodzi ruchliwa droga wojewódzka nr 381 z Wałbrzycha do Kłodzka[28]. Pozostałe szosy mają charakter dróg lokalnych, a najważniejszą z nich jest ul. Objazdowa przy której zlokalizowane są zakłady przemysłowe[20].

Komunikacja edytuj

Osobny artykuł: Komunikacja miejska w Kłodzku.

Komunikacje miejską na terenie Leszczyn obsługuje prywatna firma A-Vista, posiadająca na tym terenie dwa przystanki autobusowe: Kłodzko, ul. Objazdowa – Energetyka i Kłodzko, ul. Objazdowa – Steinhoff[29]. Busy tego przewoźnika kursują na trasie: Kłodzko/ul. Szpitalna/Szpital w kierunku Kłodzko/ul. Noworudzka/Galeria[30].

Dawniej przez ul. Zajęczą kursowały autobusy podmiejskie, które obsługiwane były przez PKS Kłodzko. Zatrzymywały się one na następujących przystanków na terenie Leszczyn: Urząd Celny i Zajęcza, obsługując relację: Kłodzko Dworzec Autobusowy – Korytów/Ruszowice/Kamieniec[31]. Do lat 90. XX wieku linia ta nosiła numer 3[32].

Bezpieczeństwo edytuj

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń – Leszczyny podlegają pod rejon działania Komendy Powiatowej Straży Pożarnej, mieszczącej się przy ul. Traugutta 7 oraz Komendy Powiatowej Policji w Kłodzku, która ma tutaj swoją główną siedzibę przy pl. Chopina 2[2]. Funkcję dzielnicowego pełni asp. sztab. Rafał Pietrołaj dla ul. Wielisławskiej (Rejon służbowy nr 6)[33]. Z ramienia kłodzkiej straży miejskiej VI Rejon Służbowy obsługują: st. insp. Robert Garbowski i mł. strażnik Arkadiusz Pawłowicz[34].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994, s. 256.
  2. ↑ a b c Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000, wyd. 3, wyd. PPWK, Warszawa-Wrocław 1999.
  3. ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffa, t. 15, Wrocław 1994, s. 194.
  4. ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 grudnia 2023 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw i rodzajów niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 2799).
  5. ↑ Kotlina Kłodzka. Mapa turystyczna, 1:100 000, wyd. Eko-Graf, Wrocław 2011.
  6. ↑ F. Volkmer, W. Hohaus, Geschichtsquellen der Grafschaft Glatz, t. I-V. Habelschwerdt 1883-1928; mapa hrabstwa kłodzkiego z XVIII w.; Regesty śląskie, opr. K. Bobowski, J. Gilewska-Dubis, W. Korta, B. Turoń, M. Cetwiński, A. Skowrońska, wyd. Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1975-1990, t. 1, 2, 3.Słownik geografii turystycznej Sudetów, op. cit., s. 256.
  7. ↑ A. i A. Galasowie, Dzieje Śląska w datach, Wrocław 2001, s. 145.
  8. ↑ P. Pregiel, T. Przerwa, Dzieje Śląska, Wrocław 2006, s. 100.
  9. ↑ A. Heyer, Glatz in Jahre 1760, 1:25 000, Glatz 1760, [w:] Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Kłodzko 1998, s. 93.
  10. ↑ K. Marcinek, W. Prorok, Ziemia Kłodzka. Informator turystyczny, s. 12.
  11. ↑ Historia WSSE „Invest-Park”. invest-park.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-23)]. [on-line] [dostęp 2012-12-04].
  12. ↑ A. Herzig, M. Ruchniewicz, Dzieje Ziemi Kłodzkiej, Hamburg-Wrocław 2006, s. 385.
  13. ↑ A. i A. Galasowie, op. cit., s. 285.
  14. ↑ Popularna Encyklopedia Ziemi Kłodzkiej, pod red. J. Laski i M. Kowalcze, t. 1 i 2, Kłodzko 2009, s. 6.
  15. ↑ Granice okręgów wyborczych do Rady Miasta Kłodzka na stronie PKW dotycząca wyborów samorządowych z 2018 roku [on-line] [dostęp 2020-10-25].
  16. ↑ Granice obwodów szkół publicznych w Kłodzku od 1.09.2019 r. na podst. Uchwały nr VIII/45/2019 Rady Miejskiej w Kłodzku z dnia 25.04.2019 r.. um.bip.klodzko.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-26)]. [on-line] [dostęp 2020-10-23].
  17. ↑ Dane Wydziału Edukacji i Spraw Społecznych UM w Kłodzku na rok szkolny 2019/2020.
  18. ↑ Schematyzm Diecezji Świdnickiej, pod red. A. Bałabucha, Świdnica 2010.
  19. ↑ Podział administracyjny diecezji świdnickiej na jej oficjalnej witrynie internetowej. diecezja.swidnica.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-26)]. [on-line] [dostęp 2020-10-23].
  20. ↑ a b c Interaktywny plan Kłodzka na oficjalnym serwisie miejskim [on-line] [dostęp 2020-10-23].
  21. ↑ Słownik geografii turystycznej, pod red. M. Staffa, t. 15, Wrocław 1994, s. 256–257.
  22. ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffa, t. 15, Wrocław 1994, s. 257.
  23. ↑ Informacje ogólne na temat Minieurolandu w Kłodzku [on-line] [dostęp 2020-10-25].
  24. ↑ Informacje o kłodzkiej podstrefie WSSE „Invest-Park”. invest-park.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-23)]. [on-line] [dostęp 2012-12-04].
  25. ↑ Raport o stanie Miasta Kłodzka w 2011 roku, Kłodzko 2012, s. 191.
  26. ↑ ABB zakończyła proces przejęcia GR Industrial Solutions, materiał prasowy na stronie ABB z dn. 02.07.2018 r. [on-line] [dostęp 2020-10-26].
  27. ↑ Opracowana na podstawie www.mapasamochodowa.com.pl [on-line] [dostęp 2012-11-12].
  28. ↑ Samochodowa Mapa Polski, 1:750 000, wyd. Daunopol, Warszawa 2008.
  29. ↑ Wykaz przystanków komunikacji miejskiej w Kłodzku prowadzonej przez A-Vistę [on-line] [dostęp 2020-10-23].
  30. ↑ Rozkład jazdy komunikacji miejskiej w Kłodzku na oficjalnej stronie A-Visty [on-line] [dostęp 2020-10-23].
  31. ↑ Informacja uzyskana w centrali PKS Kłodzko według rozkładu jazdy, stan na 1.09.2020 roku.
  32. ↑ Linie autobusowe, [w:] „Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000”, wyd. 3, wyd. PPWK, Warszawa-Wrocław 1999.
  33. ↑ Informacja dotycząca dzielnicowych na stronie KPP w Kłodzku. Komenda Powiatowa Policji w Kłodzku, 2020-09-20. [dostęp 2022-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-10)]. (pol.).
  34. ↑ Rejony Służbowe Straży Miejskiej w Kłodzku od 2019 roku. sm.bip.klodzko.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-27)]. [on-line] [dostęp 2020-10-22].

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Leszczyny_(Kłodzko)&oldid=72997227”