Luszniewo
Luszniewo (biał. Люшнева, ros. Люшнево, hist. Luszniew, Łuszniewo) – wieś na Białorusi, w rejonie baranowickim obwodu brzeskiego, u źródeł rzeki Issy[1], około 22 km na północny zachód od Baranowicz.
.jpg) Cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 163163 |
| Kod pocztowy |
224132 |
| Tablice rejestracyjne |
1 |
Położenie na mapie obwodu brzeskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 53°14′12,6″N 25°42′35,4″E/53,236833 25,709833
| |
Siedziba parafii prawosławnej pw. Zaśnięcia Matki Bożej[2].
Historia edytuj
Najstarsza znana dziś wzmianka o Luszniewie pochodzi z 1510 roku[3]. Należała wtedy do Sanguszków herbu Pogoń Litewska. W II połowie XVI wieku właścicielem wsi był Aleksander Sanguszko, syna Andrzeja (zm. w 1560 roku) i Anny z Chreptowiczów (zm. w 1545 roku). Po jego śmierci w 1565 roku własność majątku przeszła na drugą żonę jego ojca, Bohdanę Mścisławską (1478–1565), a po jej rychłej śmierci, na jej córkę, przyrodnią siostrę Aleksandra, Annę Sanguszkównę (zm. w 1570 roku), żonę Mikołaja Sapiehy. Po śmierci Mikołaja w 1599[4] roku dobra Luszniewa przeszły w ręce rodziny Wołłowiczów, najprawdopodobniej drogą spadku: córka Mikołaja z drugiego małżeństwa, z Anną Wiśniowiecką (1556–1595), Halszka Sapieżanka wyszła za Samuela Wołłowicza (1566–1626), kasztelana nowogródzkiego. Majątek ten pozostawał w rękach rodziny Wołłowiczów przez kolejne około 340 lat. Córka ostatnich z tej linii, Kazimierza i Elżbiety z Dowgiałłów, Maria Wołłowiczówna wyszła w 1936 roku za Jana Domańskiego. Byli to ostatni właściciele tych okrojonych już dóbr (w drugiej połowie XIX wieku liczyły one 2203 dziesięciny[5])[1].
Przed rozbiorami wieś szlachecka Luszniewo leżała w powiecie słonimskim województwa nowogródzkiego Rzeczypospolitej[6]. Po II rozbiorze Polski znalazło się na terenie ujezdu słonimskiego, należącego do guberni słonimskiej (1796), litewskiej (1797–1801), a później grodzieńskiej Imperium Rosyjskiego[5]. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku Luszniewo wróciło do Polski, stało się centrum (ale siedzibą została Mołczadź) gminy Łuszniewo, w powiecie słonimskim województwa nowogródzkiego[3]. We wrześniu 1921 roku gminę Łuszniewo przemianowano na gminę Mołczadź, od 1945 roku wieś znajduje się na terenie w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi[7]. Do 1962 roku była siedzibą sielsowietu, później, do 2013 roku należała do sielsowietu Cieszewla, obecnie – do sielsowietu Nowa Mysz.
W pobliżu dworu w XIX wieku stała kaplica katolicka[5], od 1867[8] (1865[3], 1870[7][9]) roku istniała we wsi również cerkiew prawosławna pw. Zaśnięcia NMP. Losy kaplicy są nieznane, możliwe, że została przekształcona w tę cerkiew. W czasach sowieckich, dzięki oporowi lokalnych mieszkańców, cerkiew nie została zburzona, miała zostać przekształcona na muzeum lub teatr. Ponieważ nie została przekształcona, w 1961 roku zamknięto ją i przekształcono na magazyn. Część wyposażenia cerkwi została ukryta przez lokalną ludność[3]. Obecnie cerkiew jest odrestaurowana.
W 1886 roku, oprócz cerkwi, we wsi istniała szkoła powszechna (otworzona w 1863 roku), młyn, tartak i karczma. We wsi mieszkało 572 mieszkańców. W 1901 roku w szkole uczyło się 80 dzieci. W 1921 roku w folwarku było 9 budynków, mieszkało w nim 72 osób (w całej wsi – 332 mieszkańców). W 2009 roku Luszniewo liczyło 293 mieszkańców[10].
Obecnie we wsi działają warsztaty mechaniczne, zakład weterynaryjny, poczta, dwa sklepy, szkoła podstawowa, klub, biblioteka, przedszkole i punkt felczersko-akuszerski.
We wsi stoi pomnik poległych radzieckich żołnierzy i partyzantów. Niedaleko wsi (1800 m na południowy wschód od jej centrum) stoi kurhan, prawdopodobnie średniowieczny.
Dawny dwór edytuj
Pierwszy dwór istniał we wsi już w 1599 roku[3]. W XVII wieku Wołłowiczowie wybudowali tu nowy, piękny, wielki dwór. Był to budynek na planie szerokiego prostokąta, jedenastoosiowy, z trójosiową częścią środkową podwyższoną o facjatę, z balkonem, pod którym znajdował się ryzalit, którego kolumienki wspierały balkon.
Elewacja ogrodowa miała podobną formę. Do środkowego ryzalitu przylegał taras. Dwór był przykryty bardzo wysokim, łamanym dachem gontowym, z czterema symetrycznie rozmieszczonymi kominami. Od lewej strony do dworu przylegał całkowicie oszklony ogród zimowy, którego sufit i dach były dźwigane przez dwie kolumny. Wnętrze dworu było dwutraktowe, amfiladowe.
Stojąca obok oficyna miała podobny wygląd do domu mieszkalnego. Dwór stał wśród rozległego parku, poprzedzielanego alejami lipowymi. W parku stała altana, park przechodził w duży ogród warzywny z cieplarnią[1]. W ramach skomplikowanego systemu melioracyjnego były stawy rybne i młyn wodny[3].
Dwór w prawie pierwotnym kształcie zachował się do XX wieku. Spłonął w 1936 roku[1][3], pozostałe zabudowania zostały zniszczone w późniejszym czasie. Dziś po zabudowaniach nie ma śladu, pozostały resztki parku[7][8].
Majątek w Luszniewie jest opisany w 2. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[1].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Luszniew, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 2: Województwa brzesko-litewskie, nowogrodzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 246–248, ISBN 83-04-03784-X, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ Барановичское благочиние → 14. Приход храма Успения Пресвятой Богородицы д.Люшнево Барановичского района. pinskeparh.by. [dostęp 2021-02-02]. (ros.).
- ↑ a b c d e f g Luszniewo na stronie Radzima.net. [dostęp 2015-11-15].
- ↑ Люшнева, Luszniewo, Люшнево. W: Леанід Міхайлавіч Несцярчук: Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны. Mińsk: БЕЛТА, 2002, s. 71–72. ISBN 985-6302-37-4. (biał.).
- ↑ a b c Luszniewo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 486.
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 99.
- ↑ a b c Люшнево na stronie Globus Białorusi. [dostęp 2015-11-15]. (ros.).
- ↑ a b Luszniewo na stronie Radzima.org. [dostęp 2015-11-15].
- ↑ Описания церквей и приходов. Гродненский православно-церковный календарь. T. 1. 1899, s. 177–178. (ros.).
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu brzeskiego na podstawie spisu ludności – 14 października 2009. [dostęp 2015-11-15]. (ros.).
- ↑ История в лицах – беларуская деревня - Барановичский район [online] [dostęp 2019-02-20] (ros.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Luszniewo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 486.
- Luszniewo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 249.