Maślak żółty
Maślak żółty (Suillus grevillei (Klotzsch) Singer) – gatunek grzybów z rodziny maślakowatych (Suillaceae)[2].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
maślak żółty |
| Nazwa systematyczna | |
| Suillus grevillei (Klotzsch) Singer Farlowia 2: 259 (1945) | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
_Singer_125164.jpg)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Suillus, Suillaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[2].
- Boletinus grevillei (Klotzsch) Pomerl. 1980
- Boletopsis elegans (Schumach.) Henn. 1898
- Boletus annularius Bolton 1792
- Boletus cortinatus Pers. 1801
- Boletus elegans Schumach. 1803
- Boletus grevillei Klotzsch 1832
- Ixocomus elegans f. badius Singer 1938
- Ixocomus flavus var. elegans (Schumach.) Quél. 1888
- Ixocomus grevillei (Klotzsch) Vassilkov 1955
- Suillus elegans (Schumach.) Snell 1944
- Suillus grevillei f. badius (Singer) Singer 1965
- Suillus grevillei var. badius Singer
- Viscipellis elegans (Schumach.) Quél. 1886
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1832 r. Johann Friedrich Klotzsch nadając mu nazwę Boletus grevillei. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1945 r. Rolf Singer, przenosząc go do rodzaju Suillus[2].
Nazwę polską podała Alina Skirgiełło w 1960 r., przez Władysława Wojewodę gatunek ten opisywany był pod nazwą maślak strojny[4]. W niektórych atlasach opisywany był pod nazwą, maślak modrzewiowy. Nazwy regionalne: grzyb okazały, grzyb strojny, grzyb modrzewiowy, borowik strojny, borowik piękny, borowik żółty, maślak czerwony, czerwonka, żółtak[5]
Morfologia edytuj
W młodych owocnikach stożkowaty, w dojrzałych spłaszczony i poduchowaty, o średnicy 40–150 mm. Skórka kapelusza gładka, naga, pokryta śluzem, który wysycha w czasie suszy a w czasie wilgotnej pogody jest bardzo śliski i błyszczący. Kolor złotożółty, złotopomarańczowy, przy brzegu jaśniejszy. Skórka bardzo trudna do oddzielenia od miąższu, daje się jedynie częściowo ściągnąć z brzegu kapelusza starszych owocników, jednak u młodych okazów jest to niemal niemożliwe[6][7][8].
W młodych okazach są zakryte żółtobiałą osłoną. Długości 5–10 mm. Są żółte, później oliwkowożółte, przyrośnięte. Pory najpierw okrągłe, później kanciaste, za młodu żółte, z wiekiem brązowożółte, po naciśnięciu zabarwiają się na kolor różowobrązowy a następnie ciemnieją[9][10].
Wysokości 5-14 cm i średnicy do 2,5 cm, cylindryczny lub maczugowaty, pełny, z pierścieniem u góry. Nad pierścieniem cytrynowożółta śluzowata strefa pierścieniowa[7], często z siateczką, a pod pierścieniem trzon jest pomarańczowobrązowy. U starszych okazów pierścień zanika[9] lecz wyraźnie widać ślad po nim[7].
Żółty, miejscami niekiedy różowiejący, w kapeluszu miękki i soczysty, w trzonie twardy, włóknisty. Smak nieznaczny, zapach niewyraźny. U starszych okazów miąższ staje się wodnisty[9]. Po przekrojeniu, lub zgnieceniu barwi się na brudnoróżowy kolor[5].
Oliwkowoochrowy do jasnobrązowego. Zarodniki o wymiarach 7-11× 3-4 µm, wrzecionowate do elipsoidalnych, gładkie, bladożółte[7][11].
Występowanie i siedlisko edytuj
Jest dość szeroko rozprzestrzeniony; występuje w Europie, Ameryce Północnej, Afryce Północnej i w Australii[5]. W Polsce jest pospolity, szczególnie w górach[5].
Tworzy mikoryzę z modrzewiami i występuje tylko pod tym drzewem. Równocześnie wśród trzech gatunków maślaków rosnących pod modrzewiami jest gatunkiem najczęściej spotykanym[10].
Znaczenie edytuj
Grzyb mikoryzowy[4]. Grzyb jadalny: smaczny grzyb jadalny o mięsistym miąższu[8]. Można go przyrządzać na wiele sposobów. Starsze owocniki można próbować obrać ze skórki na tyle, na ile jest to możliwe.
Gatunki podobne edytuj
Najbardziej podobny jest maślak alpejski (Suillus bresadolae var. flavogriseus Cazzoli & Consiglio), rosnący tylko w wyższych partiach gór, również pod modrzewiami. Podobne są też maślak błotny (Suillus flavidus) i maślak ziarnisty (Suillus granulatus) (ten ostatni jednak nie ma pierścienia na trzonie)[9].
Przypisy edytuj
- ↑ Suillus grevillei, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-05-10]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
- ↑ a b c d Albert Pilát, Otto Ušák, Mały atlas grzybów, Warszawa: PWRiL, 1977.
- ↑ Aurel Dermek, Grzyby, Marta Pančíková (tłum.), Krystyna Kwaśniewska-Mżyk (tłum.), Warszawa: Wydawnictwo "Sport i Turystyka", 1981, s. 142-143, ISBN 83-217-2357-8 [dostęp 2019-09-14].
- ↑ a b c d Michal. Mikšík, Hřibovité houby Evropy, wyd. První české vydání, Praha 2017, s. 116-117, ISBN 80-256-2063-8, OCLC 1089429781 [dostęp 2019-08-22].
- ↑ a b Ladislav Hagara, Ottova encyklopedie hub, wyd. 1, Praha: Ottovo nakladatelství, 2014, s. 560, ISBN 978-80-7451-407-4, OCLC 903090511 [dostęp 2018-11-17].
- ↑ a b c d Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.