Maślak trydencki
Maślak trydencki (Suillus tridentinus) – gatunek grzybów z rodziny maślakowatych (Suillaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
maślak trydencki |
| Nazwa systematyczna | |
| Suillus tridentinus (Bres.) Singer Farlowia 2: 260 (1945) | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Suillus, Suillaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1881 r. Giacopo Bresàdola nadając mu nazwę Boletus tridentinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1945 r. Rolf Singer, przenosząc go do rodzaju Suillus[1].
- Boletopsis tridentina (Bres.) Henn., in Engler & Prantl 1898
- Boletus aurantiporus J. Howse 1885
- Boletus tridentinus Bres. 1881
- Ixocomus tridentinus (Bres.) Singer 1938
- Ixocomus flavus var. tridentinus (Bres.) Quél. 1890
- Versipellis tridentina (Bres.) Quél. 1886
Nazwę polską podała Alina Skirgiełło w 1960 r.[3]
Morfologia edytuj
Średnica 5–12 cm, początkowo półkulisty, później słabo wypukły, brzeg podwinięty, później wyprostowany. Często posiada stożkowaty garb. Powierzchnia o barwie od bladożółtej do pomarańczowobrązowej, promieniście paskowana. Skórka przylegająco-włókienkowata, w czasie wilgotnej pogody lepka i śluzowata. U młodych owocników brzeg kapelusza połączony z trzonem białawą osłoną częściową[4][5].
Długie, przyrośnięte, nieco zbiegające, pomarańczowoczerwone. Pory błyszczące, kanciaste, pomarańczowe lub brązowopomarańczowe. Po ugnieceniu czerwonobrązowawe. Na górnej części kapelusza tworzą siatkowaty wzór[5][4].
4–11 cm, cylindryczny lub pękaty, często wygięty, żółty lub pomarańczowoczerwony (zabarwiony podobnie jak kapelusz), trochę włókienkowato-łuskowaty, z białawym, nietrwałym pierścieniem[5].
Zwarty, cytrynowożółty, pod skórką ceglastobrązowy, w trzonie także brązowawy, w kapeluszu wkrótce staje się miękkawy[5].
Występowanie i siedlisko edytuj
Znany jest tylko w Europie[6]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2020 r. podano 9 stanowisk[7]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów[8]. W latach 1995–2004 objęty był ochroną częściową, a od roku 2004 ochroną ścisłą bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej[9][7]. W opracowaniu Czerwona lista roślin i grzybów Polski jest zaliczony do kategorii gatunków wymierających (E). Jego przetrwanie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą istnieć czynniki zagrożenia[10].
Jest gatunkiem towarzyszącym modrzewiowi, na glebach wapiennych w górach. Owocniki wytwarza w okresie od lipca do października[5].
Znaczenie edytuj
Grzyb mikoryzowy[3]. Grzyb jadalny, lecz smakowo gorszy niż inne gatunki maślaków. Najlepszy do marynowania z innymi, smaczniejszymi grzybami.
Gatunki podobne edytuj
Maślaka trydenckiego można pomylić z jadalnymi: maślakiem żółtym (Suillus grevillei), który odróżnia się żółtymi rurkami i porami i borowcem dętym (Suillus cavipes), który ma zielonawożółte rurki, a jego pory są szerokie, kanciaste i promieniście wydłużone[7].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2015-12-05].
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c d e f E. Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Mapa występowania maślaka trydenckiego na świecie [online] [dostęp 2015-12-05].
- ↑ a b c Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
- ↑ Aktualne stanowiska maślaka trydenckiego w Polsce [online] [dostęp 2021-11-22].
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów.
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.