Wikipedia

Mariano Luis de Urquijo (obraz Francisca Goi)

portret pędzla Francisca Goi

Mariano Luis de Urquijo[1] – obraz olejny przedstawiający Mariana Luisa de Urquijo, hiszpańskiego polityka i człowieka oświecenia. Jest uznawany za dzieło hiszpańskiego malarza Francisca Goi przez wielu historyków. Możliwe, że jest to kopia obrazu Goi wykonana przez Francesca Agustíego. Znajduje się w zbiorach Królewskiej Akademii Historii w Madrycie[2].

Mariano Luis de Urquijo
Ilustracja
Autor

Francisco Goya?

Rodzaj

portret

Data powstania

1798–1799

Medium

olej na płótnie

Wymiary

128 × 97 cm

Miejsce przechowywania
Miejscowość

Madryt

Lokalizacja

Królewska Akademia Historii

Mariano Luis de Urquijo, możliwy oryginał Goi, kolekcja prywatna

Okoliczności powstania edytuj

Lata 90. XVIII wieku były dla Goi okresem transformacji stylistycznej i intensywnej aktywności malarskiej. Obraz powstał kilka lat po ataku ciężkiej choroby, w wyniku której Goya prawie rok walczył ze śmiercią, paraliżem i ślepotą. Doszedł do zdrowia tylko częściowo, pozostał jednak głuchy do końca życia[2]. Szybko wrócił do pracy, mimo że nadal odczuwał następstwa choroby. Starał się przekonać kręgi artystyczne, że choroba nie osłabiła jego zdolności malarskich, gdyż plotki o jego ułomności mogły poważnie zaszkodzić dalszej karierze. Zaczął pracować nad obrazami gabinetowymi niewielkich rozmiarów, które nie nadwerężały jego fizycznej kondycji[3]. Choroba przerwała także jego cieszącą się powodzeniem pracę portrecisty, do której powrócił z zaostrzonym zmysłem obserwacji, być może spotęgowanym przez utratę słuchu. Goya malował członków rodziny królewskiej, arystokracji, burżuazji, duchownych, polityków, bankierów oraz ludzi związanych z kulturą. Często portretował też swoich przyjaciół z kręgu liberałów i ilustrados[4].

Mariano Luis de Urquijo (1769–1817) pochodził z Bilbao, studiował prawo w Salamance i Madrycie. Był znawcą i tłumaczem dzieł francuskich pisarzy[5]. W 1792 zaczął pracę w rządzie Karola IV, zastępował Francisca de Saavedrę na stanowisku pierwszego sekretarza stanu w czasie jego choroby[6]. Przyjaźnił się z francuskim ambasadorem Ferdinandem Guillemardetem sportretowanym przez Goyę w 1798, możliwe, że dzięki niemu poznał malarza[2]. Dobrze znał też wielu innych profrancuskich liberałów sportretowanych przez Goyę, takich jak: admirał Mazarredo, sekretarz inkwizycji Llorente, dramaturg Moratín oraz poeta i przyjaciel Urquija ze studiów w Salamance Meléndez Valdés[6]. Prześladowany przez Godoya za politykę wobec papieża, pomimo wsparcia króla[2] został zwolniony 13 grudnia 1800 i osadzony na długi czas w więzieniu. Wrócił do pracy w rządzie po objęciu tronu przez Józefa Bonapartego w 1808, a po jego upadku wyjechał razem z nim do Paryża, gdzie pozostał do śmierci w 1817[6].

Atrybucja edytuj

Wiadomo, że Goya sportretował Urquija dwukrotnie przed jesienią 1800[6], prawdopodobnie ok. 1798, kiedy został mianowany ministrem[5]. Istnieją wątpliwości co do identyfikacji i atrybucji tych obrazów, gdyż na ich podstawie powstała kopia. W 1798 Królewska Akademia Historii zamówiła portret Urquija w podziękowaniu za wsparcie, którego udzielił jej jako minister. Zamówienie zatwierdzono na posiedzeniu 15 sierpnia 1798, a obraz miał zawisnąć w sali posiedzeń zarządu. Jeden z członków akademii, Isidoro Bosarte, był odpowiedzialny za wybór malarza, który miał namalować podobiznę Urquija w półpostaci, z natury lub na podstawie istniejącego portretu dobrej jakości. Wybrano Francesca Agustíego, a Bosarte proponował wykonanie kopii na podstawie „drugiego portretu autorstwa Goi”, który znajdował się w domu Urquija. Bosarte sugerował skopiowanie głowy z portretu w domowym stroju, a fryzury i ubioru z innego portretu, prawdopodobnie przedstawiającego polityka w rządowym uniformie. W protokole z zebrania junty akademii z 19 grudnia 1798 Bosarte informuje, że obraz jest ukończony, a gdy zostanie przyniesiony do siedziby akademii, należy zadecydować o miejscu ekspozycji i uzgodnić inskrypcję[6]. Istnieje pokwitowanie Agustíego z 20 grudnia 1800 za odbiór 400 reali de vellón należnych za portret Urquija[6][7].

Pomimo dostępnej dokumentacji historycy sztuki tacy jak Desparmet Fitz-Gérald[8], Gudiol[9], Gassier i Wilson[10], Sánchez Cantón[11] i Glendinning uznają płótno z akademii za oryginał Goi[6]. Sánchez Cantón uważał, że obraz namalowany przez Agustíego nigdy nie został powieszony w siedzibie akademii, gdyż Urquijo stracił stanowisko 13 grudnia 1800. W 1811, kiedy wrócił do polityki za Józefa I, otrzymał od akademii prezent w postaci kodeksu Siete Partidas. Możliwe, że w zamian podarował akademii jeden ze swoich portretów wykonanych przez Goyę. Według Moralesa technika zastosowana do oddania karnacji i właściwości tkanin oraz szczególny blask, jaki nadano twarzy, są wyraźnymi przykładami kunsztu Goi, dalekimi od możliwości Agustíego, nawet w przypadku kopii[12].

Fernando Tabar Anitua przypisuje Goi całopostaciowy portret Urquija należący do kolekcji prywatnej, na podstawie którego Agustí miał wykonać portret z akademii. Drugi portret autorstwa Goi jest przez niego uznawany za zaginiony[6].

Opis obrazu edytuj

Urquijo został przedstawiony w półpostaci i w oficjalnej pozie na ciemnym tle. Ma na sobie zielony kaftan obszyty futrem[13], podobny do stroju z portretu Hrabia Cabarrus Goi[14]. Lewą rękę opiera na szabli, a w prawej trzyma kartkę papieru. Na piersi widnieje odznaka Zakonu Maltańskiego i Order Karola III (ten ostatni otrzymany w 1798 roku)[13]. Wyróżnia się twarz modela, wiernie odzwierciedlająca osobowość postaci[15]. Goya zastosował szybkie pociągnięcie pędzlem bez dbałości o szczegóły, z wyjątkiem orderów i rękojeści szabli[13], której odblaski są także typowe dla stylu Goi[5]. Szary parapet w dolnej części obrazu przewidziany na inskrypcję pozostał pusty, prawdopodobnie dlatego, że Urquijo popadł w niełaskę krótko po tym, kiedy portret został ukończony[6].

Proweniencja edytuj

Obraz zamówiony w 1798 roku przez Królewską Akademię Historii w Madrycie znajduje się w jej zbiorach[13].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Alfonso E. Pérez Sánchez: Goya. Warszawa: Oficyna Imbir, 2009, s. 152. ISBN 978-83-60334-71-3.
  2. ↑ a b c d Nigel Glendinning: Goya. La década de los Caprichos. Retratos 1792–1804. Central Hispano, 1992, s. 138, kat. 34. ISBN 84-87181-10-4.
  3. ↑ Robert Hughes: Goya. Artysta i jego czas. Warszawa: W.A.B., 2006, s. 128–130. ISBN 83-7414-248-0. OCLC 569990350.
  4. ↑ Pablo J. Rico: Juan Meléndez Valdés. W: Praca zbiorowa: Goya (Catálogo Exposición Ayuntamiento de Zaragoza). Zaragoza: Electa España, 1992, s. 80–81. ISBN 84-88045-37-9.
  5. ↑ a b c José Camón Aznar: Fran. de Goya. T. III 1797–1812. Zaragoza: Caja de Ahorros de Zaragoza, Aragón y Rioja, 1980, s. 127–128. ISBN 84-500-4165-1.
  6. ↑ a b c d e f g h i Fernando Tabar Anitua. Mariano Luis de Urquijo retratado por Goya. „Ars magazine”. 54, s. 64–70, 2015. Madrid: Ars Revista de Arte y Coleccionismo S. L.. ISSN 1889-1462. 
  7. ↑ Los cuadros de Goya en la Real Academia de la Historia. W: Francisco Javier Sánchez Cantón: Boletín de la Real Academia de la Historia. Madrid: Królewska Akademia Historii, 1946, s. 12–18.
  8. ↑ Xavier Desparmet Fitz-Gérald: L’oeuvre peint de Goya. T. II. Paris: F. de Nobele, 1928-1950, s. 66, kat. 347.
  9. ↑ José Gudiol: Goya, 1746 – 1828. Biografía, estudio analítico y catálogo de sus pinturas. T. I. Madrid: Polígrafa, 1970, s. 305, kat. 401.
  10. ↑ Pierre Gassier, Juliet Wilson Bareau: Vida y obra de Francisco Goya: reproducción de su obra completa, pinturas, dibujos y grabados. Barcelona: Juventud, 1974, s. 189, kat. 689. ISBN 84-261-5682-7.
  11. ↑ Francisco Javier Sánchez Cantón: Vida y obras de Goya. Madrid: Editorial Peninsular, 1951, s. 81.
  12. ↑ José Luis Morales y Marín: Goya. Catálogo de la pintura. Zaragoza: Real Academia de Nobles y Bellas Artes de San Luis, 1994, s. 257. ISBN 84-600-9073-6.
  13. ↑ a b c d Mariano Luis de Urquijo. Fundación Goya en Aragón. [dostęp 2021-10-17]. (hiszp. • ang.).
  14. ↑ Enrique Lafuente Ferrari: Goya en las colecciones madrileñas. Madrid: Museo del Prado, 1983, s. 70. ISBN 84-300-9033-9.
  15. ↑ Goya. María Jesús Díaz (red.). Madrid: Susaeta Ediciones, 2010, s. 124. ISBN 978-84-9928-021-9.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mariano_Luis_de_Urquijo_(obraz_Francisca_Goi)&oldid=67237607”