Martwa Droga

Transpolarna Magistrala Kolejowa
	ros. Трансполярная магистраль
	Dane podstawowe
Długość	700 km
	; Pomnik budowniczych kolei 501
	Historia
Lata budowy	1949–1953
Rok otwarcia	budowę przerwano
	Multimedia w Wikimedia Commons

Martwa Droga (ros. Мёртвая дорога Mortvaya doroga) lub Transpolarna Magistrala Kolejowa (ros. Трансполярная магистраль Transpolyarnaya magistral) – nazwa północnosyberyjskiej linii kolejowej, budowanej w latach 1949–1953 przez więźniów łagrów sowieckich.

W planach linia miała mieć 1300 km długości i łączyć miasta Salechard nad rzeką Ob i Igarka nad Jenisejem, biegnąc na wysokości koła podbiegunowego. Planowano budowę jednotorowej linii kolejowej z 26 stacjami oraz 106 mijankami.

Konstrukcję linii rozpoczęto z dwóch stron naraz i prowadzono z dużym pośpiechem, oddając już w pierwszym roku 120 km torów wraz z linią telegraficzną, przystaniami rzecznymi, parowozowniami, stacjami i warsztatami.

Przy budowie zatrudniono około 100 tysięcy więźniów, którzy musieli pracować w bardzo ciężkich warunkach wiecznej zmarzliny. Rozlokowano ich w Obozie Pracy nr 501 na wschód od Salechardu i Obozie Pracy nr 503 na zachód od Igarki.

Budowę przerwano wkrótce po śmierci Józefa Stalina, po ukończeniu 700 kilometrów torów kolejowych. Początkowo ukończone odcinki poddawane były konserwacji, ale ze względu na duże koszty i bezużyteczność linii, wkrótce ewakuowano więźniów i obsługę, a magistralę porzucono. Do dziś ostały się resztki szyn, tabor kolejowy oraz zabudowania obozowe w przebiegu linii. Liczba ofiar, które pochłonęła Martwa Droga nie jest znana.

W 2013 grupa polskich podrózników: Tomasz Grzywaczewski, Maciej Cypryk, Ania Hyman, Łukasz Orlicki i Marek Kozakiewicz odbyli wyprawę Martwa Droga – Dead Road, której celem było odnalezienie i zbadanie łagrów na jednym z najbardziej niedostępnych odcinków opuszczonej Transpolarnej Magistrali Kolejowej. Trasa wyniosła ponad 1.500 km. Wyprawę opisał Tomasz Grzywaczewski w książce Życie i śmierć na Drodze Umarłych.

Wieża strażnicza Obozu Pracy nr 503
Opuszczone, zniszczone tory kolejowe między miastami Salechard i Nadym
Lokomotywa porzucona w Ermakowie (fot. 2004, później lokomotywa została wywieziona)

Bibliografia edytuj

TomaszT. Grzywaczewski TomaszT., Życie i śmierć na Drodze Umarłych, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2015, ISBN 978-83-08-06048-3, OCLC 932235379 .
NorbertN. Mausolf NorbertN., Die Stalinbahn-Trilogie, wyd. 1., neue Ausg, Norderstedt: Books on Demand GmbH, 2011, ISBN 978-3-8423-5398-5, OCLC 724994858 .