Meczet Fethija w Bihaciu

Meczet Fethija
džamija Fethija
	nr rej. 5106
	; Widok z zachodu (2018)
Państwo	Bośnia i Hercegowina
Miejscowość	Bihać
Wyznanie	islam (od 1592 roku, wcześniej katolicyzm)
Wezwanie	św. Antoniego Padewskiego (do 1592 roku)
	Historia
Data budowy	około 1266
	Dane świątyni
Styl	gotyk
Budulec	kamień
Stan obecny	czynny
	Położenie na mapie Bośni i Hercegowiny Meczet Fethija
	44°48′51″N 15°52′00″E/44,814167 15,866667
	Multimedia w Wikimedia Commons

Meczet Fethija^[1] (bośn. džamija Fethija^[2]) – meczet w Bihaciu w Bośni i Hercegowinie z XIII wieku, do 1592 roku kościół katolicki pw. św. Antoniego Padewskiego; jedyny gotycki meczet w Europie, najstarszy gotycki budynek w Bośni i Hercegowinie; narodowy zabytek Bośni i Hercegowiny(inne języki).

Historia edytuj

Świątynia została wzniesiona około 1266 roku jako kościół katolicki pw. św. Antoniego Padewskiego^[1]. Obok kościoła znajdował się klasztor dominikanów^[1] (wspomniany w źródle z 1266 roku^[3]). W czerwcu 1592 roku Turcy zdobyli Bihać i w tymże roku przekształcili kościół na meczet z rozkazu Hasana Paszy Predojevicia(inne języki)^[3], jego nazwa – Fethija – oznacza „zdobyty”^[1]^[3]. Stał się on głównym meczetem miasta^[3]. Dzwonnica została przekształcona na minaret i stopniowo jej stan techniczny uległ znacznemu pogorszeniu; rozebrano ją w 1863 roku^[1]. We wnętrzu zbudowano drugie sklepienie, przez co wysokie wnętrze świątyni zostało podzielone pomiędzy dwie kondygnacje^[1]. Usunięto wszystkie elementy związane bezpośrednio z katolickim kultem^[1] i zamurowano okna, które odtworzono w czasach rządów Austro-Węgier^[1]. Budowla przetrwała liczne wojny i bombardowania w dobrym stanie i jest obecnie jednym z najlepiej zachowanych tego typu obiektów w Bośni i Hercegowinie^[3]^[4]. Meczet wraz z haremem i dziewięcioma nagrobkami został uznany za narodowy zabytek Bośni i Hercegowiny(inne języki) (nr rej. 5106, wcześniej 1/367)^[5].

Architektura edytuj

Świątynia wzniesiona w stylu gotyckim jako kościół – współcześnie jest to jedyny gotycki meczet w Europie^[1] i najstarszy gotycki budynek w Bośni i Hercegowinie^[6]^[7]. Budynek wzniesiony na planie prostokąta^[1] o wymiarach 19,5 x 9,2 m^[4]. Wysokość murów wynosi 10,5 m, natomiast wysokość do dachu to 15 m^[1]. Na fasadzie wejście główne z portalem, a nad nim rozeta o średnicy 1,5 m^[1]. W tympanonie portalu znajduje się inskrypcja w języku arabskim^[1]. W elewacjach bocznych strzeliste okna^[1]. Prawdopodobnie prezbiterium było zakończone absydą^[1]. Obecna przestrzeń modlitewna jest bardziej wydłużona niż w typowym meczecie^[8]. We wnętrzu znajduje się m.in. dwupoziomowa dakka^[8] i mihrab w miejscu dawnego ołtarza^[4]. Dawniej w meczecie znajdowało się dziewięć tablic z herbami chorwackiej szlachty związanej z regionem od 1519 do 1565 roku oraz z łacińskimi gotyckimi inskrypcjami^[8]. Zostały one przeniesione do Muzeum Narodowego Bośni i Hercegowiny, gdzie znajdują się do dziś^[8].

Zwarta ośmioboczna^[3] dzwonnica nie zachowała się^[1]. W jej miejscu wzniesiono minaret z lokalnego kamienia^[8] – bihacytu^[4] na podstawie o wymiarach 2,73 x 1,55 m^[1]. U podstawy minaretu znajdują się dwie inskrypcje w języku arabskim opisujące jego budowę^[3].

Przy meczecie znajduje się dziewięć nagrobków^[8].