Metalik złotawy

Metalik złotawy
	Metallura iracunda
	Wetmore, 1946
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Rząd	krótkonogie
Rodzina	kolibrowate
Podrodzina	paziaki
Plemię	Lesbiini
Rodzaj	Metallura
Gatunek	metalik złotawy
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Metalik złotawy^[3]^[4] (Metallura iracunda) – gatunek małego ptaka z rodziny kolibrowatych (Trochilidae). Występuje w północno-zachodniej części Ameryki Południowej, jest endemitem gór Serranía de Perijá na pograniczu Kolumbii i Wenezueli^[5]. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN od 2023 roku klasyfikowany jest jako gatunek bliski zagrożenia (NT, ang. Near Threatened), wcześniej uznawany był za gatunek zagrożony (EN, ang. Endangered). Ta zmiana spowodowana jest nowymi obserwacjami i wnioskami, że populacja tego gatunku jest prawdopodobnie stabilna^[2]^[6].

Systematyka edytuj

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał amerykański ornitolog Alexander Wetmore w 1946 roku na łamach „Smithsonian Miscellaneous Collections”. Autor nadał gatunkowi nazwę Metallura iracunda, a jako miejsce typowe podał Serranía de Perijá^[7]^[8]. Nie wyróżnia się podgatunków^[9]^[10]^[11]. Gatunek ten razem z metalikiem krasnosternym (Metallura tyrianthina) był uznawany za supergatunek, obecnie są one uznawane za gatunki sympatryczne^[12].

Etymologia edytuj

Metallura: gr. μεταλλον metallon „metal”; ουρα oura „ogon”^[13].
iracunda: łac. iracundus – „ściekający się, gniewny”^[14].

Morfologia edytuj

Mały koliber o dosyć krótkim i prostym czarnym dziobie. Nogi i stopy czarne lub ciemnoszare. Występuje dymorfizm płciowy. Samiec ma górne części ciała ciemne, prawie czarne z wyraźnym złotym połyskiem. Dolne części ciała ciemnobrązowozielone ze złotym połyskiem. Za okiem niewielka biała plamka. Na gardle, podgardlu, dolnej części szyi i górnej części piersi szmaragdowozielony śliniak z niewielkimi czarnymi piórkami na środku. Ogon lekko rozwidlony opalizujący rubinowoczerwony. Samica ma wyraźnie płowożółte dolne części ciała z brązowo-zielonymi plamkami. Podbródek, gardło i górna część piesi ochrowopomarańczowe z delikatnie rysującymi się oliwkowozielonymi plamkami. Ogon jak u samca z płowymi zakończeniami sterówek. Młode osobniki są podobne do samic. Długość ciała około 10–11 cm, masa ciała 3,6–4,1 g^[5]^[15].

Zasięg występowania edytuj

Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 1460 km²^[6]. Metalik złotawy występuje tylko w górach Serranía de Perijá w północnej Kolumbii i przyległym obszarze północno-zachodniej Wenezueli (Cerro Pintado, Cerro Tetari, Cerro Tres Tetas, Cerro Viruela)^[5]^[15].

Ekologia i zachowanie edytuj

Jego głównym habitatem są zróżnicowane górskie krzaczaste i otwarte tereny w pobliżu szczytów górskich i granic lasów głównie na wysokości od 2400 m n.p.m. do 3200 m n.p.m. (w Wenezueli w dół do 1850 m n.p.m.). Cerro Pintado to tereny krasowe z lasem karłowatym, formacją roślinną paramo i bambusem z rodzaju Swallenochloa; z kolei Cerro Tetari jest zbudowane z piaskowca i występują tu inne typy formacji paramo^[2]^[5]^[15]. Brak informacji na temat diety tego gatunku^[5]. Długość pokolenia jest określana na 2,59 roku^[6].

Rozmnażanie edytuj

Brak informacji^[5].

Status edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN metalik złotawy od roku 2023 jest klasyfikowany jako gatunek bliski zagrożenia (NT, ang. Near Threatened), wcześniej zaliczany był do gatunków zagrożonych (EN, ang. Endangered). Liczebność populacji jest szacowana na więcej niż 14 tys., ale mniej niż 37 tys. dorosłych osobników, gatunek ten opisywany jest jako od rzadkiego po pospolity. Trend liczebności populacji uznawany jest za prawdopodobnie stabilny mimo niewielkiego zmniejszania się jego naturalnego habitatu poprzez ingerencję człowieka^[2]^[6].

Przypisy edytuj

↑ Metallura iracunda, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Metallura iracunda, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Trochilidae Vigors, 1825 – kolibrowate – Hummingbirds (wersja: 2023-03-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-12-13].
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 156, 1999.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Martin Heindl, Eduardo de Juana, Christopher J. Sharpe & Peter F.D. Boesman: Perija Metaltail Metallura iracunda, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-12-13]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Perija Metaltail Metallura iracunda. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-12-13]. (ang.).
↑ Denis Lepage: Perija Metaltail Metallura iracunda Wetmore, A 1946. Avibase. [dostęp 2023-12-13]. (ang.).
↑ AlexanderA. Wetmore AlexanderA., New birds from Colombia, „Smithsonian Miscellaneous Collections”, 106 (16), Waszyngton 1946, s. 3 (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.2). [dostęp 2023-12-13]. (ang.).
↑ Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., APODIFORMES, Wersja 6.018 (2022-08-18) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-12-13] (ang.).
↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8 [online], grudzień 2023 [dostęp 2023-12-13] .
↑ J.V.J.V. Remsen J.V.J.V., jr. i inni, Version 27 November 2023. A classification of the bird species of South America [online], Museum of Natural Science, Louisiana State University [dostęp 2023-12-13] .
↑ Metallura, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-12-10] (ang.).
↑ iracunda, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-12-10] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.). T. 5: Barn-owls to Hummingbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 1999, s. 651. ISBN 84-87334-25-3. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia, filmy i nagrania głosów. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Metallura iracunda, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Metallura iracunda, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-3] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Trochilidae Vigors, 1825 – kolibrowate – Hummingbirds (wersja: 2023-03-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-12-13].

[mc-4] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 156, 1999.

[botw-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Martin Heindl, Eduardo de Juana, Christopher J. Sharpe & Peter F.D. Boesman: Perija Metaltail Metallura iracunda, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-12-13]. (ang.).

[birdlife-6] Perija Metaltail Metallura iracunda. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-12-13]. (ang.).

[AviBase-7] Denis Lepage: Perija Metaltail Metallura iracunda Wetmore, A 1946. Avibase. [dostęp 2023-12-13]. (ang.).

[Pierwszy-8] AlexanderA. Wetmore AlexanderA., New birds from Colombia, „Smithsonian Miscellaneous Collections”, 106 (16), Waszyngton 1946, s. 3 (ang.).

[ioc-9] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.2). [dostęp 2023-12-13]. (ang.).

[Zoon-10] Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., APODIFORMES, Wersja 6.018 (2022-08-18) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-12-13] (ang.).

[hbwcheck8-11] HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8 [online], grudzień 2023 [dostęp 2023-12-13] .

[SACClist3-12] J.V.J.V. Remsen J.V.J.V., jr. i inni, Version 27 November 2023. A classification of the bird species of South America [online], Museum of Natural Science, Louisiana State University [dostęp 2023-12-13] .

[13] Metallura, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-12-10] (ang.).

[14] iracunda, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-12-10] (ang.).

[HBW_5-15] Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.). T. 5: Barn-owls to Hummingbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 1999, s. 651. ISBN 84-87334-25-3. (ang.).

[3]

[4]

[5]

[2]

[6]

[1]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]