Wikipedia

Modrowronka kalifornijska

Modrowronka kalifornijska[3] (Aphelocoma californica) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny krukowatych (Corvidae). Występuje w zachodnich Stanach Zjednoczonych i zachodnim Meksyku. Nie jest zagrożony.

Modrowronka kalifornijska
Aphelocoma californica[1]
(Vigors, 1839)
Ilustracja
Zdjęcie wykonane w Parku Narodowym Joshua Tree (Kalifornia)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

krukowate

Rodzaj

Aphelocoma

Gatunek

modrowronka kalifornijska

Synonimy
  • Garrulus californicus Vigors, 1839
Podgatunki
  • A. c. immanis Grinnell, 1901
  • A. c. caurina Pitelka, 1951
  • A. c. oocleptica Swarth, 1918
  • A. c. californica (Vigors, 1839)
  • A. c. cana Pitelka, 1951
  • A. c. obscura Anthony, 1889
  • A. c. hypoleuca Ridgway, 1887
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Systematyka edytuj

Takson ten po raz pierwszy opisał Nicholas Aylward Vigors w 1839 pod nazwą Garrulus californicus. Osobnik, na podstawie którego dokonano opisu, pochodził z hrabstwa Monterey. Dawniej A. californica łączono w jeden gatunek z A. insularis (modrowronka wyspowa), A. coerulescens (modrowronka zaroślowa) i A. woodhouseii (modrowronka leśna)[4]. W niewoli modrowronka kalifornijska może tworzyć hybrydy z modrowronką zaroślową (A. coerulescens), możliwe, że na wolności krzyżuje się z modrosójką czarnogłową (Cyanocitta stelleri). Możliwe, że ptaki podgatunku cana to hybrydy podgatunku nominatywnego i obscura. Niekiedy podgatunki immanis, caurina i oocleptica włączane są do nominatywnego. Proponowany podgatunek cactophila (centralna Kalifornia Dolna i północno-zachodni Meksyk) został włączony do hypoleuca[5].

Wyróżniono następujące podgatunki A. californica[6]:

  • A. californica immanis – południowo-zachodni stan Waszyngton i zachodni Oregon (północno-zachodnie Stany Zjednoczone)
  • A. californica caurina – południowo-zachodni Oregon do centralnej Kalifornii
  • A. californica oocleptica – południowy-centralny Oregon do południowo-centralnej Kalifornii i zachodniej Nevady
  • A. californica californica – centralna Kalifornia
  • A. californica cana – Park Narodowy Joshua Tree (południowo-wschodnia Kalifornia)
  • A. californica obscura – południowo-zachodnia Kalifornia i północna Kalifornia Dolna (północno-zachodni Meksyk)
  • A. californica hypoleuca – centralna i południowa Kalifornia Dolna

Występowanie edytuj

Modrowronka kalifornijska zasiedla zachodnie Stany Zjednoczone oraz zachodni Meksyk, od zachodniego Waszyngtonu po Kalifornię Dolną, a także sąsiadujący z nią stan Sonora[7]. Na rok 1998 dwukrotnie odnotowano obecność tego gatunku w Kanadzie – raz w Langley (Kolumbia Brytyjska), gdzie 8 listopada 1981 pojedynczy osobnik został zaobserwowany i sfotografowany, a drugi raz 28 lipca 1993 w Musqueam Park. Między 1980 a 1991 zgłoszono 3 obserwacje, jednak nie były poparte nagraniami lub zdjęciami; wiadomo, że jeden z tych osobników uciekł z niewoli[8].

Środowisko

Aphelocoma californica występuje od poziomu morza do wysokości 2400 m n.p.m., sporadycznie spotykana wyżej (np. w górach San Bernardino w Kalifornii)[9]. W stanie Nevada w większości zasiedla lasy jałowcowo-sosnowe, roślinność przy rzece lub strumieniu oraz górskie zarośla. Występuje także w terenach porośniętych bylicami[10]. Są ptakami osiadłymi. Często można je spotkać w ogrodach[11].

Morfologia edytuj

 
Osobnik młodociany. Santa Cruz (Kalifornia)

Długość ciała wynosi 27–31 cm, masa 75–80 g[12]. Rozpiętość skrzydeł to około 38 cm (15 cali)[11]. U ptaka opisanego po raz pierwszy u Vigorsa długość skoku (łac. tarsus) wynosiła około 4,13 cm, dzioba (rostrum) ok. 3,2 cm (1,25 cali), a ogona 12,7 cm (5 cali)[13].

Podgatunki różnią się wielkością, odcieniem barwy niebieskiej i wzorami na upierzeniu[12]. U podgatunku nominatywnego głowa niebieska, zazwyczaj fioletowo zabarwiona. Wierzch ciała niebiesko-brązowo-szarawy, im bliżej kupra, tym bardziej niebieski. Spód ciała brudnobiały. Na piersi niekompletny, granatowofioletowy pas (nie łączy się na środku). Pokrywy podogonowe biało-niebieskie. Sterówki i lotki ciemnoniebieskie. Dziób na końcu lekko zagięty.

Podgatunek obscura mniejszy niż nominatywny, ciemniejszy. Osobniki z Parku Narodowego Joshua Tree, A. c. cana mniejsze, jaśniejsze i bardziej szarawe niż podgatunek nominatywny. Osobniki podgatunku hypoleuca są mniejsze, jaśniejsze, a ich głowa nie ma fioletowego odcienia, dziób nieco dłuższy. A. c. oocleptica cechują białe pokrywy podogonowe, większe rozmiary i bardziej fioletowa szyja.

Gatunki podobne do modrowronki kalifornijskiej to modrosójka błękitna (Cyanocitta cristata), modrosójka czarnogłowa (Cyanocitta stelleri), modrowroniec (Gymnorhinus cyanocephalus), modrowronka zaroślowa (Aphelocoma coerulescens), błękitnik meksykański (Sialia mexicana), łuszczyk lazurowy (Passerina amoena) oraz modrowronka dębowa (Aphelocoma wollweberi)[14].

Zachowanie edytuj

Modrowronka kalifornijska jest gatunkiem osiadłym. Ptaki tworzące parę przybywają razem w ciągu roku. Obserwacje prowadzone w lecie w Kalifornii wykazały, że większość aktywnego czasu A. californica poświęca na szukanie pożywienia (27–48%). 38–61% czasu zajmuje im przesiadywanie na gałęziach[15]. Mimo tego tolerują obecność mniejszych od siebie ptaków w trakcie żerowania[11].

Podobnie jak inne gatunki z rodziny krukowatych, modrowronki kalifornijskie chowają swoje pożywienie i przez krótki okres pamiętają miejsce jego ukrycia. Porównując do bardziej wyspecjalizowanej orzechówki popielatej (Nucifraga columbiana), hipokamp (odpowiedzialny głównie za pamięć) modrowronek jest mniejszy. Jednak ich mózg jest podobnej wielkości co u euroazjatyckich krukowatych; wiadomo też, że posiadają pamięć epizodyczną i zdolność projekcji. Zapamiętują nie tylko sam fakt ukrycia pożywienia, ale i wygląd tego miejsca i czas, w którym to zrobiły[16].

Według badań naukowców z University of California ptaki te reagują na odnalezienie martwego osobnika swojego gatunku. By to zbadać, obserwowano reakcje modrowronek na wypchaną sowę, kawałek drewna pomalowany na niebiesko, z kreskami dookoła mającymi imitować pióra, wypchanego osobnika swojego gatunku w pozycji stojącej oraz martwego ptaka swojego gatunku. W przypadku sowy, ptaki zaczynały nawoływaniem ostrzegać inne osobniki. Na pomalowaną deskę nie zwracały uwagi. Wypchanego osobnika swojego gatunku usiłowały przepędzić, gdyż są to ptaki agresywne i terytorialne. Gdy zobaczyły martwą modrowronkę, wlatywały na drzewo i zaczynały głośno i piskliwie nawoływać, by zwrócić uwagę innych osobników. One również siadały na drzewie lub koło martwego ptaka. Czas nawoływań waha się od kilku sekund do pół godziny. Prawdopodobnie nie ma to związku z odczuciami ptaków, a z ostrzeganiem innych osobników przed zagrożeniem; jednak nie jest jasne, czemu zlatują się one w to miejsce, zamiast go unikać jako potencjalnie niebezpiecznego[17].

Pożywienie

Żołędzie, nasiona słonecznika, orzechy, małe jaszczurki, owady, owoce[11], a także ptasie jaja i pisklęta[18].

Głos wydawany przez modrowronkę
Głos

Modrowronka kalifornijska wydaje z siebie, głównie w locie, charakterystyczny odgłos, będący krótkim, ostrym, stosunkowo wysokim łip łip łip łip. Odzywa się w ten sposób, gdy goni innego osobnika celem przepędzenia go, nawołuje, obwieszcza terytorium lub zlatuje w ukrycie, uciekając przed drapieżnikiem[19].

Lęgi edytuj

Są to ptaki monogamiczne. Okres lęgowy rozpoczyna się wczesnym marcem i trwa do późnego czerwca. Wielkość terytorium wynosi około trzech hektarów. Gniazdo mieści się na dębie, sośnie lub jałowcu, zwykle dobrze ukryte na wysokości od 0,9 do 9 m[18]. Zewnętrzna warstwa zbudowana jest z gałązek, korzeni, trawy, mchu i łodyg; wyściółkę stanowią drobne korzonki i włosie. Nie zaobserwowano wyprowadzenia więcej niż jednego lęgu w ciągu sezonu. Zazwyczaj w lęgu jest 3–7 jaj, mają one wymiary ok. 27,6 na 20,5 mm. Mają kształt owalny i barwę zielonkawą, pokrywają je brązowe plamki. Inkubacja trwa 15 do 17 dni, wysiaduje jedynie samica, karmiona przez samca. Pisklęta opuszczają gniazdo po ok. 18 dniach[20]. Z zaobrączkowanych ptaków najstarszy dożył 15 lat i 9 miesięcy[21][22].

Status edytuj

IUCN uznaje modrowronkę kalifornijską za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern)[2]. Należy jednak zaznaczyć, że IUCN stosuje inne, starsze ujęcie systematyczne (stan na 2021) i do A. californica nadal wlicza A. insularis (modrowronkę wyspową) i A. woodhouseii (modrowronkę leśną). Organizacja Partners in Flight w 2017 szacowała liczebność populacji na 2 miliony osobników (ale wliczając modrowronkę leśną)[23]. Trend liczebności populacji oceniany jest jako stabilny[2][23][24].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Aphelocoma californica, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c Aphelocoma californica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Corvidae Leach, 1820 - krukowate - Crows and jays (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-20].
  4. ↑ Western Scrub-jay (Aphelocoma californica). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-15)]. (ang.).
  5. ↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David A. Christie: Handbook of the Birds of the World. T. 14. Bush-shrikes to Old World Sparrows. Lynx Edicions, 2009, s. 571. ISBN 978-84-96553-50-7.
  6. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Crows, mudnesters, birds-of-paradise. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-04-20]. (ang.).
  7. ↑ Stephen M. Russell, Gale Monson: The Birds of Sonora. University of Arizona Press, 1998, s. 207. ISBN 978-0816516353.
  8. ↑ Robert Wayne Campbell: The Birds of British Columbia: Passerines (Flycatchers Through Vireos). UBC Press, 1997, s. 537. ISBN 978-0774805728.
  9. ↑ Curry, R. L., A. T. Peterson, T. A. Langen, P. Pyle & M. A. Patten: California Scrub-Jay (Aphelocoma californica), version 1.0. [w:] Birds of the World (P. G. Rodewald, Editor) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2021-11-03]. (ang.).  
  10. ↑ Ted Floyd: Atlas of the breeding birds of Nevada. University of Nevada Press, 2007, s. 322. ISBN 978-0874176957.
  11. ↑ a b c d Melissa Mayntz: Western Scrub-Jay. Allabout.com. Birding and Wild Birds. [dostęp 2013-04-13].
  12. ↑ a b David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, Phil Benstead: Ptaki. Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 391. ISBN 978-83-01-15733-3.
  13. ↑ 3. Ornithology. W: N. A. Vigors: The zoology of Captain Beechey’s voyage. Londyn: 1839, s. 21.
  14. ↑ California Scrub-Jay. Identification. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2020-04-20].
  15. ↑ John C Mitani, H. Jane Brockmann, Timothy J. Roper, Marc Naguib, Katherine E. Wynne-Edwards: Advances in the Study of Behavior. T. 41. Academy Press, 2010, s. 20. ISBN 978-0-12-380893-6.
  16. ↑ Vladimir V. Pravosudov, Selvino R. de Kort. Is the Western Scrub-Jay (Aphelocoma californica) Really an Underdog among Food-Caching Corvids when It Comes to Hippocampal Volume and Food Caching Propensity?. „Brain Behavior and Evolution”, 2006. DOI: 10.1159/000088855. PMID: 16219995. 
  17. ↑ Scrub jays react to their dead. Phys.org, 11 września 2012.
  18. ↑ a b Western Scrub Jay. Birds, Wildlife in the Mojave Desert, 2006.
  19. ↑ Donald Kroodsma: The Backyard Birdsong Guide: Western North America. Chronicle Books, 2008. ISBN 978-0-8118-6397-1.
  20. ↑ The Texas Breeding Bird Atlas: Western Scrub-Jay. AgriLife Extension Service. [dostęp 2013-04-15].
  21. ↑ John V. Richardson Jr.: Western Scrub Jay. 2008.
  22. ↑ Western Scrub Jay. 2011. [dostęp 2013-04-15].
  23. ↑ a b California Scrub-Jay Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-01-13]. (ang.).
  24. ↑ Species factsheet: Aphelocoma californica. BirdLife International. [dostęp 2020-04-20]. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Modrowronka_kalifornijska&oldid=68354136”