Mohamed Amekrane
Mohamed Amekrane (arab. محمد أمقران; ur. 1938 w Szafszawanie – zm. 13 stycznia 1973[1][2]) – marokański oficer lotnictwa. Oskarżony o współudział w nieudanej próbie przeprowadzenia zamachu stanu w 1972 roku, skazany na śmierć. Wyrok wykonano.
| Data i miejsce urodzenia |
1938 |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Przyczyna śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
oficer lotnictwa |
Życiorys edytuj
Mohamed Amekrane urodził się w 1938 roku, miał sześcioro rodzeństwa[1]. Początkowo uczęszczał do szkoły wojskowej w hiszpańskim Toledo, w późniejszym czasie kontynuował naukę we Francji jako pilot myśliwca. Gdy w połowie lat 60. XX wieku Maroko zakupiło od Stanów Zjednoczonych samoloty bojowe Northrop F-5 Freedom Fighter, Amekrane postanowił odbyć szkolenie w USA. Po odbyciu szkolenia powrócił do kraju i kontynuował karierę w marokańskich siłach powietrznych[1]. W 1963 poślubił Malikę Amekrane (ur. 12 sierpnia 1939), obywatelkę Niemiec[1][3]. Para doczekała się dwójki dzieci: Raschida (ur. 3 lutego 1964) i Yasminy (ur. 26 lutego 1965)[1][3]. Jakiś czas później został dowódcą bazy lotniczej Al-Kunajtira[4].
Próba zamachu stanu edytuj
W 1972 minister obrony narodowej Maroka Mohamed Ufkir zaplanował i przeprowadził zamach stanu, chcąc obalić króla Hassana II i uczynić kraj republiką. Pomógł mu w tym Amekrane i jeden ze starszych oficerów[4]. Motywy Amekranego wydawały się być czysto patriotyczne, skierowane przeciwko elicie która jak sam uważał ograbiła swój kraj[5].
16 sierpnia 1972, gdy Hassan II wracał do Maroka z oficjalnej wizyty we Francji, wojskowe odrzutowce Northrop F-5 Freedom Fighter pod komendą generała Ufkira zaatakowały Boeinga 727, którym leciał monarcha[6][7]. Wystrzelone pociski trafiły w kadłub, zabijając niektórych pasażerów. Jeden z samolotów odleciał, atakując pobliskie lotnisko i zabijając wielu ludzi[8]. Gdy jednak sam król chwycił radio i powiedział pilotom: „Przestańcie strzelać! Tyran nie żyje!” – ostrzał przerwano, a zamachowcy przekonani, że ich misja zakończyła się sukcesem, odlecieli[9]. W wyniku tego wydarzenia ośmiu pasażerów Boeinga zginęło, a 40 zostało rannych. Samolot mimo dziur w kadłubie bezpiecznie wylądował na lotnisku w Rabacie. Król przeżył.
Następstwa edytuj
Jeszcze tego samego wieczora Ufkir został znaleziony martwy, a na jego ciele ujawniono wiele ran postrzałowych. Sugerowano, że jego śmierć była wynikiem samobójstwa[4][7][10][11]. Mohamed Amekrane dowiedziawszy się o fiasku zamachu nakazał załodze helikoptera przetransportowanie siebie na Gibraltar, gdzie zwrócił się o azyl[3][4][12]. Początkowo był przetrzymywany w mesie oficerskiej, hotelu, w końcu uwięziono go w kompleksie wojskowym Lathbury[13][12]. Powiedziano mu, że to dla jego własnej ochrony. Po krótkich negocjacjach między rządami Wielkiej Brytanii i Maroka marokańska jednostka lotnicza wylądowała na Gibraltarze i zabrała Amekranego z powrotem do kraju. Brytyjski sekretarz spraw zagranicznych, sir Alec Douglas-Home w napisanym do żony generała liście zapewniał ją, że Amekrane nie zostanie stracony[3][14]. Ostatecznie został on jednak osądzony i skazany na śmierć przez marokański sąd. Rozstrzelano go 13 stycznia 1973[2][3].
Dzień po dokonaniu próby zamachu stanu Malika Amekrane uciekła z kraju wraz ze swoimi dziećmi i ukrywała się[3]. W 1975 zwróciła się do Brytyjczyków o odszkodowanie powołując się na Europejską konwencję praw człowieka[15]. Brytyjczycy ostatecznie zapłacili jej w sumie 37 500 funtów[16].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Amazigh Informatie Centrum, Lieutenant Colonel Mohamed Amekrane [online], Medium, 17 czerwca 2019 [dostęp 2020-06-29] (ang.).
- ↑ a b ExecutedToday.com » 1973: Lt. Col. Mohamed Amekrane, no asylum [online] [dostęp 2020-06-29] (ang.).
- ↑ a b c d e f AMEKRANE et autres contre le ROYAUME-UNI, 11 października 1973 [dostęp 2020-06-29] (fr.).
- ↑ a b c d Susan Gilson Miller, A History of Modern Morocco, Cambridge University Press, 15 kwietnia 2013, s. 177, ISBN 978-0-521-81070-8 [dostęp 2020-06-29] (ang.).
- ↑ Loubna Bernichi, "J'aurais marché avec le colonel Amekrane" [online], Maghress [dostęp 2020-06-29].
- ↑ Chapter 4: The Royal Moroccan Air Force and United States’ Assistance, [w:] David J. Dean, The Air Force role in low-intensity conflict, Maxwell Air Force Base, Alabama: Air University Press, 1986, s. 56, ISBN 978-1-4294-5829-0, OCLC 85858037 [dostęp 2020-06-29].
- ↑ a b Radosław Bania, Bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe w regionie Bliskiego Wschodu i Północnej Afryki (MENA) u progu XXI wieku, KBWiPA, 2012, s. 294, ISBN 978-83-63547-01-1 [dostęp 2020-07-22].
- ↑ Chicago Tribune – 17 August 1972 [online], Newspapers.com [dostęp 2020-06-29] (ang.).
- ↑ Joseph R. Gregory, Hassan II of Morocco Dies at 70; A Monarch Oriented to the West, „The New York Times”, 24 lipca 1999, ISSN 0362-4331 [dostęp 2020-06-29] (ang.).
- ↑ ExecutedToday.com » 1972: Mohamed Oufkir [online] [dostęp 2020-06-29] (ang.).
- ↑ Jennifer Byrne, Interview with Malika Oufkir. Broadcast: 11/07/2001 [online], abc.net.au [zarchiwizowane z adresu 2009-04-10].
- ↑ a b Council of Europe i European Convention on Human Rights Year 1973 ↓, s. 366.
- ↑ Council of Europe i European Convention on Human Rights Year: 1973 ↓, s. 358.
- ↑ Council of Europe i European Convention on Human Rights Year 1973 ↓, s. 361.
- ↑ Out-of-court settlement paid by UK to Frau Malika Amekrane (widow of Lieutenant Colonel Amekrane) in compensation for her complaint to European Commission of Human Rights over her husband's deportation from Gibraltar after unsuccessful assassination attempt on King of Morocco, 16 August 1972, 1975 [dostęp 2020-06-29].
- ↑ Amekrane [online], Take Part Too, 9 października 2007 [zarchiwizowane z adresu 2007-10-09].
Bibliografia edytuj
- Council of Europe/Conseil de L'Europe, European Convention of Human Rights Year 1973, Martinus Nijhoff Publishers, 1 listopada 1975, ISBN 978-90-247-1784-2 [dostęp 2020-06-29] (fr.).