Wikipedia

Most Chwaliszewski w Poznaniu

nieistniejący obecnie most nad Wartą w Poznaniu

Most Chwaliszewski w Poznaniu – historyczny most drogowy na rzece Warcie, w granicach administracyjnych miasta Poznania.

Most Chwaliszewski
{{{alt zdjęcia}}}
Widok około 1910
Państwo

 Polska

Podstawowe dane
Data zburzenia

1968

Położenie na mapie Poznania
Mapa konturowa Poznania, w centrum znajduje się punkt z opisem „Most Chwaliszewski”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Most Chwaliszewski”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Most Chwaliszewski”
Ziemia52°24′30,50″N 16°56′21,89″E/52,408472 16,939414
Widok na Chwaliszewo w 1856 (most po lewej u dołu)

Historia edytuj

Istniał od czasu średniowiecza, na wylocie ul. Wielkiej, na trakcie z Poznania przez Chwaliszewo, Ostrów Tumski, Śródkę – w kierunku wschodnim. W 1809 wybudowano nowy obiekt i była to jedyna wielka inwestycja w Poznaniu doby Księstwa Warszawskiego. Budowa kosztowała 100.910 florenów, z czego państwo dało około 84.000[1]. Do 1878 był to obiekt drewniany, potem metalowy (od strony inżynieryjnej zaprojektowany przez Cäsara Stenzla[2]), kratowy, nitowany (zużyto 256 ton żelaza). Miał dwa przęsła po 40 metrów długości i 4 metry wysokości każde. Wsparty na jednym murowanym filarze w nurcie Warty. Celem wyciszenia hałasu komunikacyjnego (bliskość kamienic) nawierzchnia wykonana była z kostki drewnianej (od 1880 z wbudowanym torowiskiem tramwajowym)[3]. Od 1861 utrzymanie i konserwacja przeprawy powróciła do miasta i pobierano na ten cel podatek mostowy. Wpływy z mostowego w wysokości około 2150 talarów utrzymywały się do 1870. Rocznie przejeżdżało tędy około 193.000 koni[2].

Osobny artykuł: Stare koryto Warty w Poznaniu.

Po wybudowaniu w 1966 nowego mostu Bolesława Chrobrego i decyzji o przełożeniu Warty w nowe koryto, stracił na znaczeniu. Rozebrany w 1968. W jego miejscu jest dzisiaj fragment ul. Chwaliszewo.

Od grudnia 2017 w miejscu dawnego mostu eksponowany jest iluminowany zarys konstrukcji jednego jego przęsła[4].

W sąsiedztwie wschodniego przyczółka mostu znajdował się Złoty Krzyż, zwany krzyżem chwaliszewskim. Obecnie stojący w tym miejscu krucyfiks pochodzi z 1945 roku, jednak według tradycji, krzyż w tym miejscu stoi od ponad 1000 lat.

W okolice Mostu Chwaliszewskiego, corocznie na przełomie maja i czerwca przypływały na tarło jesiotry z Bałtyku (była tu cieplejsza woda i duża ilość odpadków stanowiących pożywienie). Niektóre z ryb osiągały 2,5 metra długości i wagę powyżej 150 kg. Przybycie jesiotrów stanowiło swoistą atrakcję dla mieszkańców miasta, którzy masowo schodzili się tutaj aby obejrzeć tarło. Z nieznanych przyczyn ryby przypłynęły po raz ostatni w roku 1906[5].

Jeszcze w okresie międzywojennym, nocami, pod mostem, przechowywane były w specjalnych łodziach z otworami, beczki ze świeżymi rybami, które sprzedawano na targowisku Wolnica przy Świętym Wojciechu[6].

Wydarzenia edytuj

W 1843 miał przy moście miejsce incydent z carem rosyjskim Mikołajem I Romanowem, nazywany Wystrzałem na Chwaliszewie (podejrzewano zamach lub spisek)[7].

Podczas powstania wielkopolskiego w 1846 roku na moście doszło do potyczki pomiędzy Prusakami i powstańcami zamierzającymi zaatakować Fort Winiary, by uwolnić przetrzymywanych tam więźniów politycznych. Władze otrzymały informację o tym, że przez most przejadą wozy z ochotnikami z Runowa i Biernatek pod dowództwem Hipolita Trąpczyńskiego - leśniczego z Kórnika. Prusacy urządzili zasadzkę, w wyniku której uniemożliwiono powstańcom dotarcie do Cytadeli i zabito kilku ochotników. Akcja zakończyła się niepowodzeniem[8].

Galeria edytuj

  •  
    Relikty przyczółka
  •  
    Pozostałość schodów
  •  
    Złoty Krzyż
  •  
    Iluminowany zarys konstrukcji jednego przęsła mostu (od 2017)[4]

Przypisy edytuj

  1. ↑ Zygmunt Boras, Lech Trzeciakowski, W dawnym Poznaniu, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 1971, s.241
  2. ↑ a b red. Jerzy Topolski, Dzieje Poznania, tom 2, PWN, Warszawa-Poznań, 1994, s.209-210, 496, ISBN 83-01-08194-5
  3. ↑ Zbigniew Kopeć, Poznań między wojnami. Opowieść o życiu miasta 1918–1939, Łódź: Księży Młyn, 2013, s. 11, ISBN 978-83-7729-030-9, OCLC 891282668.
  4. ↑ a b Paulina Nowicka: Wyjątkowa iluminacja dawnego mostu Chwaliszewskiego. Kiedyś Warta może popłynąć w starym korycie. Gazeta Wyborcza Poznań, 2017-12-06. [dostęp 2018-03-24]. (pol.).
  5. ↑ Zbigniew Kopeć, Poznań między wojnami. Opowieść o życiu miasta 1918–1939, Łódź: Księży Młyn, 2013, s. 12, ISBN 978-83-7729-030-9, OCLC 891282668.
  6. ↑ Zbigniew Kopeć, Poznań między wojnami. Opowieść o życiu miasta 1918–1939, Łódź: Księży Młyn, 2013, s. 78, ISBN 978-83-7729-030-9, OCLC 891282668.
  7. ↑ Zamach na cara w Poznaniu? • Odkryj Wielkopolskę • sprawdź ciekawe miejsca w Twojej okolicy [online], regionwielkopolska.pl, 25 lipca 2011 [dostęp 2022-09-03] (pol.).
  8. ↑ Zygmunt Boras, Lech Trzeciakowski, W dawnym Poznaniu, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 1971, s.278
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Most_Chwaliszewski_w_Poznaniu&oldid=71241912”