Wikipedia

Mszanka (dopływ Raby)

rzeka w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim

Mszanka – rzeka będąca prawym dopływem Raby. Ma długość 19 km, a powierzchnia jej dorzecza wynosi 174 km²[1]. Wypływa na wysokości około 727 m na zachodnim stoku przełęczy Przysłop w miejscowości Lubomierz. Płynie przez Lubomierz, Mszanę Górną oraz Mszanę Dolną w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Mszana Dolna. Zbiera wody z północnych zboczy Gorców oraz z południowej części Beskidu Wyspowego. W Mszanie Dolnej na wysokości 372 m uchodzi do Raby[2].

Mszanka
Ilustracja
Mszanka w Mszanie Dolnej i wzgórze Kocia Górka
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Rzeka 3 rzędu
Długość 19 km
Powierzchnia zlewni

174 km²

Źródło
Miejsce Lubomierz
Wysokość

ok. 727 m n.p.m.

Współrzędne

49°35′40,5″N 20°13′30,6″E/49,594579 20,225168

Ujście
Recypient Raba
Miejsce

Mszana Dolna

Wysokość

372 m n.p.m.

Współrzędne

49°41′07″N 20°02′48″E/49,685278 20,046667

Położenie na mapie gminy wiejskiej Mszana Dolna
Mapa konturowa gminy wiejskiej Mszana Dolna, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast na dole znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast w centrum znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie powiatu limanowskiego
Mapa konturowa powiatu limanowskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast po lewej znajduje się punkt z opisem „ujście”
Multimedia w Wikimedia Commons

Rzeka płynie głęboką kotliną, stanowiąca naturalną granicę pomiędzy Gorcami i Beskidem Wyspowym[3]. W górnym jej biegu tworzy liczne skalne progi i głębokie żleby. Jest ciekawym obiektem badań dla geologów. W Lubomierzu, na potoku Czerwonka w pobliżu kościoła można obserwować odsłonięcia pochodzących z dolnego eocenu pstrych łupków formacji z Łabowej. W Lubomierzu w korycie Mszanki oraz jej dopływu – Potoku Rosocha występują bardzo efektowne odsłonięcia tworzących pasiaki szarych, zielonych, beżowych i czerwonych łupków formacji beloweskiej. Występuje w nich ogromna liczba skamieniałości[4].

Mszanka ma wiele dopływów. W kolejności od jej ujścia w górę rzeki większe z nich to:

W rzece żyje wiele ryb. Łowić wolno je tylko wędką na sztuczną muchę. Od 2008 obowiązuje na całej rzece zakaz zabierania złowionych ryb zgodnie z zasadą C&R (catch and release) – złów i uwolnij[5]. Na podstawie pomiarów przeprowadzonych na Mszance w 2005 r. w 3. kilometrze od jej ujścia stwierdzono, że jej woda miała I klasę czystości, co wskazuje na zupełny brak zanieczyszczeń antropogenicznych[6].

Rzeka jest na znacznej części swojego biegu uregulowana hydrotechnicznie. Znajdują się na niej betonowe stopnie wodne (specjalne tamy), które w czasie letnich upałów wykorzystywane są jako kąpieliska. W okresie dużych przyborów wód rzeka nie mieści się w swoim łożysku i zalewa okoliczne miejscowości, obrywa brzegi i miejscami zmienia swój bieg. Wtedy również (tam, gdzie rzeka nie jest regulowana), wytwarza naturalne baniory o średnicy od kilku do kilkunastu metrów i głębokości do 3 m, które również wykorzystywane są jako kąpieliska. W dolnym swoim biegu, gdzie rzeka zwalnia, odkłada niesione w czasie większych przyborów kamienie – tzw. otoczaki, które tworzą kamienne łachy (zwane kamieniskami), miejscami bardzo rozległe. Najwyższe średnie stany wód są w maju, najniższe w styczniu[7].

Pierwsza odnotowana wzmianka o rzece pochodzi z 1254 r., rzeka figuruje w dokumencie pod nazwą Mschena[8]. Na dawnych mapach górny bieg rzeki w obrębie miejscowości Lubomierz miał nazwę Lubomierz[9].

Mszanka w Lubomierzu

Przypisy edytuj

  1. ↑ Mszanka, „W górach”, 3 (13), 2007.
  2. ↑ a b Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2021-12-07].
  3. ↑ Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, ISBN 83-01-12479-2.
  4. ↑ Geologiczne walory naukowe Gorczańskiego Parku Narodowego i jego otoczenia [online] [dostęp 2008-07-12].
  5. ↑ Strona koła Wędkarskiego „Mszanka” [online] [dostęp 2008-07-12].
  6. ↑ Ocena jakości wód powierzchniowych w 2005 roku na terenie powiatu Limanowskiego [online] [dostęp 2008-07-12].
  7. ↑ Gmina Mszana Dolna. Rzeki i potoki [online] [dostęp 2011-07-19].
  8. ↑ Historia miasta Mszana Dolna [online] [dostęp 2008-07-12].
  9. ↑ Geoportal. Mapa topograficzna 1:10 000 [online] [dostęp 2022-02-03].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mszanka_(dopływ_Raby)&oldid=70026561”