Okularek maskowy

Okularek maskowy
	Rhegmatorhina berlepschi
	(E. Snethlage, 1907)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	tyrankowce
Rodzina	chronkowate
Podrodzina	chronki
Plemię	Pithyini
Rodzaj	Rhegmatorhina
Gatunek	okularek maskowy
Synonimy
	Anoplops berlepschi E. Snethlage, 1907
	Anoplops berlepschi E. Snethlage, 1907
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies

Okularek maskowy^[5] (Rhegmatorhina berlepschi) – gatunek małego ptaka z podrodziny chronek (Thamnophilinae) w rodzinie chronkowatych (Thamnophilidae). Występuje endemicznie w Brazylii. Niezagrożony wyginięciem.

Taksonomia edytuj

Gatunek opisała w roku 1907 Emilie Snethlage pod nazwą Anoplops berlepschi. Jako miejsce typowe wskazała Villa Braga nad rzeką Tapajós (leży u jej lewego wybrzeża^[3]). Holotyp był dorosłym samcem odłowionym 5 stycznia 1907^[2]. W roku 1924 holotyp znajdował się w Museu Paraense Emílio Goeldi^[3].

Obecnie (2020) akceptowany przez IOC pod nazwą Rhegmatorhina berlepschi. Monotypowy^[6]^[7].

Morfologia edytuj

Długość ciała wynosi 14–15 cm^[7], jednak w pierwszym opisie podano 17 cm^[2]; inne wymiary holotypu: długość skrzydła 80 mm, ogona 50 mm, dzioba 39 mm, skoku 47 mm^[2]. Wyraźny dymorfizm płciowy. Wokół oka rozciąga się szeroka obrączka oczna utworzona z nagiej, szarozielonej skóry. Na wierzchu głowy tworzy się mały czub. U samca wierzch głowy pokrywa barwa ciemnobrązowa, tył głowy i kark rudokasztanowe. Wierzch ciała, skrzydła i sterówki przybierają barwę oliwkowobrązową. Obrzeża pokryw skrzydłowych i lotek rdzawe. Boki głowy i gardło porastają czarne pióra, środek piersi rudokasztanowe, a boki szyi i pozostałą część spodu ciała szare, jedynie na boku oliwkowobrązowy odcień. Samicę wyróżniają pióra grzbietowe i pokrywy skrzydłowe (na ich końcach znajdują się czarne plamki, które mają płowe obrzeżenia) oraz boki i spód ciała pokryte czarno-brązowymi pasami^[7]. Tęczówka brązowa^[2].

Zasięg występowania edytuj

Okularek maskowy jest endemitem Brazylii. Występuje na południe od Amazonki w pobliżu zachodniego wybrzeża Tapajós. Środowisko życia to podszyt nizinnych lasów wiecznie zielonych typu terra firme do wysokości 100 m n.p.m.^[7]

Pożywienie edytuj

Żywi się owadami, głównie przedstawicielami prostoskrzydłych, pająkami i innymi stawonogami. Zdobyczy szuka w okolicach tras poruszania się mrówek koczowniczych, zwłaszcza Eciton burchellii, które wypłaszają owe zwierzęta. Podobnie jak u okularka czarnogłowego (R. gymnops), o poranku pojedyncze osobniki, pary lub grupy okularków maskowych udają się na przeszukiwanie stałych tras mrówek na wysokości 0,5–2 m nad ziemią. Może przeganiać inne ptaki z gałęzi umożliwiających dostęp do najlepszych miejsc żerowania; dominujący jest wobec gatunków mniejszych od niego, jak leśniczka plamista (Hylophylax naevius) oraz uległy wobec większych, jak gołook plamisty (Phlegopsis nigromaculata) i prawdopodobnie gołooka białoczelnego (P. borbae)^[7].

Lęgi edytuj

Biologia rozrodu słabo poznana. Prawdopodobnie gniazduje w porze deszczowej, ale nieco później niż okularek czarnogłowy (R. gymnops). Prawdopodobnie osiągają szatę dorosłą od czerwca do stycznia^[7].

Status edytuj

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje okularka maskowego za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako rzadki. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na wylesianie Amazonii^[4].

Przypisy edytuj

↑ Rhegmatorhina berlepschi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Emilie Snethlage. Neue Vogelarten aus Südamerika. „Ornithologische Monatsberichte”. 15, s. 162–163, 1907.
↑ ^a ^b ^c Charles B. Cory: Catalogue of birds of the Americas and the adjacent islands in Field Museum of Natural History. T. 13, pt. 3. 1924, s. 305.
↑ ^a ^b Rhegmatorhina berlepschi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Pithyini Ridgway, 1911 (wersja: 2020-11-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-13].
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Antbirds. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-13]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f del Hoyo, J.; Elliot, A. & Christie, D.A.: Handbook of the Birds of the World. T. 8. Broadbills to Tapaculos. Lynx Edicions, 2003, s. 677. ISBN 84-87334-50-4.

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Rhegmatorhina berlepschi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[org-2] Emilie Snethlage. Neue Vogelarten aus Südamerika. „Ornithologische Monatsberichte”. 15, s. 162–163, 1907.

[rszt-3] Charles B. Cory: Catalogue of birds of the Americas and the adjacent islands in Field Museum of Natural History. T. 13, pt. 3. 1924, s. 305.

[iucn-4] Rhegmatorhina berlepschi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-5] Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Pithyini Ridgway, 1911 (wersja: 2020-11-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-13].

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Antbirds. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-13]. (ang.).

[hbw8-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f del Hoyo, J.; Elliot, A. & Christie, D.A.: Handbook of the Birds of the World. T. 8. Broadbills to Tapaculos. Lynx Edicions, 2003, s. 677. ISBN 84-87334-50-4.

[5]

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

[7]